?аза? тілі п?нінен "Ма?ал-м?телдер"

К?ні:  19.11.2013 жыл           ?аза? тілі                        5 «В» сынып

Саба?ты? та?ырыбы:          Ма?ал –м?телдер

Саба?ты? ма?саты: ма?ал-м?телдер ж?нінде теориялы? білім беру, ерекшеліктері мен белгілерін ме?геру, есте са?тау ?рекеттерін ?алыптастыру.

Саба?ты? міндеті:

Білімділігі: ма?ал-м?телдер халы?ты? рухани ?азынасы екендігі, оларды? ?зара ??састы?ы мен ерекшеліктері мен ма?алды? ?ибратты?, ?сиеттік м?ні, м?телді? ишара, ме?зеу т?р?ысында ?олданатынды?ын т?сіндіру;

Дамытушылы?:  т?рлі ойындар, де?гейлік тапсырмалар ар?ылы тіл байлы?тарын, ойлау ?абілеттерін ?з беттерінше салыстыру, ?орытынды жасау ж?не таным белсенділіктерін дамыту;

Т?рбиелік:  ма?ал-м?телдерді орынды орынды пайдалана білуге, ?ш?ыр ойлы с?йлеуге, ?лтжандылы??ат?рбиелеу.

Саба?ты? к?рнекілігі:  интерактивті та?та, ма?ал-м?телдер, сызбалар, суреттер.

Саба?ты? ?дісі: о?ыту, т?сіндіру, с?ра?-жауап, топпен ж?мыс, ойын.

Саба?ты? т?рі: аралас саба?

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і.

ІІ. ?й тапсырмасын с?рау.

36, 37-тапсырмалар  (дидактикалы? материал)

?айталау ?шін с?ра?тар:

1. Т?ра?ты тіркес дегеніміз не?
2. Т?ра?ты тіркес пен еркін тіркесті? ?андай айырмашылы?тары бар?
3. Оларды? ?андай орта? белгілері бар?
4. О?ушылар жауабын толы?тырып, ?й тапсырмасын ?орыту.

ІІІ.  Жа?а саба?.

     Ма?ал-м?телдер.        Ма?ал -м?телдер ерте заманнан ?рпа?тан ?рпа??а  ауысып келе жат?ан халы?ты? м?ра, с?з ?рнегі.Тілімізде «С?зді? к?ркі- ма?ал» деген аталы с?з бар. Т?ра?ты тіркесткр сия?ты ма?ал-м?телдер де - ?бден ?алыптас?ан, орны??ан с?здерді? тобы. Ма?ал-м?телдерді?   ??рамында?ы ?р с?зді? орны т?ра?ты болады.  Онда?ы с?здерді? орнын ауыстыру?а немесе бір с?зін бас?а с?збен алмастыру?а келмейді.

  Ма?ал то?сан ауыз с?зді? тобы?тай т?йінін білдіріп, белгілі бір т?жырым жасайды. Мысалы: Ке? болса?, кем болмайсы?.

   М?телдерде ой -  пікір бейнелі ?рі т?спалдап айты?ан ишара т?рінде болады. Мысалы:  Біреу то?ып секіреді, біреу тойып  секіреді.

   Ма?алдар негізінен тура ма?ынасында ??ынылса, м?телдер астарлы ма?ынада т?сініледі.

  Ма?ал-м?телдерді орынды ?олдану с?зді? ?серлілігін к?шейтеді ?рі ойды ай?ын да на?ты жеткізуге к?мектеседі.

ІV О?улы?пен ж?мыс.

124-жатты?у. Ма?алдарды бір б?лек, м?телдерді бір б?лек к?шіріп жазы?дар.

Ма?алдар:

Жа?сы адам?а жау жо?.  Е?бек етсе? ерінбей, тояды ?арны? тіленбей.  Е? ?демі с?з – е? а?ылды с?з.

М?телдер: 

Біреу к?н н?рына малынса, біреу ай с?улесіне з?ру.  К?рі т?лкі ?а?пан?а т?спес.   Айда?аны бес ешкі, ыс?ыры?ы жер жарады. Екі ?ораз ен ?ора?а сыймас.

Кеспемен  ж?мыс.

С?ра?- жауап:

    1.Ма?ал-м?телдер ?дебиетті? ?ай т?ріне жатады?

    2.Ма?ал-м?телдерді? к?лемі, тілі ?андай болады?

    3.?андай та?ырыптар?а ма?ал-м?телдер білесі?дер?

    4. Ма?ал – м?телдер нені? айнасы болып табылады?

1-тапсырма.

 Та?тада?ы жазылып т?р?ан ма?алды? ма?ынасын ашып, аудару.

1.?ркімні? ?з жері Мысыр Ша?ары.

2. Жері байды? елі бай.

3. Отансыз адам,  ормансыз б?лб?л.

4.Отан –оттан да  ысты?.

5.?оянды ?амыс ?лтіреді, Ерді намыс ?лтіреді.

6. Батыр бір ?леді, ?ор?а? мы? ?леді.

7. Ж?з сом а?ша? бол?анша, ж?з жолдасы? болсын.

8. Досы к?пті жау алмайды, а?ылы к?пті дау алмайды.

9. Дос сырты?нан ма?тар, д?шпан к?зі?е ма?тар.

10. О?ы да біл,ойна да к?л.

11. Білім ?ымбат, білу ?иын.

12. Денсаулы?- зор байлы?.

2-тапсырма

Ма?ал- м?телді ая?та?дар.

1.   Ер –елінде   Г?л-.                       

2.    Бейнетсіз.. жо?.       

3..?анаты –ат   

4..тап?ан  мал  ысты?.                 

5.  Отансыз адам,    ормансыз  .         

6.  Отан.да  ысты?.    

7.   Ырыс алды -..                

8.  Ынтыма? т?бі-..                                                              

9.  Ынтыма?.бітірер.                     

Керекті с?здер: б?лб?л, оттан,  бірлік, ер, жерінде, есепсіз, ынтыма?, істі, ра?ат, е?бексіз.

3-тапсырма.

Мына  ма?ал- м?телдер ?ай та?ырып?а жататынын аны?тап айты?дар.

1.Ерлік білекте емес, ж?ректе.

2. Ел ?лсыз болмас, жер г?лсіз болмас.

3. Жеті рет пішіп, бір рет кес.

4.К?з ?ор?а?, ?ол батыр.

5. Ту?ан жердей жер болмас, ту?ан елдей ел болмас.

6. Батыр туса- ел ырысы, жа?быр жауса – жер ырысы.

7. ?нерлі ?рге ж?зеді.

8. Білекті бірді жы?ар, білімді мыіды жы?ар.

9. Бейнетсіз ра?ат жо?. 

10. Ел іші – алтын бесік.

4- тапсырма

.І топ. «Отан» с?зін т?уелдеу.

ІІ топ. «Батыр» с?зін септеу.

ІІІ топ. «Б?лб?л» с?зін фонетикалы? талдау.( математикалы? т?сілмен)

5-тапсырма   «Жылдам жауап»ойыны:

Е?бек т?бі не?

К?пті? т?бі не?

К?сіп т?бі не?

Бейнет т?бі не?

Тірлік т?бі не?

?рлы? т?бі не?

Уайым т?бі не?

Т?уекел т?бі не?

Венн диаграммасы:  Ма?ал мен м?телді салыстыру

                   Ма?ал                                                  М?тел

Ба?алау.

V. ?йге тапсырма. 128, 130-жатты?улар