Просмотр содержимого документа
«Мо??ол- татар шап?ыншылы?ы »
Сабақтың тақырыбы: Моңғол- татар шапқыншылығы Сабақтың мақсаты: XIII ғасырда Моңғол мемлекетінің құрылуыу олардың
шапқыншылық соғыстары туралы түсінік беру. Білімділік: Моңғол мемлекетінің құрылуы, саяси құрылымы, басқыншылық
саясаты және ұлы қолбасшы Шыңғысхан өмірі туралы мағлұмат беру.
Дамытушылық: Картамен жұмыс жасауға, өз бетінше қорытынды жасауға,
ізденіске дағдыландыру, ойлау қабілеттерін дамыту. Тәрбиелік: Адамгершілікке, өз Отанын, елін сүюге тәрбиелеу. Сабақтың типі: Жаңа материалды түсіндіру. Түрі: Ойын. Әдісі: Сұрақ-жауап, баяндау түсіндіру. Технологиясы: Тірек- сызба, дамыта оқыту. Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, қазақ әдебиеті, математика, география. Көрнекілігі: XII ғасырдың аяғы-XIV ғасырдың бірінші жартысындағы Моңғол мемлекетінің картасы. Сабақ барысы: I. Ұйымдастыру бөлімі 2 минут.
Амандасу,
Түгендеу,
Сабаққа дайындық.
II. Өткен материалды еске түсіру. 20 минут.
« Кім тапқыр?» ойынын ойнау. Кестені аяқтау.
Феодалдық бытыраңқылық
Киев Русі XII ғ. 30 ж.
Жауаптар: Юрий Долгорукий ( 1109-1125 )
Андрей Боголюбский ( 1157-1174 ) Всеволод Юрьевич ( 1176-1212 )
Ярослов Осмомысли ( 1153-1187 )
« Тест » ойыны
1. Орта ғасырлардағы Африкадағы мемлекет
А) Мали
Б) Дели сұлтандығы
В) Магадха
2. Киев Русі қашан құрылды?
А) VII ғ.
Б) IX ғ.
В) Х ғ
3. Киев Русь мемлекеті ыдырауының себептері?
А) Ішкі байланыстың әлсіреуі.
Б) Киев кінәзінің әлсіздігі.
В) Шаруашылықтың томаға – тұйықтығы
4. Мәскеу, қаласын кім салдырды?
А) Юрий Долгорукий
Б) Андрей Боголюбский
В) Ярослав Осмомысли
5. Ильмень мен Чуд көлінің аралығындағы кінәздік.
А) Киев
Б) Смоленск
В) Новгород
6. Ұлы Новгород қай өзеннің бойында орналасты.
А) Волхов
Б) Ловать
В) Онега
7. Европа мен Азияны бөліп тұрған тау.
А) Гималай
Б) Памир
В) Орал
8. Галыч-Волынь қай жылы бірікті.
А) 1199 ж
Б) 1210 ж
В) 1198 ж « Ғажайып сұрақтар » ойыны
1
2
3
4
5
6
1. Қай ғасырда Владимир-Суздаль саяси жағынан күшейді (XII-XIII ғғ.)
2. Игорь жорығы туралы сөз дастанында Всеволод туралы не делінген ? ( Всеволод бүкіл орыс жеріне аты шыққан кінәз ретінде мадақталды).
3. Галич-Волынь жері қандай дала болды ( жазық ).
4. Галич-Волынь қандай елдермен қатынас жасады.
( Византия, Еуропа ).
5. Ірі әскери бекіністер қызметін атқарған кінәздік
( Новгород кінәздігі )
6. Волхов өзені арқылы қала екіге бөлінді оң және сол жағалауында не орналасқан. ( оң жағалауында кедей, қолөнершілер сауда базары, сол жағалауында бай – шонжарлар діни орталықтары ірге көтерді ). III. Жаңа сабақ: 17 минут. Жоспар. 1. Моңғол мемлекетінің құрылуы.
