Мақал-мәтелдердің ерекшеліктері,тура,ауыспалы мағынасы.

Бекітемін:

1. Пән аты: Әдебиет

2. Сыныбы: 5а

3. Күні, айы, жылы:

Сабақтың тақырыбы: Мақал – мәтелдердің ерекшеліктері,тура,ауыспалы мағынасы

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: Оқушыларға аңыз және Оғыз қаған жыры туралы әдеби білім беру, жырды талдауға дағдыландыру.

2.Тәрбиелік:Оқушыларды адамгершілікке, ізгілікке, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.

3.Дамытушылық:Оқушылардың әдеби, тарихи дүниетанымдарын кеңейту, әдебиет пәніне деген қызығушылықтарын арттыру.

Сабақтың типі: аралас сабағы.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ.

Сабақтың әдіс-тәсілі: баяндау, сұрақ-жауап, мәнерлеп оқу, әңгімелеу

Сабақтың көрнекілігі: Ежелгі дәуір әдебиеті

Пәнаралық байланыс: тіл, тарих.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылармен сәлемдесу.

2. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.

3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

ІІІ. Білім тексеру:

ІV Жаңа сабаққа дайындық

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Мақал – мәтелдер ауыз әдебиетінің бір түрі. Мақал – мәтелдерде көбінесе нақыл, ақыл айтылады. жаманнан сақтандырып, жақсыны үлгі етеді. Мақал – мәтелдердің мәндері, тақырыптары әр алуан; еңбек пен ерлік, жақсы мен жаман, достық пен қастық, ақыл мен өнер- білім, ынтымақ пен бірлік, Отан туралы т.б. болып келеді. Халық өмірдегі өз бақылауларын қорытындылап, тұжырым жасап, ұйқасты сөздермен өнеге, үлгі боларлық мақарлад жасап отырған. Мақал – мәтелдер өлең сөз сияқты көркем, ұйқасып тұрады. Сөйлем

дерді өте ықшам, басы артық сөз болмайды, сөздерді басқа сөзбен алмас

тыруға келмейтін тұрақты кедеді. Мәселен, «Ақыл – жастан, асыл – тастан» деген мақалдың сөздерінің орнына басқа сөз қойып немесе қосып, я алып тастап көрсеңдер мағынасының мақал ретінде қуаты да, көркі де, мәні де бұзылып, өз сипатын жоғалтатынына көздерің жетеді.

Ақын – жазушылар шығармаларының жақсы сөздері де мақалға айналып кетіп отырады. Мысалы, Абайдың жаман дос туралы « Күн жауғанда қойның

да, күн ашықта мойныңда», «Күшік асырап ит еттім, ол балтырымды қанат

ты» деген сияқты сөздері бүгінде мақал ретінде айтылады.

Мақал – халықтың өмірден алған тәжірибесінің ойтұжырымының қорытынды жиынтығы, айқын ойды үлгі өнеге, ақыл ретінде қысқа қайырып, көркем бейнелеп жеткізетін халықтың дана, нақыл сөзі.

VІ. Түсінік тексеру:

1. Мақал деген не?

2. Мәтел деген не?

3. Мақал мен мәтелдің айырмашылығы неден байқалады?

4. Мақал мен мәтелдің ой түйіндеу тұрғысынан қарағандағы ерекшелік

терін ата?

1. Мақал мен мәтелдің құрылымы жағынан айырмашылықтарын ата.

VІІ. Жаңа сабақты бекіту:

Топтастыру әдісі:

Аяқталға

Мақал

ой тиянақты

дәлелді

сөйлем

салыстыру екі

бөлімді

топшылау сөйлем

немесе сөз

Мәтел

тіркесі

қортынды мағына тұспалды

пікір

дәлелдеу

жоқ

VІІІ.Сабақты қорыту:

1. Бағалау

2.Үй тапсырмасын беру.

1. 17-22- беттегі мақал – мәтелдерді жаттау

2. Мақал – мәтелдер туралы түсінік.