Саба?ты? та?ырыбы: Шерхан М?ртаза «Ай шуа? т?ндер» ж?не «Эльза-кішкентай періште» («Ай мен Айша» романынан ?зінді)
Ма?саты:
1.Білімділік: ??гімені? негізгі идеясын таныту, к?ркем шы?арманы талдау?а ?йрету ;
2. Дамытушылы?: О?ушыларды с?йлеу м?дениетіне т?рбиелеу, ой ?орыту, пікір айту да?дыларын жетілдіру ;
3. Т?рбиелік: Шы?арма та?ылымын таныту ар?ылы ту?ан жерге, ту?ан елге т.б. с?йіспеншілікке т?рбиелеу;
Т?рі: жа?а саба?.
?дістері: м?тінмен ж?мыс, т?сіндіру, с?ра?-жауап, талдау, Венн диаграммасы ар?ылы салыстыру
П?наралы? байланыс: тарих
К?рнекіліктері: электронды слаид
1. ?йымдастыру кезе?і.
2. ?й тапсырмасын тексеру : 10 минут
• Балалар алды??ы саба?та сіздер Тахауи Ахтановты? «К?й а?ызы» ??гімесін о?ыды?ыздар.Шы?арманы барлы?ы?ыз о?ы?ан боларсыздар.(Сыныпта 3 топ?а б?ліп, «Ортада?ы ?аламсап» сратегиясы бойынша ?й тапсырмасын с?раймын)
• ??гімені? та?ырыбы не ж?нінде?
• ??гіме ?алай ая?талатын еді?
3.Жа?а саба?:
-Б?гін Шерхан М?ртазаны? «Ай мен Айша» романынан алын?ан ?зінді «Ай шуа? т?ндер» ж?не «Эльза-кішкентай періште» ??гімелерін ?теміз. Бірінші ??гімеде анасыны? балаларына айт?ан ?зіні?,бас?а да туыстарыны? ?мір жолын баяндай отырып: «Шерхан «халы? жауы»дегеннен б?рі ?ор?атын шы?ар»,-дейді.Автор осы ?зіндіден халы?ты? басына т?скен н?убет -1937 жылды,я?ни тарихи шынды?ты к?ркемдік шынды?пен к?рсете баянда?ан.Екінші ?зіндіде барша адамзатты ?ай?ы-?асіретке ора?ан ?лы Отан со?ысы кезіндегі шыр?ала? о?и?аларды? бір к?рінісі баяндал?ан.Ендеше саба?ымызды ?уелі жазушыны? ?мір жолынан бастайы?.
І. «Ой ?оз?ау» стратегиясы.
?аламгерді тану кезе?і с?ра?тары
а/Шерхан М?ртазаны? ?мір жолы
?/ Жазушыны? шы?армашылы? жолы.
б/ Шы?армаларын ата.Жазушыны? балалы? ша?ы суреттелген шы?армасы ?андай?.
в/ Марапаттары
• Шерхан М?ртазаны? ?мірі…
Шерхан М?ртаза 1932 жылы Жамбыл облысыны? Жуалы ауданында?ы Мы?б?ла? аталатын ауылда д?ниеге келген. Талапты жас онжылды?ты бітірген со?, М.В.Ломоносов атында?ы М?скеу мемлекеттік университетіні? журналистика факультетіне о?у?а т?седі.
Шерхан М?ртазаны? балалы? бал д?урені со?ыспен т?спа- т?с келіп, шы?армаларында ?о?амны? ащы шынды?ын кестелеп, со?ыс жылдарында?ы ?иыншылы?тар мен ауыл адамдарыны? ?р алуан та?дырларын баяндап, ел басына ?аралы ?асіретті к?н ту?ан, с?ттей ?йы?ан ?мір жарасты?ын алай-д?лей б?з?ан, ба?ыттыны ба?ытсыз еткен со?ыс жылдарында?ы ?аза? ауылы мен т?рмысын аянышты та?дырын ??гімелейді.
• Жазушыны? шы?армашылы? жолы…
Шерхан М?ртазаны? балалы? бал д?урені со?ыспен т?спа- т?с келіп, шы?армаларында ?о?амны? ащы шынды?ын кестелеп, со?ыс жылдарында?ы ?иыншылы?тар мен ауыл адамдарыны? ?р алуан та?дырларын баяндап, ел басына ?аралы ?асіретті к?н ту?ан, с?ттей ?йы?ан ?мір жарасты?ын алай-д?лей б?з?ан, ба?ыттыны ба?ытсыз еткен со?ыс жылдарында?ы ?аза? ауылы мен т?рмысын, ?аза? ?йелдеріні? аянышты та?дырын ??гімелейді.Б?л туындыларыны? ?атарына «41-жыл?ы келіншек», «Мылты?сыз майдан» повесі, «Бір н?зік с?уле», «Ж?з жылды? жара», «Аманат, «?ызыл жебе» романдарын, “Сталинге хат”, “Бесеуді? хаты” пьесаларын жат?ызамыз.
• Шерхан М?ртазаны? балалы? ша?ы суреттелген шы?арма…
«Ай мен Айша» романы.
ІІ. М?тін мазм?нымен таныстыру, т?йінді ойды табу кезе?і:
(Слаид ар?ылы о?ушы?а о?ытамын)
− Сен ?айдан келді?? - дегенде, бір данышпан:
− Мен балалы?ты? елінен келдім, - деген екен.