2. Саяси құрылымы
3. Шапқыншылық соғыстар
4. Шыңғысхан – тарихи тұлға.
1. Моңғол мемлекетінің құрылуы.
Кендітау аймағы, Онон жағасы.
Болдоң жері
Есукей- Ұлұн-Еке
1155 ж. Ақпан –Темучин-1227 ж. Тамыз 1206 ж. Моңғол құрылтайы ( онон – Керулен жағасы ) « Шыңғыс хан » « Шың » -тау, « ғыс » - нұр « жеңіс хан »
Меркіт Моңғол
Найман Моңғол мемлекеті Татар Керей Қият
2. Саяси құрылымы. Моңғол мемлекетінің саяси құрылымы
Ұлы хан
Шыңғыс ұрпақтары
«Яса» («Жаса») Жазбаша құқықтық нормалар мен заң ережелері
Ұлы хан мемлекет басшысы ретінде әскери заң шығарды және әкімшілік билік жүргізді
Құрылтай
Ірі әскери мәселелер, ішкі саясат, Шыңғыс ұрпақтары арасында өлкелерді бөлу мәселелері шешілді.
Аймақтарды басқару үшін –дарғы бекеттер, тамғаш және басқақтар тағайындалды
3. Шапқыншылық соғыстар
Жылдар
Оқиғалар
1207-1208 жж.
Жошы-Енисей қырғыздары, Сібір халқы
1207-1209 жж.
Шыңғысхан – Таңғұл, Тұрфан, Ұйғыр
1211-1215 жж.
Қытай жері, соғыс техникасы
1216 ж.
Жошы, Керей, Торғай даласы
1217 ж.
Жебе Ноян –Жетісу –Күшілік хан
1218 ж.
Отырарға керуен
1219 ж.
200 мың әскер Орта Азия, Үгедей, Шағатай, Отырар, Жайық Жент, Янгикент, Шыңғысхан Төле- Бұхара
1220 ж.
Мауараннахр
1221 ж.
Мерв, Хорасан, Кавказ, Иран
1223 ж.
Калка өзен бойы Орыс- Қыпшақ
4. Шыңғысхан –тарихи тұлға. Батыр саясаткер
Қолбасшы заңгер
Хан жылнамашы
IV. Сабақты бекіту: 5 минут.
1. 1962 ж. Кендітау жерінде Гурван көлі жағасында үлкен мәрмәрден ескерткіш орнатылған, онда төмендегі Шыңғысханның өсиет сөзі жазылған.
3. Математикалық ойын Тимучин қай жылы туылып, қай жылы қайтыс болды?
(((22+96)·):2)131) ·5=?
(((102+102) ·2)+9) ·3=?
V. Үй тапсырмасын беру. § 36 оқу, Шыңғысханға мінездеме жазу. Материал жинау.
VI. Бағалау: Оқушыларды мадақтап бағалау. VII. Сабақты қорытындылау.
Сабақтың тақырыбы: Моңғол- татар шапқыншылығы
Сабақтың мақсаты: XIII ғасырда Моңғол мемлекетінің құрылуыу олардың
шапқыншылық соғыстары туралы түсінік беру.
Білімділік: Моңғол мемлекетінің құрылуы, саяси құрылымы, басқыншылық
саясаты және ұлы қолбасшы Шыңғысхан өмірі туралы мағлұмат беру.
Дамытушылық: Картамен жұмыс жасауға, өз бетінше қорытынды жасауға,
ізденіске дағдыландыру, ойлау қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Адамгершілікке, өз Отанын, елін сүюге тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Жаңа материалды түсіндіру.
Түрі: Ойын.
Әдісі: Сұрақ-жауап, баяндау түсіндіру.
Технологиясы: Тірек- сызба, дамыта оқыту.
Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, қазақ әдебиеті, математика, география.
Көрнекілігі: XII ғасырдың аяғы-XIV ғасырдың бірінші жартысындағы Моңғол мемлекетінің картасы.
Сабақ барысы: I. Ұйымдастыру бөлімі 2 минут.
