Ш?к?рім ??дайберді?лы ?мірі мен шы?армашылы? жолы

Сабақтың тақырыбы: Шәкәрім Құдайбердіұлының өмірі мен шығармашылық жолы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушылардың Шәкәрім Құдайбердіұлы өмірі мен шығармашылығы,ақын өлеңдерінің идеясын ашу, рухани-адамгершілік қағидаларымен танысу,өлеңдерін нақышына келтіре оқи отырып,негізгі түйінді таба білуге дағдыландыру; Шәкәрім лирикасы мен Абай өлеңдерінің үндестігін тануда оқушыларды өзіндік ой қорытуға бағыттау.

Тәрбиелік: Шәкәрімнің өлеңдері арқылы оқушылардың рухани байлығын , адамгершілік қасиеттерін қалыптастырып, жаман мінезден аулақ болу,адами сезімді қастерлеу, сүйіспеншілік,ішкі рухани тазалыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың қоғамға деген өзіндік көзқарасының қалыптасуына ықпал ету, өз ойларын еркін,нақты жеткізе білуге баулу, тіл байлықтарын шыңдау, өзін-өзі дамыту,коммуникативтік,оқу-танымдық құзіреттіліктерін дамыту.

Сабақтың барысы :

І.Ұйымдастыру кезеңі :

а) Оқушылармен сәлемдесу;

ә) Оқушылардың сабаққа қатысуларын тексеріп, сынып тазалығына назар аудару;

б) Оқушылар назарын сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

Өткен сабақта жызылған шығармаларға тоқталып, тест парақшалары арқылы үй тапсырмасын сұраймын. (Тест парақшалары таратылады)

Ой қозғау.

1. Абай атамыздан тәлім-тәрбие алған қандай ақындарды білеміз?

2. Мына әннің авторы туралы не айтар едік? («Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек» әнін тыңдатамын)

ІІІ. Жаңа сабақ.

• Балалар, біз бүгін Шәкәрім Құдайбердіұлы өмірі мен шығармашылығы бойынша оқып,

осыған дейін ақын жайлы не білетінімізді ортаға салып жаңа сабағымызды әрі қарай жалғастырамыз.

Жарты ғасырдан астам еріксіз үзілістен соң халық алдына қайта шыққан тұлғаларымыздың бірі- Шәкәрімнің қазақ халқының рухани мәдениетінің тарихында алатын орны ерекше. Шәкәрім-қазақ әдебиетін жаңа белеске көтерген , қазақ халқының көркемдік ойының үздік үлгілерін туғызған, қазақ өлеңін түрлендіре түскен кемеңгер ақын еді.

Қытымыр, қилы заманда оққа ұшқан ақын есімі халық санасынан аласталмақ болды. Бірақ...өзі өлсе де аты өшпейді. Осы ретте Абай атамыздың «Өлді деуге бола ма, ойлаңдаршы,

Өлмейтұғын артына сөз қалдырған»,-деген өлең жолдары ойымызға оралады. Ұлы ақын өлсе де, ұрпағына ғибрат етіп қалдырған мұрасы бар.Ол мұраны сақтау, одан тәрбие алу біздің міндетіміз.

Өмір жолына шолу

ІV. Шәкәрімнің қандай шығармалары бар? (Кесте бойынша түсіреміз)

V.Шәкәрім -Абайдың талантты шәкірті . «Еркін микрафон» әдісі арқылы оқушылар өз ойларын ортаға салады. Шәкәрім мен Абайдың ұстанған жолдарындағы ұқсастық пен айырмашылықты байқайық. (Венн диаграммасын жасату)

Абай ұқсастығы Шәкәрім

Ғаруз дегеніміз – Шумақтың үш тармағы бірыңғай ұйқасып келеді де, әр шумақтың төртінші тармағы бірыңғай басқаша ұйқасады.

VІ. Абай мен Шәкәрім шығармаларын салыстыру.

- Қазақ поэзиясының асқар шыңы Абай қалдырған шығармашылық дәстүрді жалғастыра отырып, өз жаңалықтарымен байытып өрнектеген Шәкәрім Құдайбердіұлының көркем мұрасы-әдебиетіміздің асыл қазынасы. «Ғылымды іздеп, дүниені көздеп, екі жаққа үңілдім» деген Абай мектебінен тағылым алып, оның жолын жалғастырған Шәкәрім өлеңдері ақын өлеңдерімен үндесіп жатады.

Оқушылар ақындардың өлеңдеріндегі ұқсастыққа тоқталады. Мысалы:

Шәкәрім: Адам үшін еңбегім,

Өмірден барлық тергенім.

Қалағанын қарап ал,

Мұрам сол ,жастар бергенім.

Абай: Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін,

Жоқ-барды ертегіні термек үшін,

Көкірегі сезімді,тілі орамды,

Жаздым үлгі жастарға бермек үшін.

VІІ. Оқушылар сұрақтарға жауап бергеннен кейін тақтамен жұмыс басталады. Тақтада ақынның өлеңдерінен бір шумақтан шығады,үш оқушы шығып өлеңді құрылысына қарай талдайды.

Кел,жастар,біз бір түрлі жол табалық ,

Арам айла,зорлықсыз мал табалық .

Өшпес өмір,таусылмас мал берерлік ,

Бір білімді данышпан жан табалық. ( «Жастарға»)

Адаспайсың ақылды, арлыға ерсең,

Жолай көрме жылмайы сопы көрсең.

Тапқыр, адал, ақ ниет адамдардың

Алданбайсың артынан ере берсең.

“Жасымнан жетік білдім түрік тілін”

Шәкәрімнің нақыл сөздері:

Еріншектен – салақтық,

Салақтықтан – надандық...

Бірінен-бірі туады,

Жоғалар сөйтіп адамдақ.

Еңбекке шыда,ебін тап та,

“Сабырдың түбі – сары алтын”.

Өзімшіл болма,көпті ардақта,

Адамның бәрі - өз халқың.

Ынсап пен мейірім,әділетті,

Жанындай көріп,жан сақта.

Ол жолда өлсек неміз кетті,

Мақсұтқа жетпей қалсақ та

Сергіту сәті

«Отнқдыбса уыт ақапрыржқ» - «Бостандық туы жарқырап»

«Екшшәйбе шақыбса» - «Бәйшешек бақшасы»

«Енм нңааымд пйманатпы ініенөрлс» – «Мен адамның таппаймын өнерлісін»

«Йбітсее арб ұсул жра» – «Бейісте бар сұлу жар»

VІІІ. Қорытынды

ІХ. Үйге тапсырма:

1. Шәкәрім Құдайбердіұлының өмірі мен шығармашылығы төңірегінде қосымша зерттеу жұмысын жасау.

2. “Жастарға” өлеңін жаттау