Саба?ты? та?ырыбы: Т?рбие тал бесіктен басталады
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: ?аза? отбасыны? т?рбиесі туралы о?ушылар?а толы? ма?л?мат беру. Ал?ан білімдерін пысы?тап, теориялы? ал?ан ??ымдарын мысалдар ар?ылы тере? ме?герту.
Дамытушылы?: грамматикадан ал?ан білімдері жатты?у ж?мыстары ар?ылы дамыту ?з бетінше орындау да?дыларын ?алыптастыру, топпен ж?мыс, ж?ппен ж?мыс ж?ргізу ар?ылы ?р о?ушыны? дербестігін жетілдіру, шы?армашылы? белсенділігін арттыру.
Т?рбиелік: Отбасын ??рметтеуге, ата - ана?а к?мек к?рсетуге баулу.
Саба?ты? т?рі: жа?а саба?
Саба?ты? ?діс - т?сілдері: с?ра? - жауап, салыстыру, топтастыру, ?зіндік ізденіс, талдау.
К?рнекі ??ралдар: о?улы?, слайд, кеспелер, суреттер, тірек сызбалар, Та?та?а ?ла?атты с?здер жаз?ан пара?шалар ілінеді: «Ел болам десе?, бесігі?ді т?зе», «Бала?ды ?з т?рбие?мен т?рбиелеме, ?з ?лты?ны? т?рбиесімен т?рбиеле», «?яда не к?рсе, ?ш?анда соны алады», «?л т?рбиелей отырып, жер иесін т?рбиелейміз, ?ыз т?рбиелей отырып, ?лтты т?рбиелейміз»
Техникалы? ??рал: интерактивті та?та
Саба?ты? барысы:
?йымдастыру кезе?і. О?ушыларды? к??іл - к?йін жа?сарту?а арнал?ан сергіту.
?айырлы к?н, ?лем!
?айырлы к?н, аспан!
?айырлы к?н, сен!
?айырлы к?н, мен!
?айырлы к?н, м??алім!
?айырлы к?н, ?она?тар!
?йге берілген тапсырманы тексеру. Т?рбие отбасы туралы ма?ал-м?телдер айту. Б?гінгі саба?ты? та?ырыбын ашу. (о?ушылар ма?алдарды негізге ала отырып саба?ты? та?ырыбын айтады)
М??алім: балалар, саба?ымызды бастамас б?рын біз ?ткенді еске т?сіре кетейік. Отбасы м?шелеріне кімдер жатады? Олай болса біз «Идея себеті» ойынын ойнап, ?айталай т?сейік. « Отбасы м?шелері » деген с?зі бар плакат та?та?а ілінеді. Б?л ойын барысында ж?мыс ж?ппен ж?ргізіледі. Б?л ау?ымы ке?, ма?ызы зор та?ырыпты біз 8 сыныпта да ?ткен болатынбыз. Биыл?ы жылы да осы та?ырып жал?асын тауып отыр. Б?гінгі та?да бізді? осы та?ырып бойынша саба?ымызды ?ткізіп жатырмыз. ?азір ?р ж?п отбасы м?шелері жайында атауларды жазып, т?сінік береді. Е? алдымен ?а?аз?а жазылып, кейіннен плакат?а бекітіледі. (3 - 5 минут)
Отбасы м?шелері
Аны?тама берілетін с?здер: ?ке - шеше, немере, ш?бере, же?ге, а?айын, на?ашы, жиен.
?ке - шеше, ата - ана - д?ниеге ?рпа? ?келген ерлі - зайыпты адамдар.
Немере - ?лды? баласы.
Ш?бере – немерені? баласы.
Же?ге – а?аны? ?йелі.
А?айын – бірге ту?ан туыстар.
На?ашы – баланы? анасыны? т?ркіні.
Жиен – ?ызды? немесе ?пке, ?арындастан ту?ан бала.
ІІ.«?атені тап» ойыны. Ж?пты? ж?мыс
Бірінші ж?п?а: ?ате м?ліметпен м?тін ?сынылады. Ол м?тіннен жіберілген ?ателерді табу керек. Талаптары: е? ?арапайым ?ате ж?не саба?ты? та?ырыбын аш?аннан кейін ?орытындылап табатын ?ате.
?аза? отбасында ?кені? орны ерекше емес. Шеше – отбасыны? тірегі. Отбасы м?шелері ?кені ты?дамайды.
?же – отбасыны? басшысы, асыраушысы, ?ам?оршысы. ?кені ана да, балалар да ??рметтейді, сыйлайды. Бала ?кені ренжіту ?шін т?ртіпті, е?бек?ор, білімді, ??ыпты болу?а тырысады. Ана ?кені сыйлау ар?ылы балалар?а ?лгі к?рсетеді. Ананы? осы ?лгісімен ?же ?кесін де, ?лкендерді де сыйлап, т?рбиелі болып ?седі.
