Разработка урока по татарскому языку в 7 классе по теме "Части речи"

7 сыйныфта татар теленн?н ?тк?релг?н д?рес эшк?ртм?се

(рус м?кт?бене? татар т?ркеме)

Тема: С?з т?ркемн?рен кабатлау (д?рес-с?ях?т)

Максат: 1. Татар халык авыз и?аты ?с?рл?рен? нигезл?неп, с?з т?ркемн?рен гомумил?штереп кабатлау, белем к?некм?л?рен камилл?штер?, системага салу, практикада куллану.

2. Укучыларны?  с?злек запасын баету, с?йл?м телен ?стер?.

3. И? кадерле кешел?ребез – ?нил?ребез турында с?йл??, фикер алышу.

?и?азлау. Интерактив такта, слайдлар, магнитофон, т?рле биремле карточкалар, “Татар халык авыз и?аты” китаплары, Ф?нис Яруллин китапларыннан т?зелг?н китап к?рг?зм?се.

                                   Д?рес барышы.

I. Оештыру ?леше.

Сыйныфны туплау, укучыларга у?ай психологик хал?т тудыру.

Д?ресне? максатын а?лату.

II. Актуальл?штер?.

Укытучы. Укучылар, алдагы д?ресл?рд? без исем, сыйфат, сан, алмашлык с?з т?ркемн?рен ?йр?ндек. Бу д?рест? без аларны ныгытырбыз, камилл?штерербез. И? элек ?й эшен тикшерик. (?ч т?рле катлаулылыктагы биремн?рне? ?т?леше тикшерел?, н?ти?? ясала.)

III. Белем ??м к?некм?л?рне ныгыту.

Укытучы. Укучылар, б?ген без сезне? бел?н “С?з т?ркемн?ре” илен? с?ях?т ясарбыз. Безне? с?ях?т бернич? тукталыштан торыр. Сез ничек уйлыйсыз: беренче тукталыш ничек дип аталыр ик?н? ?йе, д?рес, “Исем” тукталышы. Бу тукталышка килеп ?ит? ?чен безг? бернич? бирем башкарырга кир?к булыр.

1. Эш с?зен килешл?р бел?н т?рл?ндерегез.
2. Т?рле килешт? килг?н эш с?зе бел?н 6 ??мл? т?зегез.
3. М?кальл?рне? икенче яртысын ?йтеп бетерегез.

(М?кальл?рне? беренче яртысы экранда к?рс?тел?)

Тирл?п эшл?с?? - ...  (т?мл?п ашарсы?)

Хезм?т бел?н яхшылык, ... (ялкаулык бел?н яманлык берг? й?ри)

Эш с?йг?нне ... (ил с?йг?н)

Эшл?г?нг? ышан, ... (ялкаудан ерак кач)

Хезм?тне? тире ачы,  ... (?имеше татлы)

Эшл?м?г?н ... (ашамый)

Эш бетк?ч, ... (уйнарга ярый)

Агач – ?имеше бел?н, ... (кеше – эше бел?н)

Эшл?п ?лм?ссе?, ... (чирл?п ?л?рсе?)

Эш кешене т?з?т?, ... (ялкаулык боза)

Тырышкан табар, ... (ташка кадак кагар)

1. С?з т?ркеме – исемг? тулы билгел?м? бирегез.

Укытучы. Икенче тукталыш – “Сыйфат”  тукталышы. Шулай ук биремн?р эшл?рг? кир?к.

1. С?з т?ркеме – сыйфатка тулы билгел?м? бирегез.
2. Кызыл сыйфатын т?рле д?р???л?рг? куеп ?йтегез.
3. ??рбер укучыга карточкалар таратыла. Укучылар карточкалардагы ??мл?л?рне д?фт?рл?рг? язалар ??м сыйфатларны табып, д?р???л?рен билгелил?р.

       I вариант.

Нечк?бил, кечкен?  очкыч моделе т?сле ?йл?н?-?йл?н?, ч?ч?кк? килеп т?ште. Тир?-ягы тулы ап-ак, сап-сары, з?п-з??г?р, кып-кызыл  ч?ч?кл?р иде. (А.Алиш)

       II вариант.