Ересектерде сол «балалы?ты? елінен» келмеген ешкім жо?.
Анадан ешкім са?ал - м?ртымен тумайды.
Мен де соларды? бірімін.
Анамны? аты Айша еді.
Аз ба, к?п пе - алпыстан астым.
Аз ба, к?п пе – ірілі - уа?ты кітап жаздым.
«Халы? жазушысы» атандым. Жаз?анымны? б?рі алтын дей алмаймын. Біра? соларды?
к?бі ж?не д?мділері тек балалы? ша?ты? н?рінен, балауса бал?ын ша?ты? ?серінен ту?ан.
?се келе, к?пті к?рдім, д?ниені? шартарабын араладым. Біра? соны? б?рі мені балалы?
ша?ымдай байыта алмады.
Парижде болдым - Париж т?сіме кірмеді.
Мысырда болдым - Мысыр т?сіме кірмеді.
?ытай, Мо??олстан, ?ндістан, П?кістан, Иран бардым.
М?хитты? ар?ы бетіндегі Техаста, Чикагода, Нью-Йоркта болдым - олар да т?сіме кірмеді.
Бая?ыда М?скеуде бес жыл о?ыдым - оны да т?сімде к?рмедім.
Т?сімде ыл?и балалы? ша?ымды к?ремін.
Т?сіме к?н сайын Мы?б?ла? кіреді. Т?сімде А?су-Жаба?ылыны к?ремін.
Т?сімде ыл?и ту?ан ?йімді керемін.
Т?сіме ыл?и Айша кіреді. М?ртаза т?сіме сирек кіреді, ?йткені ол кеткенде, мен бес - а?
жаста едім. Елесі еміс - еміс ?ана.
Егде тарт?анда б?гін к?ргені? ерте? естен шы?ады.
Ал енді бала кезде к?ргенім, естігенім б?гінгідей ?лі есімде. Ендеше, текке к?шене
бермей, соны неге жазбаймын? Ата - бабамны?, Айшаны? аруа?ы жар бола к?р!» - деп
?олыма ?алам алдым.
Т?йінді ой – балалы? ша??а саяхат.
?осымша ??ым: ??мырнамалы? роман туралы
ІІІ.К?ркем шы?арманы сатылай-кешенді талдау.
Шы?арма авторы: Ш.М?ртаза.
Тегі, т?рі: проза (роман)
Та?ырыбы: Жазушыны? ?мірі мен анасыны? бейнесін жасауы.
Идеясы:Ана мен баланы? тыныс-тіршілігі.
Шы?арманы? композициялы? ??рылысы:
1.Сюжетті? басталуы: А?панны? боранды т?ні.Алланы? а? н?ры жау?ан т?ндер.Жетімдерін ?йы?тату?а тырыс?ан ана.
2.Сюжеттік байланыс: Айша ??гімелері.
3. Шиеленісуі: «Балапан басымен,т?рымтай т?сымен» Сталиндік репрессия ыз?ары.
4.Шары?тау шегі:Балалы? ша?ты а?сау,бейбітшілік ?мірді? естеліктерін пара?тау.
5.Шы?арманы? шешімі:
6.Шы?армада?ы кейіпкерлер: Айша ана, ??рмаш, ?арындасы, Батырхан,Анна,Эмма,Эльза т.б
7.?деби теориялы? ??ымдар: те?еулер: жынынан айрыл?ан ба?сыдай,а? бура боран,?адір т?ндер-Алланы? н?ры жау?ан т?ндер,т.б эпитеттер:
8.Ма?ал,на?ыл с?здер: «Кедей бай болам дейді,бай ??дай болам дейді», «Адамны? басы-алланы? добы деген» т.б
9.К?нерген с?здер:у?кіл,сельсовет,колхоз,колхозшы,?оржын ?й,
ІV. «Ой ?оз?ау» кезе?і (с?ра?тар, тапсырмалармен ж?мыс) :
а/ Роман неге «Ай мен Айша» деп атал?ан? Жазушы “Алланы? а? н?ры жау?ан т?ндер” деген с?зін ?алай т?сінесі?дер?
?/ Айша неге Аймен сырласады? Айшаны? іштегі ?ай?ысы не?
б/ Жазушыны? “М?ртаза “халы? жауы”дегеннен б?рі ?ор?атын шы?ар” деген с?зіні? астарында не жатыр?
в/ 1941-1945 жыл?ы ?лы Отан со?ысы кезіндегі ?аза? ауылдарында?ы т?рмыс-тіршілік туралы не айтасындар?Кішкентай Эльзаны? ?лімі ар?ылы жазушы не айт?ысы келді?
V.« Б?ріміз бірге» кезе?і. ??гіме ар?ауын на?ыл с?здер ар?ылы т?йіндеу:
«?зге елде с?лтан бол?анша, ?з елі?де ?лтан бол»
«Ата-ананы? ?арызын,?теу сені? парызы?»
«Ту?ан жерге туы? тік»
VІ.Жа?а саба?ты бекіту:
??гіме о?и?асыны? е? тиімді, ?зекті м?селелеріне хабарлама жасау.
Білемін Білмеймін Мен ?шін жа?а С?ра? туды?
VІІ.?орытынды.
VІІІ. ?йге тапсырма :1. «?зіндіден т?йген ой» ша?ын шы?арма жазу,
2.?з ?мірі жайлы жаз?ан жазушылар туралы деректермен ??гімені салыстыру? (іздену ж?мысы).
ІХ.Ба?алау.