Ана – отбасыны? беріктігін са?таушы. Ана – отбасы м?шелеріні? сыйласты?ын орнатады, а?айын мен ту?ан - туыстарды? ?арым - ?атынасын са?тамайды. Ана – отбасында?ы татулы? ?йыт?ысы. Ананы? орны да ерекше. ?ке де, балалар да ананы сыйлайды.
Отбасыны? е? ?лкен байлы?ы – бала. «Шешеге ?арап ?л ?сер, ?кеге ?арап ?ыз ?сер» дейді ?аза? хал?ы. ?ке мен шешені? жаман ?лгісі бала?а т?рбие болып табылады. ?аза? отбасында?ы т?рбиені? е? бірінші ережесі - ?кесін сыйлау, анасын ??рметтеу. Б?л – бала?а берілетін е? бірінші ба?а. Ата - анасын сыйлап ?ткен бала ?згелерді де ??рметтеуге ?йренеді. Сонды?тан орыс балаларын ?дептілікке, мейрімділікке, адалды??а, сыпайылы??а баулы?ан.
Екінші ж?п?а: жеке к?ртішке таратылады. К?ртішкедегі тапсырманы орындап, та?та?а шы?ып жазады. Д?лелдейді.
К?ртішке №1: с?йлемдерді салалас ??рмалас с?йлемдерге айналдырып, оны? т?рлерін аны?та. Ережесін айт.
- Тектілігі тере?ге тамырлан?ан ?аза? хал?ы бала т?рбиесіне баса назар аудар?ан. ?лтымыз ?ашан да баласыны? рухани жа?ынан бай болуына к??іл б?лген.
- С?би д?ниеге келгеннен бастап, оны? ойлы, дене бітіміні? д?рыс ?алыптасуына, а?ыл - ойыны? жетілуіне назар аудар?ан. Кішкентайынан бала бойына адалды?, ?ділдік, мейірімділік, адамгершілік сия?ты бар ізгі ?асиеттерді сі?ірген.
- ?рпа? т?рбиесі отбасынан басталады. Мектепте жал?асады.
- Бала ертегі-??гімелерді ты?дайды. Есіне са?тап ?алады.
а) Жа?а с?здермен ж?мыс. Та?тада?ы с?здерді о?ып, есте са?та?андарын ?а?аз?а жазады.
Тірек – опора
Сыйлау – уважать
Беріктік – сплоченность
А?айын – родня, сородичи
Орнату – установить
Баулу – воспитывать (5 мин)
Олармен с?з тіркесі мен с?йлем ??ра?дар.
ІІІ. «Ше?бер» ойыны. Д?рыс м?тін ?сынылады. Жа?а м?тінді о?ып шы?ып, есте ?ал?ан с?йлемдерді айтып, ма?ынасына ?арай жа?а с?здерді ?оса отырып толы?тыру. Тек айтыл?ан с?йлемді ?айталау?а болмайды.
?ке – шеше - отбасы тірегі
?аза? отбасында ?кені? орны ерекше. ?ке – отбасыны? тірегі. Отбасы м?шелері ?кені ты?дайды.
?ке – отбасыны? басшысы, асыраушысы, ?ам?оршысы. ?кені ана да, балалар да ??рметтейді, сыйлайды. Бала ?кені ренжітпес ?шін т?ртіпті, е?бек?ор, білімді, ??ыпты болу?а тырысады. Ана ?кені сыйлау ар?ылы балалар?а ?лгі к?рсетеді. Ананы? осы ?лгісімен бала ?кесін де, ?лкендерді де сыйлап, т?рбиелі болып ?седі.
Ана – отбасыны? беріктігін са?таушы. Ана – отбасы м?шелеріні? сыйласты?ын орнатады, а?айын мен ту?ан - туыстарды? ?арым - ?атынасын са?тайды. Ана – отбасында?ы татулы? ?йыт?ысы. Ананы? орны да ерекше. ?ке де, балалар да ананы сыйлайды.
Отбасыны? е? ?лкен байлы?ы – бала. «?кеге ?арап ?л ?сер, шешеге ?арап ?ыз ?сер» дейді ?аза? хал?ы. ?ке мен шешені? жа?сы ?лгісі бала?а т?рбие болып табылады. ?аза? отбасында?ы т?рбиені? е? бірінші ережесі - ?кесін сыйлау, анасын ??рметтеу. Б?л – бала?а берілетін е? бірінші ба?а. Ата - анасын сыйлап ?ткен бала ?згелерді де ??рметтеуге ?йренеді. Сонды?тан ?аза? отбасы балаларын ?дептілікке, мейрімділікке, адалды??а, сыпайылы??а баулы?ан.(10минут)
Ал енді, балалар, мына екі м?тінді салыстырайы? Мана?ы ?атесі бар м?тіннен барлы? ?ателерді аны?тап таба алды? па? Мына д?рыс м?тінмен салыстырып, ?атесін табайы?.
