К?й а?ыздары.

К?й а?ыздары.

Саба?ты? та?ырыбы: К?й а?ыздары Саба?ты? ма?саты: 1. Білімділік ма?саты: К?йші композиторларды? шы?армаларын іздене о?ып, идеялы? – та?ырыпты? негізін, к?й тарихын білу тере?іне бойлату, к?й шеберлігін ??ындыру. 2. Дамытушылы? ма?саты: К?й а?ыздары ар?ылы іс – о?и?аны? барысын, мазм?нын т?сінуге, зерделеуге ?йрету. О?ушыларды? д?ниетанымын ?нерге деген с?йіспеншілігін ояту. Іскерлігін, ізденісін арттыру. 3. Т?рбиелік ма?саты: К?й а?ыздарыны? мазм?нын айта білу, ?зіндік пікір ?алыптастыру. Шы?армашылы? тапсырмалар ар?ылы с?йлеу м?дениетін жетілдіру. Халы?ты? ?нерді с?юге т?рбиелеу. Т?рі:шы?армашылы? саба?. ?дісі: Оза о?ыту, іздендіру. Сыни т?р?ысынан ойлау. Т?сіндіру, ??гімелесу. П?наралы? байланыс: тарих, ?аза? тілі, ?дебиет теориясы, саз ?нері. К?рнекілігі: интерактивті та?та, сызбалар, суреттер. 1. ?йымдастыру кезе?і: амандасу, саба??а ?атысуын тексеру, зейіндерін саба??а аударту. 2. Жа?а саба? К?й а?ыздарын ?ш арна?а б?ліп ?арастыру?а болады. Біріншісі – халы? к?йлеріні? к?й а?ызы. Екіншісі – халы? композиторлары шы?ар?ан к?йлерді? а?ыз – ??гімесі. ?шіншісі – б?гінгі к?йші – композиторларымыз шы?ар?ан к?йлер а?ыз. Халы? к?йлеріні? а?ызыны? шы?арушысы белгісіз, біра? уа?ытты? жа?аруынан ?ткен к?й а?ыздары жатады. Халы? к?йлеріні? а?ыз – ??гімесі к?біне тарихи о?и?алар, ?иял – ?ажайып а?ыздар, жан – жануарларды? ?асиеттері ар?ау болады. Сондай а?ыздарды? бірі А?са? ??лан, Жошы хан а?ызы. А?са? ??лан, Жошы хан Жошы ханны? ашамай?а мінгізген жас баласы а?шылармен бірге ж?ріп, бір жерде ?ашып бара жат?ан а?са? ??ланды ?уып кетіп, А?са? ??лан ж?йткіп барып, ??ландар?а ?осылыпты. Баланы? астында?ы т?\?лпар ??й?ытып барып ??ландар?а ?осылады. ??ланны? ??гісі баланы шайнап ?лтіреді. А?шылар баланы іздеп таба алмайды. Жошы хан: «Баламды ?лді деп естіртсе, сол адамны? ??ла?ына ?ор?асын ??ямын» деп жарлы? ?ылады. Ешкім баласыны? ?лгенін Жошы хан?а айта алмайды. А?ыры ортадан ордада отыр?ан Кет – Б??а к?йші шы?ып ?лімін к?ймен жеткізеді. Уа, иеміз, Жошы хан! Домбыра не деп жырлайды? Сарнап бір даусын ?ырнайды. ??ла?ы? сал осы?ан. А?са? ??лан ?у ??лан Кез болып бір ?ашыпты. ?лім деген т??ір ісі, Желіккен ??лан ??гісі. ??лан мен т?лпар еріккен, Жосы?ан ??лан желіккен. Бала?ды шайнап ?лтіріп. Ж?лмалап шайнап кетіпті. Ордалы ??лан шошын?ан. Хан ?ыныбынан ?ылыш суырып, ?а?арланып,?