1. Амандасу,
2. Түгендеу,
3. Сабаққа дайындық.
II. Өткен материалды еске түсіру. 20 минут.
« Кім тапқыр?» ойынын ойнау. Кестені аяқтау.
Жауаптар: Юрий Долгорукий ( 1109-1125 )
Андрей Боголюбский ( 1157-1174 )
Всеволод Юрьевич ( 1176-1212 )
Ярослов Осмомысли ( 1153-1187 )
« Тест » ойыны
1. Орта ғасырлардағы Африкадағы мемлекет
А) Мали
Б) Дели сұлтандығы
В) Магадха
2. Киев Русі қашан құрылды?
А) VII ғ.
Б) IX ғ.
В) Х ғ
3. Киев Русь мемлекеті ыдырауының себептері?
А) Ішкі байланыстың әлсіреуі.
Б) Киев кінәзінің әлсіздігі.
В) Шаруашылықтың томаға – тұйықтығы
4. Мәскеу, қаласын кім салдырды?
А) Юрий Долгорукий
Б) Андрей Боголюбский
В) Ярослав Осмомысли
5. Ильмень мен Чуд көлінің аралығындағы кінәздік.
А) Киев
Б) Смоленск
В) Новгород
6. Ұлы Новгород қай өзеннің бойында орналасты.
А) Волхов
Б) Ловать
В) Онега
7. Европа мен Азияны бөліп тұрған тау.
А) Гималай
Б) Памир
В) Орал
8. Галыч-Волынь қай жылы бірікті.
А) 1199 ж
Б) 1210 ж
В) 1198 ж
« Ғажайып сұрақтар » ойыны
1 2 3
4 5 6
1. Қай ғасырда Владимир-Суздаль саяси жағынан күшейді (XII-XIII ғғ.)
2. Игорь жорығы туралы сөз дастанында Всеволод туралы не делінген ? ( Всеволод бүкіл орыс жеріне аты шыққан кінәз ретінде мадақталды).
3. Галич-Волынь жері қандай дала болды ( жазық ).
4. Галич-Волынь қандай елдермен қатынас жасады.
( Византия, Еуропа ).
5. Ірі әскери бекіністер қызметін атқарған кінәздік
( Новгород кінәздігі )
6. Волхов өзені арқылы қала екіге бөлінді оң және сол жағалауында не орналасқан. ( оң жағалауында кедей, қолөнершілер сауда базары, сол жағалауында бай – шонжарлар діни орталықтары ірге көтерді ).
III. Жаңа сабақ: 17 минут.
Жоспар. 1. Моңғол мемлекетінің құрылуы.
2. Саяси құрылымы
3. Шапқыншылық соғыстар
4. Шыңғысхан – тарихи тұлға.
1. Моңғол мемлекетінің құрылуы.
3. Шапқыншылық соғыстар
Жылдар Оқиғалар
1207-1208 жж. Жошы-Енисей қырғыздары, Сібір халқы
1207-1209 жж. Шыңғысхан – Таңғұл, Тұрфан, Ұйғыр
1211-1215 жж. Қытай жері, соғыс техникасы
1216 ж. Жошы, Керей, Торғай даласы
1217 ж. Жебе Ноян –Жетісу –Күшілік хан
1218 ж. Отырарға керуен
1219 ж. 200 мың әскер Орта Азия, Үгедей, Шағатай, Отырар, Жайық Жент, Янгикент, Шыңғысхан Төле- Бұхара
1220 ж. Мауараннахр
1221 ж. Мерв, Хорасан, Кавказ, Иран
1223 ж. Калка өзен бойы Орыс- Қыпшақ
4. Шыңғысхан –тарихи тұлға.
Батыр саясаткер
Қолбасшы заңгер
Хан жылнамашы
IV. Сабақты бекіту: 5 минут.
1. 1962 ж. Кендітау жерінде Гурван көлі жағасында үлкен мәрмәрден ескерткіш орнатылған, онда төмендегі Шыңғысханның өсиет сөзі жазылған.