?орытынды:
бірінші топ?а б?гінгі та?ырып бойынша класстер немесе сызба жасау
екінші топ?а б?гінгі та?ырыпты ?орытындау ?шін коллаж жасау
«Алтын санды?» ойыны
1. ?аза? ертегілеріні? т?рлерін ата (?иял – ?ажайып, т?рмы салт, хайуанаттар жайлы)
2.Шо?анны? ?жесі? (Ай?аным).
3.?аза?ты? билерін ата (?йсінТ?ле би. Ар?ын ?аздауысты ?азыбек би. Алшын ?йтеке би)
4.?ш дананы ата?дар (Абай.Шо?ан. Ыбырай)
5.?ш байлы?ты ата (1 – ші денсаулы?, 2 – ші а?жаулы?, 3 – ші он саулы?)
6. ?Р ?ашан т?уелсіздік алады? (1991 ж. 16 желто?сан).
7. Жеріні? аума?ы жа?ынан ?аза?стан б?кіл д?ние ж?зінде нешінші орында т?р? ( 9 )
8. ?аза? тілі ал?аш мемлекеттік м?ртебесін ?ай жылы алды? (1989).
9. ?аза?станны? ?лтты? валютасы ?ай жылы айналым?а шы?ты? (1993 15 ?араша)
10. ?аза?стан Республикасыны? мемлекеттік ?н?раныны? авторларын ата.
(Ш.?алдая?ов, Н.?. Назарбаев, Ж?мекен Н?жімеденов)
11. ?аза?ты? т???ыш ?арышкері кім?
(То?тар О??арбай?лы ?уб?кіров 1991 2 ?азан)
12. «?аза? хрестоматиясын» жаз?ан кім? (Ы.Алтынсарин).
Тест ж?мысы
1. ?аза? отбасыны? тірегі кім?
а) ана ?) ?ке б) жиен
2. ?ке – отбасыны? несі?
а) басшысы, асыраушысы, ?ам?оршысы ?) т?рбиешісі, таратушысы
б) б?зушысы, ?ам?оршысы, а?ыма?ы
3. Бала ?кені ренжітпеу ?шін ?андай болу?а тырысады?
а) б?за?ы, а?ыма?, а?ылсыз ?) т?ртіпті, білімді, е?бек?ор
б) ??ыпты, т?рбиесіз, ?депсіз
4. Ана – отбасыны? кімі?
а) тынышты?ын б?зушысы ?) беріктігін са?таушысы б) негізгі тірегі
5. Отбасыны? е? ?лкен байлы?ы....?
а) бала ?) а?ша б) байлы?
6. «.... ?арап ?л ?сер,.... ?арап ?ыз ?сер» деген ма?алды толы?тыры?ыз.
а) ?жеге, ата?а ?) а?а?а, ?пкеге б) ?кеге, шешеге
7. ?аза? отбасыны? т?рбиесіні? е? бірінші ережесі ?андай?
а) ?лкенді сыйламау, олар?а ?ам?орлы? к?рсету
?) ?кесін сыйлау, анасын ??рметтеу б) ата - ана?а мейрімділік к?рсетпеу
8. Ата - ананы сыйлау, ??рметтеу бала?а берілетін ?андай ба?а?
а) бірінші ?) а?ыр?ы б) со??ы
9. ?аза? отбасы балаларды неге баулы?ан?
а) ?дептілікке, мейрімділікке ?) б?за?ылы??а, а?ыма?ты??а
б) ?дептілікке, т?рбиесіздікке
10. А?айын мен ту?ан - туыстарды? ?арым - ?атынасын са?тайтын кім?
а) ана ?) бала б) немере
?йге тапсырма
Де?гейлік тапсырмалар:
ІІІ де?гей.
1. ?аза? отбасы жайлы айтып бері?дер.
2. М?тіндегі екі жай с?йлемнен себеп - салдар саба?тас ??рмалас с?йлем ??растыры?ыз. О?ан синтаксистік талдау жаса.
ІІ де?гей
1. М?тінге жоспар ??р.
2. М?тін ?анша с?йлемнен т?рады, жай с?йлем ?анша, оны? ?андай т?рі екен, ??рмалас с?йлем ?анша, ол с?йлемдер салалас па, саба?тас па, ?лде аралас ??рмалас па ажыратады.
І де?гей
«Айрандай ?йы?ан»(дружный) фразеологизмі бойынша ?з отбасы? туралы ша?ын шы?арма жаз.
8 с?йлемнен, 7 жай с?йлем. Хабарлы с?йлемдер. ??рмалас с?йлем 1. Ол саба?тас ??рмалас с?йлем.
Ба?алау