лімді жеткізген домбыра к?мейіне ?ор?асын ??йыпты. «А?са? ??лан» к?йі орындалады. (видео к?рсетіледі) Халы? композиторлары к?йлеріні? а?ызын шы?арушысы белгілі к?йлерді? а?ыз – ??гімесі жатады. М?нда?ы басты ерекшелік – к?йді? ?зі де, а?ызы да сол к?йді шы?арушы к?йін ?мірмен тікелей байланыстырады. ?аза?ты? ?лы к?йшісі ??рман?азы Са?ырбай?лыны? ата?ты «Сарыар?а» к?йі. «Сарыар?а» - ке? ?аза? даласыны? батысы мен ?иырына, солт?стігі мен ?шан – те?із ал?абына к?з жетпеген, дархан даланысуреттеген. Сайын даланы? ?сем таби?атын, айдын - шал?ар к?лін,аспанмен тілдескен тауларын бейнелейді. «Сарыар?а» - ел «Астанасы» орналас?ан жер. «Сарыар?а» солт?стік ?а?па, Отанымызды? ж?регі. ??рман?азыны? к?йі: «Сарыар?а». ?азіргі к?йші – композиторлары шы?ар?ан к?йлерді? а?ыз – ??гімесі де к?бінесе авторды? ?мірімен,сезімімен астасып жатады. ?азіргі к?йші – композиторлар шы?ар?ан к?йлерді? та?ырыбы б?гінгі к?нні? елеулі о?и?аларына арнлып отырады. «Балалы? ша?» к?йі – еш ала?сыз, патша к??ілі, уайымы жо?, б?гінгі к?нні? ?серімен ж?рген,к?йлегі к?к ата-ананы? аялы ала?анында, бал балдыр?ан ша?. Ба?ыт деген - сені? бала к?ндері?, Ба?ытсыз-а? ба?ытты бол ж?ргені? Ба?ытты? да бас?асын да білмеуі? Ба?ыт деген – ойнап к?лгені?. Асылбек Енсеповты? к?йі «Балалы? ша?» 3.Де?гейлік тапсырмалар: 3 де?гей. С?ра?тар?а жауап беру. - К?й а?ыздары неше арна?а б?лінеді? - Халы? к?йлеріні? а?ызы - Халы? композиторларыны? к?йлеріні? а?ызы ?андай? - ?азіргі к?йші – композиторлар шы?ар?ан к?йден ерекшелігі - ?андай к?йлерді білесі?дер? 2 де?гей. Тірек сызба бойынша ??гімеле. К?й а?ыздарыны? т?рлері. Халы? к?йлеріні? к?а?ызы Халы? композиторлары шы?ар?ан ??гімелері ?азіргі к?йші – композиторлар шы?ар?ан к?йлер а?ызы «А?са? ??лан», «Сарыар?а», «Балалы? ша?», «Жошы хан», «Кісен аш?ан», «Же?іс», «А??у», «Саржайлау» «Космонавт» «?ара жор?а», «Сырым сазы» 1 де?гей. 2 – тапсырма Халы? к?йлері. М?тін бойынша мазм?ндама жаз?ызу. 4. Пифагормен ж?мыс. 5. Саба?ты бекіту. Д?птермен ж?мыс К?й аттарын теріп жаз. «А?са? ??лан», «Сарыар?а», «Балалы? ша?», «Жошы хан», «Кісен аш?ан», «Же?іс», «А??у», «Саржайлау», «Космонавт», «?ара жор?а». 6. Ой ?орыту: - К?й деген не? - ?лтты? к?й а?ыз, тарихи о?и?алар 7. ?йге тасырма: «К?й а?ызы» м?тінін о?ып, мазм?нын айту, 4-тапсырма жазу. 8. Білімін ба?алау.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«К?й а?ыздары. »

Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы Шелек ауылы

«Х.Бижанов атындағы орта мектеп-мектепке дейінгі шағын орталығымен» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Тоганбекова Назгуль Турсыналиевна, қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: Күй аңыздары

Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік мақсаты: Күйші композиторлардың шығармаларын іздене оқып, идеялық – тақырыптық негізін, күй тарихын білу тереңіне бойлату, күй шеберлігін ұғындыру.

2. Дамытушылық мақсаты: Күй аңыздары арқылы іс – оқиғаның барысын, мазмұнын түсінуге, зерделеуге үйрету. Оқушылардың дүниетанымын өнерге деген сүйіспеншілігін ояту. Іскерлігін, ізденісін арттыру.

3. Тәрбиелік мақсаты: Күй аңыздарының мазмұнын айта білу, өзіндік пікір қалыптастыру. Шығармашылық тапсырмалар арқылы сөйлеу мәдениетін жетілдіру. Халықтық өнерді сүюге тәрбиелеу.

Түрі:шығармашылық сабақ.

Әдісі: Оза оқыту, іздендіру. Сыни тұрғысынан ойлау. Түсіндіру, әңгімелесу.

Пәнаралық байланыс: тарих, қазақ тілі, әдебиет теориясы, саз өнері.

Көрнекілігі: интерактивті тақта, сызбалар, суреттер.

Ұйымдастыру кезеңі: амандасу, сабаққа қатысуын тексеру, зейіндерін сабаққа аударту.

2. Жаңа сабақ

Күй аңыздарын үш арнаға бөліп қарастыруға болады. Біріншісі – халық күйлерінің күй аңызы. Екіншісі – халық композиторлары шығарған күйлердің аңыз – әңгімесі.

Үшіншісі – бүгінгі күйші – композиторларымыз шығарған күйлер аңыз.

Халық күйлерінің аңызының шығарушысы белгісіз, бірақ уақыттың жаңаруынан өткен күй аңыздары жатады. Халық күйлерінің аңыз – әңгімесі көбіне тарихи оқиғалар, қиял – ғажайып аңыздар, жан – жануарлардың қасиеттері арқау болады.

Сондай аңыздардың бірі Ақсақ құлан, Жошы хан аңызы.

Ақсақ құлан, Жошы хан

Жошы ханның ашамайға мінгізген жас баласы аңшылармен бірге жүріп, бір жерде қашып бара жатқан ақсақ құланды қуып кетіп, Ақсақ құлан жүйткіп барып, құландарға қосылыпты. Баланың астындағы тү\ұлпар құйғытып барып құландарға қосылады. Құланның әңгісі баланы шайнап өлтіреді. Аңшылар баланы іздеп таба алмайды.

Жошы хан: «Баламды өлді деп естіртсе, сол адамның құлағына қорғасын құямын» деп жарлық қылады. Ешкім баласының өлгенін Жошы ханға айта алмайды.

Ақыры ортадан ордада отырған Кет – Бұға күйші шығып өлімін күймен жеткізеді.

Уа, иеміз, Жошы хан!

Домбыра не деп жырлайды?

Сарнап бір даусын қырнайды.

Құлағың сал осыған...

Ақсақ құлан қу құлан

Кез болып бір қашыпты.

Өлім деген тәңір ісі,

Желіккен құлан әңгісі.

Құлан мен тұлпар еріккен,

Жосыған құлан желіккен.

Балаңды шайнап өлтіріп.

Жұлмалап шайнап кетіпті.

Ордалы құлан шошынған.

Хан қыныбынан қылыш суырып, қаһарланып,өлімді жеткізген домбыра көмейіне қорғасын құйыпты.

«Ақсақ құлан» күйі орындалады. (видео көрсетіледі)

Халық композиторлары күйлерінің аңызын шығарушысы белгілі күйлердің аңыз – әңгімесі жатады. Мұндағы басты ерекшелік – күйдің өзі де, аңызы да сол күйді шығарушы күйін өмірмен тікелей байланыстырады.

Қазақтың ұлы күйшісі Құрманғазы Сағырбайұлының атақты «Сарыарқа» күйі.

«Сарыарқа» - кең қазақ даласының батысы мен қиырына, солтүстігі мен ұшан – теңіз алқабына көз жетпеген, дархан даланысуреттеген. Сайын даланың әсем табиғатын, айдын - шалқар көлін,аспанмен тілдескен тауларын бейнелейді.

«Сарыарқа» - ел «Астанасы» орналасқан жер. «Сарыарқа» солтүстік қақпа, Отанымыздың жүрегі.

Құрманғазының күйі: «Сарыарқа».

Қазіргі күйші – композиторлары шығарған күйлердің аңыз – әңгімесі де көбінесе автордың өмірімен ,сезімімен астасып жатады. Қазіргі күйші – композиторлар шығарған күйлердің тақырыбы бүгінгі күннің елеулі оқиғаларына арнлып отырады.

«Балалық шақ» күйі – еш алаңсыз, патша көңілі, уайымы жоқ, бүгінгі күннің әсерімен жүрген,көйлегі көк ата-ананың аялы алақанында, бал балдырған шақ.

Бақыт деген - сенің бала күндерің,

Бақытсыз-ақ бақытты бол жүргенің

Бақыттың да басқасын да білмеуің

Бақыт деген – ойнап күлгенің.

Асылбек Енсеповтың күйі «Балалық шақ»

3.Деңгейлік тапсырмалар:

3 деңгей. Сұрақтарға жауап беру.