Сабақтың мақсаты: XIII ғасырда Моңғол мемлекетінің құрылуыу олардың
шапқыншылық соғыстары туралы түсінік беру.
Білімділік: Моңғол мемлекетінің құрылуы, саяси құрылымы, басқыншылық
саясаты және ұлы қолбасшы Шыңғысхан өмірі туралы мағлұмат беру.
Дамытушылық: Картамен жұмыс жасауға, өз бетінше қорытынды жасауға,
ізденіске дағдыландыру, ойлау қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Адамгершілікке, өз Отанын, елін сүюге тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Жаңа материалды түсіндіру.
Түрі: Ойын.
Әдісі: Сұрақ-жауап, баяндау түсіндіру.
Технологиясы: Тірек- сызба, дамыта оқыту.
Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, қазақ әдебиеті, математика, география.
Көрнекілігі: XII ғасырдың аяғы-XIV ғасырдың бірінші жартысындағы Моңғол мемлекетінің картасы.
Сабақ барысы: I. Ұйымдастыру бөлімі 2 минут.
1. Амандасу,
2. Түгендеу,
3. Сабаққа дайындық.
II. Өткен материалды еске түсіру. 20 минут.
« Кім тапқыр?» ойынын ойнау. Кестені аяқтау.
Жауаптар: Юрий Долгорукий ( 1109-1125 )
Андрей Боголюбский ( 1157-1174 )
Всеволод Юрьевич ( 1176-1212 )
Ярослов Осмомысли ( 1153-1187 )
« Тест » ойыны
1. Орта ғасырлардағы Африкадағы мемлекет
А) Мали
Б) Дели сұлтандығы
В) Магадха
2. Киев Русі қашан құрылды?
А) VII ғ.
Б) IX ғ.
В) Х ғ
3. Киев Русь мемлекеті ыдырауының себептері?
А) Ішкі байланыстың әлсіреуі.
Б) Киев кінәзінің әлсіздігі.
В) Шаруашылықтың томаға – тұйықтығы
4. Мәскеу, қаласын кім салдырды?
А) Юрий Долгорукий
Б) Андрей Боголюбский
В) Ярослав Осмомысли
5. Ильмень мен Чуд көлінің аралығындағы кінәздік.
А) Киев
Б) Смоленск
В) Новгород
6. Ұлы Новгород қай өзеннің бойында орналасты.
А) Волхов
Б) Ловать
В) Онега
7. Европа мен Азияны бөліп тұрған тау.
А) Гималай
Б) Памир
В) Орал
8. Галыч-Волынь қай жылы бірікті.
А) 1199 ж
Б) 1210 ж
В) 1198 ж
« Ғажайып сұрақтар » ойыны
1 2 3
4 5 6
1. Қай ғасырда Владимир-Суздаль саяси жағынан күшейді (XII-XIII ғғ.)
2. Игорь жорығы туралы сөз дастанында Всеволод туралы не делінген ? ( Всеволод бүкіл орыс жеріне аты шыққан кінәз ретінде мадақталды).
3. Галич-Волынь жері қандай дала болды ( жазық ).
4. Галич-Волынь қандай елдермен қатынас жасады.
( Византия, Еуропа ).
5. Ірі әскери бекіністер қызметін атқарған кінәздік
( Новгород кінәздігі )
6. Волхов өзені арқылы қала екіге бөлінді оң және сол жағалауында не орналасқан. ( оң жағалауында кедей, қолөнершілер сауда базары, сол жағалауында бай – шонжарлар діни орталықтары ірге көтерді ).
III. Жаңа сабақ: 17 минут.
Жоспар. 1. Моңғол мемлекетінің құрылуы.
2. Саяси құрылымы
3. Шапқыншылық соғыстар
4. Шыңғысхан – тарихи тұлға.
1. Моңғол мемлекетінің құрылуы.