Кар кебек ак спорт костюмы, аксыл ч?чл?ре кояшта янган й?зен тагын да ачалар, аны? б?тен г??д?се бронзадан коелган шикелле тоела. (Г.?пс?л?мов)

       III вариант

Озын соргылт керфекл?ре к?зл?рне каплый, еф?к п?рд? сыман битне ирк?лил?р. Кечер?к кен? матур борын; к?перебр?к торган алсу иренн?ре, сулыш алган саен кабарып, йокы аралаш с?йл?шк?н кебек кыймылдыйлар. (И.Салахов)

       IV вариант

Габбас муллага нидер ?итми; алсу офыктагы карал?ым наратлар да, еракта тоташ стена булып к?ренг?н Бояр урманы да ?лл? кайларда, к?гел?ем томаннар аръягында калган балачакны? серл?рен саклаучы, сагышларын к?ч?йт?че ?анга газиз н?рс?л?р булып тоелалар.

Укытучы. ?ченче тукталыш – “Сан” тукталышы.

Укучыларга биремн?р бирел?.

1. Санлы табышмаклар ?йтегез. (Сыйныф ?ч командага б?лен? ??м командалар бер-берл?рен? санлы табышмаклар ?йтеш?л?р).
2. Экранда к?рс?телг?н табышмакларны? ?авапларын табыгыз.

Бер тир?к,

Унике ботак,

??р ботакта д?рт сабак,

??р сабакта ?иде яфрак.  (Ел,айлар, атналар, к?нн?р)

Бер к?т?че ме??рл?г?н сарык к?т?. (Ай, йолдызлар)

Унике кош узыша,

Бер-бер артлы куыша,

?чесе – ак, ?че – ала,

?ч?? – яшел, ?ч?ве – кара,

Я, ни булыр, ?йтеп кара?

         ( 12 ай, ак – кыш, ала – яз, яшел – ??й, кара – к?з)

?ч й?з алтмыш биш бала каз,

Илле ике ана каз.

Унике аккош, бер торна –

Белс??, к?п уйлап торма!

       (К?нн?р, атналар, айлар, ел)

1. Со?гы табышмакны д?фт?рл?рг? язып, саннарны ясалышлары буенча нинди сан булуын язып куярга.

  Укытучы. Д?ртенче тукталыш – “Алмашлык” тукталышы.

Биремн?рне ?т?гез.

1. Бирелг?н текстны I зат исеменн?н укырга. (Текст экранда к?рс?тел?)

?йе, Ф?нияр ?з тел?ген тормышка ашты дип ?йт? алмый. Ул ?аман саен каядыр ашкына. Берк?нне тракторга утырып ?ирл?р актарасы килс?, икенче к?нне к?кне ярып ?тк?н самолетка кызыга. И? кименд? бер?р машина уйлап табарга иде аны? ис?бе. ?илг? канатлар ясап, коедан су тарта торган ?айланма да корып куйды инде ул. Тик бу бик аз. К??елне баса алмый.

                                                                (Ф?нис Яруллин)

1. С?злек ?стенд? эш.

Тел?к – мечта

Ашкына – рвется

Кызыга – завидует (увлекается)

?айланма – приспособление

К??ел – душа

1. Бу ?зек кемне? ?с?ренн?н?
2. Ф.Яруллин турында н?рс?л?р бел?сез? Кем ул? Нинди ?с?рл?р и?ат итк?н? (Слайдта портреты, китаплары к?рс?тел?)

  Укытучы. Мен? без сезне? бел?н с?ях?тебезне т?мамлыйбыз да инде. Х?зер безг? кире ?йг?, ягъни туган йортыбызга ?йл?неп кайтырга кир?к. Безне анда ягымлы й?з бел?н кемн?р каршы ала? ?йе, д?рес, ?нил?ребез.

   К?пт?н т?гел 8 Март – ?нил?р б?йр?ме булып узды. Сез ??рберегез ?зегезне? ?нил?регезне бу язны? беренче б?йр?ме бел?н котлагансыздыр. Без сезне? бел?н ?нил?ребезг? багышлап кечкен? сочинениел?р д? язган идек. Шуларны? бернич?се бел?н танышыйк.

  (Укучылар ?зл?рене? “?ни -  и? кадерле кеше” исемле сочинениел?рен укыйлар.)

  Укытучы. ??рбер кеше ?чен д? ?ни – и? изге, и? кадерле кеше. Шагыйрьл?ребез ?нил?р турында бик к?п шигырьл?р и?ат итк?нн?р. Шуларны? берсе – Роберт Ми?нуллинны? “?нк?мне? догалары” шигыре. А?а Илгиз Закиров к?й язган. Х?зер без сезне? бел?н магнитофон язмасыннан шул ?ырны ты?ларбыз.

IV. Йомгаклау.

С?з т?ркемн?рен кертеп ясалган тер?к-схема буенча д?реск? н?ти?? ясала. Билгел?р куела.

?й эше. Алда ?йр?нел?ч?к с?з т?ркеме – фигыль турында белг?нн?рне иск? т?шерерг?.