Саба?ты? та?ырыбы: ?аза? хал?ыны? ою ?рнегі

Алматы облысы Жамбыл ауданы

Ұзынағаш ауылы «Өнер» мектебі МКҚК

«Шебер қолдар» үйірмесі

Гулжан Рахимбаевна Ескожанова

Сабақтың тақырыбы: Қазақ халқының ою өрнегі

Сабақ мақсаты: Халық мұрасы ою-өрнек туралы білім беру. Оюдың түрлерін шығу тарихын әңгімелеу. Қазақтың ұлтық ою-өрнегімен, халық өнерін таныстырып, қастерлеуге, әсемдікке баулу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ.

Пәнаралық байланыс: сызу, бейнелеу, математика, қазақ әдебиеті, тарих.

Сабақтың көрнекілігі: ою-өрнек түрлері, тұрмыстық бұйымдар, тілік сызбалар, мақал-мәтел, журналдар.

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақ бөлімі.

І Кіріспе:

ІІ Оюлар ауылына саяхат .

ІІІ Сарамандық жұмыс.

Қортындылау:

Бағалау:

Кіріспе: Адамдар ертеден-ақ қоршаған дүниені тасқа салып келген .Сыры кетседе сыны кетпей сақтап келе әсем ғимараттар, тас мүсіндер, сәндік қолданбалы өнердің інжу-маржандары ұрпақтың көркемдік талғамын дамытуға дәнекер болғаны сөзсіз. Осылай бірте-бірте ою-өрнектің сан түрі пайда бола бастады. Ою-өрнек дегеніміз –әдемі ырғаққа арнаулы жүйемен құралған өрнек бөлшектері. Кейде осы сөзді жалпы ою деп атайды. ОЮ сөзі латынның «ornamentum» (орнамент), ал өрнек сөзі орыстың «узор» сөзінен алынған- әсемдеу, сәндеу деген сөзден шыққан. Біздің халқымыздың тіршілігінде ою-өрнектің алатын орны үлкен. Ол ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып, дамып келе жатқан бірден-бір өнер. Шеберлер ою-орнектің тілін, сырын, тарихын өте жақсы түсініп білген. Енді біздің міндетіміз ата-бабамыздан қалған ою-өрнек мәдениетін, әдет-ғұрып дүниетанымының ерекшеліктерінің жемістілігін көре отырып, оқушыларға үйрету және сақтау барынша ұлықтануымыз қажет. Ою-өрнектің атауы мен түрі өте көп. Қолөнер шебері ұлттық ою-өрнектің хас майталманы Шөптібай Байділдаұлын айтпасақ болмас. Ол кісі 35 жылдан астам уақыттан бері ою-өрнек жасаумен шұғылданады. Ол кісі 1500-ден астам ою-өрнектің түрлерін жасаған. Ою-өрнек түрлері бүгінгі күнге дейін түбегейлі жүйеленген жоқ. Кейбір зерттеулер қазақ ою- өрнегін физикаморфтық және биоморфтық деп екі топқа бөлген, кейбір топтық жіктеулерді көбейте түседі. Ою-өрнек теңеуінің түрлері:

-ай, күн, жұлдыздарға көк әлеміне байланысты;

-малға, малдың денесіне, ізіне байланысты;

-аңға, аңның денесіне, ізіне байланысты;

-құрт-құмырсқаға байланысты;

-жер,су, өсімдік, гүлге байланысты;

-гиометриялық пішіндерге байланысты.

Шын мәнінде ою-өрнек тек әдемі ғана емес, терең мәнге танымға да ие. Халқымыз өмірден көрген-түйгенін, ойларын әдемі шеберлік шешімімен ұштастыра білген. Әрбір бояу нақышқа дейін өзінше бір сыр аңғартады.

Мақал-мәтелдер:

1. Өнер он іспен тең,

Өнерпаз он кісімен тең.

2) Шебердің қолы көпке ортақ.

3) Өнердің қолы алтын,

Өлеңшінің сөзі алтын ,

Өнерлі бала сүйкімді.

4) Өнер – ердің қонағы.

5) Өнерлі өрге жүзеді

6) Балаңды өнерлі болсын десең,ұстаға қос.

Сарамандық жұмыс:

1) Ою-өрнектің эскизін сызу.

2) Сабаққа байланысты құралдар дайындау.

3) Техника қауіпсіздігін сақтау.

4) Қалаған ою-өрнегін түрлі түсті қағазға түсіру.

5) Алынған оюды басқа матаға, қағазға түсіру.

Сабақтың соңында бағалау.