3. Шапқыншылық соғыстар
Жылдар Оқиғалар
1207-1208 жж. Жошы-Енисей қырғыздары, Сібір халқы
1207-1209 жж. Шыңғысхан – Таңғұл, Тұрфан, Ұйғыр
1211-1215 жж. Қытай жері, соғыс техникасы
1216 ж. Жошы, Керей, Торғай даласы
1217 ж. Жебе Ноян –Жетісу –Күшілік хан
1218 ж. Отырарға керуен
1219 ж. 200 мың әскер Орта Азия, Үгедей, Шағатай, Отырар, Жайық Жент, Янгикент, Шыңғысхан Төле- Бұхара
1220 ж. Мауараннахр
1221 ж. Мерв, Хорасан, Кавказ, Иран
1223 ж. Калка өзен бойы Орыс- Қыпшақ
4. Шыңғысхан –тарихи тұлға.
Батыр саясаткер
Қолбасшы заңгер
Хан жылнамашы
IV. Сабақты бекіту: 5 минут.
1. 1962 ж. Кендітау жерінде Гурван көлі жағасында үлкен мәрмәрден ескерткіш орнатылған, онда төмендегі Шыңғысханның өсиет сөзі жазылған.
3. Математикалық ойын Тимучин қай жылы туылып, қай жылы қайтыс болды?
(((22+96)•):2)131) •5=?
(((102+102) •2)+9) •3=?
V. Үй тапсырмасын беру.
§ 36 оқу, Шыңғысханға мінездеме жазу. Материал жинау.
VI. Бағалау: Оқушыларды мадақтап бағалау.
VII. Сабақты қорытындылау.
Ұстаздар сайты
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы.
Сабақтың тақырыбы: Монғол – татар шапқыншылығы, Батудың (Батый) орыс жеріне жорығы.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Монғол мемлекетінің құрылуы, олардың шапқыншылық соғыстары, ұлы қолбасшы Шыңғысхан туралы, немересі Батудың орыс жеріне жорығы туралы түсінік беру.
Дамытушылық: оқушылардың өз бетінше іздену, тарихи ұғымдарды талдап, қорытынды жасау, жеке және топ болып жұмыс істеу дағдыларын дамыту.
Тәрбиелік: орыс қалаларының монғол –татар шапқыншылығынан қалай қорғанғаны туралы білім бере отырып, оқушыларды адамгершілікке, елін, туған жерін сүйе білуге тәрбиелеу.
Ұйымдастыру кезеңі: оқу құралын тексеріп түгелдеу. Оқушылар зейінін сабаққа аудару, 4 топқа бөлу
Үй тапсырмасын сұрау: әр топқа сұрақтар беру.
Феодалдық бытыранқылық дегеніміз не?
Киев Русі мемлекеті қанша кінәздіктерге бөлінді?
Ұлы Новгород кінәздігінде сауда ісі қалай дамыды?
Тест сұрақтар қойылды:
1. Мәскеу қаласын кім салдырды?
А) Юрий Долгорукий
Б)Андрей Боголюбский
В) Ярослав Осмомысли
2. Ильмень мен Чуд көлінің аралығындағы кінәздік
А) Киев В)Новгород
Б) Смоленск
3. Ұлы Новгород қай өзеннің бойында орналасты?
А) Волхов В) Онега
Б) Ловать
4. Галич- Волынь қай жылы бірікті?
А) 1199 ж В) 1198 ж
Б) 1210 ж
III. Жаңа сабақтың жоспары:
Монғол мемлекетінің құрылуы
Саяси құрылымы
Шыңғысханның Қазақстан,Орта Азия, Кавказ жерін жаулап алуы
Батудың орыс жеріне жорығы
Алтын Орда мемлекетінің құрылуы
Ұғымдармен жұмысты тақтада орындау. Жаңа тарихи термин сөздерге түсінік берілді
Бектер құрылтайы- мемлекет билігінің бір сатысы. Бағынышты аймақтарды басқару үшін- дарғы бектер, тамғаш, басқақтар. «Қалан» – егіншілерден алынатын салық.
«Қапшуыр»-малшыларға салынатын салық. Жарлық – Хан кінәз қойған адамына ерекше құжат.
Монғол мемлекетінің саяси құрылымы сызбаны түсіндіру
Шапқыншылық соғыстар
Жылдар Оқиғалар
-1207-1208 ж Жошы-Енисей қырғыздары. Сібір халқы
-1207-1209 ж Шыңғыс хан – Таңғұт, Турфан, Ұйғыр
-1211-1215 ж Қытай жері, соғыс техникасы
-1216 ж Жошы ,Керей, Торғай даласы
-1217 ж Жебе Ноян- Жетісу Күшілік хан
-1218 ж Отырарға керуен
-1219 ж 200 мың әскер Орта Азия Үгедей, Шағатай, Отырар,Жайық, Жент, Янгикент, Шыңғысхан Төле-Бұхара
-1220 ж Мауараннахр
-1221 ж Мерв. Хорасан,Кавказ, Иран
-1223 ж Қалқа өзен бойы орыс-қыпшақ
-1227 ж 72 жасында Шыңғысхан дүние салады.
Бату хан Алтын Орданың негізін қалаушы, қолбасшы, Шыңғысхан немересі, Жошының екінші ұлы.
Даталармен жұмыс: үлестірмелі карточкалар арқылы:
-1236 ж. Бату әскері Еділ өзеніне келіп, бұлғарларды жаулап алды.
-1237 ж. Еділ- Дон аралығындағы қыпшақтарды тізе бүктірді
-1237 ж. Қысы Еділден өтіп, Рязань қаласын алды, Владимир- Суздаль княздығына жетіп, Коломна түбінде кінәз Юрийді жеңеді. Мәскеуді алады
-1238 ж 4-ақпанда Владимир кінәздігін қоршап, 3 күннен соң алады. Ростов, Суздаль, Ярославль, Кострома, Углич, Тверь сияқты 14 қаланы бағындырып, Новогородқа қарай бағыт алады, бірақ бағытын Оңтүстікке өзгертуге мәжбүр болды (оқушылардан не себепті екені сұралады)
Картамен жұмыс
-1240 ж Киев қаласына жетеді, оны алған соң, Галич- Волыньға аттанады
-1241 ж. -1242 ж. Польшаға, Чехия, Венгрияға баса көктеп кіреді.
-1243 ж Сарай – Бату қаласын салғызады. Алтын Орда мемлекетін құрады
-1240 -1480 ж. Орыс жеріне монғол- татар үстемдігі орнайды
Қазақстан тарихынан алған білімдерін пайдаланып, Алтын Орданың ұлыстарға бөлінуін оқушылардан сұрау, сызбаға түсірту.
IV- Жаңа тақырыпты пысықтау, логикалық сұрақ
Орыс жерлерінің монғол-татар шапқыншылығына тосқауыл бола алмау себептері неде деп ойлайсыңдар?
Бірнеше себептерін атаңдар?
V- Жаңа сабақты бекіту:
Тест сұрақтары:
Шыңғыс хан кезіндегі монғол империясының астанасы
А) Қарақорым Д) Бейжін
В) Қашқар Е) Урга
С) Битөбе
2. Бату ханның орыс жеріне жорығы қашан басталды ?
А) 1241 ж С) 1243 ж Е) 1236 ж
В) 1242 ж Д)1235 Ж
3. Алтын Орда мемлекеті кімнің басқаруымен құрылды?
А) Беркенің С) Батудың Е) Шағатайдың
В) Төленің Д) Жошының
4. Бірінші қай кінәздіктің жері монғол – татар шапқыншылығына ұшырады?
А) Владимир – Суздаль С) Чернигов Е) Новгород
В) Рязань Д) Псковь
VI- Бағалау. Білемін. Білдім. Білгім келеді. таблица
VII- Үйге тапсырма. Шыңғысханжәне оның ұрпақтары туралы мәліметтер жинастыру.