Та?ырыбы: ?адыр Мырза ?лиді? «К?рі ?ыран» ?ле?і
О?ыту мен т?рбиелеуді? ма?сат-міндеттері:
1. ?. Мырза ?лиді? ?мірі мен шы?армашылы? ?ызметіне шолу. «К?рі ?ыран» ?ле?ін о?ыту, идеясын таныту, символ туралы ??ым беру.
2. ?деби шы?арманы к?ркем сезіммен ?абылдау, м?тінмен тере?дете ж?мыс ж?ргізу, ш?кірттерді? с?йлеу да?дысын ?алыптастыру, та?ырыбы бір-бірімен ?ндес шы?армаларды? о?и?аларын салыстыра пайымдай алу?а да?дылану.
3. О?ушыларды? рухани д?ниесін байыту, елжанды азаматты? ?мірінен ?лгі алу.
??рал-жабды?тар, к?рнекті ??ралдар:
?адыр Мырза ?лиді? ?мірі мен шы?армашылы?ына арнал?ан слайдтар, кестелер, ?ыран суреті, электронды о?улы?.
Саба? т?рі: жа?а білімді ме?герту.
Негізгі ?діс-т?сілдер: с?ра?-жауап, ой ?оз?ау, с?здік, іздену, салыстыру, талдау, пікірлесу.
Саба?ты? барысы: ?йымдастыру кезе?і
а) Психолгиялы? дайынды?»
?) О?ушыларды»Мозаика ?дісімен 4 топ?а б?лу:
- «Б?ркіт», 2. «?аршы?а», 3. «Лашын», 4. «Ителгі» топтары.
І. Білім.
- ?алихан Ыс?а?овты? ту?ан жылы.
2. Ту?ан жері.
3. Шы?армаларын ата.
4. Шы?армаларыны? алтын ар?ауы.
5. «?о?ыр к?з еді» повесіні? кейіпкерлерін ата.
6. «Отыздар шамасында?ы орта бойлы, ары? ?ара жігіт. Оны? м?лдіреген т?ны? к?зіні? тере?інде ?лдебір м?? иіріліп жат?андай, биік ?абатты? астында м?лиетін де т?ратын. Ал?ымында балы? желбезегіндей ?атпар-?атпар боп сы?сып жататын ескі жарадан ?ал?ан ?ызылша?а тырты?ы бар еді.?» Кімні? портреті?
7. Алматай а?ай ?асым?а ?андай ?ызы? кітап берді?
8. Алматай б?л кітапты неге жасырады?
9. «?о?ыр к?з еді» повесіндегі о?и?а ?ай кезе?ді ?амтиды?
ІІ. Т?сіну.
Ой ?оз?ау:
1-топ. ?.Мырза ?лиді? ?мірі туралы не айта аламыз?
2-топ. ?.Мырза ?лиді? шы?армалары туралы не білесі?дер?
3-топ. ?ыран – ?андай ??с? ?андай т?рлерін білесі?дер?
4-топ. Символ деген ??ымды ?алай т?сінесі?дер?
ІІІ. ?олдану. ?р топты? м?шелері кезектесіп «К?рі ?ыран» ?ле?ін м?нерлеп о?иды.
ІV. Талдау. Постермен ж?мыс.
1-топ. «Б?ркіт» тобы: ?ле?ге поэтикалы? талдау. К?ркемдегіш ??ралдарды таптыру.
Те?еулер: ?оладай ?айырылып, ?ртенген самолеттей, д??гелек шарайнадай, т.б.
Эпитеттер: а? кебінді, а? алмас ше?гелі, ?ыра?ы к?з, ?ырды? ?ызыл т?лкісі, ??рыш тырна?, т.б.
Кейіптеу: к?рсінді тау а? ?арлы.
Психологиялы? параллелизм – к?к аспанын м?? ?апта?ан кезде.
Аллитерация: ?анатынан ?а?тарды? ?ары б?ркіп
?ашат??ын к?ргенде б?рі де ?ркіп.
?ыра?ы к?з б?гінде ?арауытып,
?ал?ып отыр ?ияда к?рі б?ркіт.
2-топ. «?аршы?а» тобы: ?ле?ді композициялы? ??рылымына талдау.
Кіріспе, шы?арманы? экспозициясы: ?ияда ?ал?ып отыр?ан к?рі б?ркіт.
Байланыс: К?рі ?ыранны? халі.
Дамуы: Шау б?ркітті? ойы.
Шары?тау шегі: К?к тас?а ?ойып кеткен к?рі б?ркіт.
Шешімі: «?андай ба?ыт –?ыранша ?мір с?рген!»
3-топ. «Лашын» тобы: ?ырандар туралы жазыл?ан ?андай шы?армаларды білесі?дер?
1. М. Шаханов «Отырар» ?ле?інде алты ай бойы Отырарды ??т?арам деп арпалыс?ан ?айыр атты ханды ?ыран?а те?ейді.
2. С. М??ановты? «?мір мектебі» романынан ?зіндісінде Ахметті? лашыныны? ??с алу т?сілдерін о?ып білдік.
3. Абайды? «?ансонарда б?ркітші шы?ады а??а» ?ле?інде тастан ?аш?ан т?з та?ысын сегіз найзалы ?ыранны? ??т?армауы с?з болады.
11. Тапсырма: Осы шы?армаларды? «К?рі ?ыран» ?ле?імен ??састы?ы, айырмашылы?ы бар ма екен, д?лелде?дер. ?ыран?а т?н (басты ерекшелік) негізгі ?асиетті к?рсеті?дер.
4-топ. «Ителгі» тобы: лексикалы? талдау
«?ыранша ?мір с?ргені? -
?андай ба?ыт!
?андай ба?ыт-
?ыранша ?ле білген!- деген жолдарда?ы т?спалды ойды аны?тау. А?ынны? ойын ??гімеле?дер.
Синонимдер: к?рі-шау, жасын-найза?ай, тірлік-?мір-??мыр.
Антонимдер: ?артты?-жасты?, к?рі-жас, ?лім-?мір.
Фразеологизм: т?рк етіп, з?бірі артты, т.б.
С?здік ж?мысы
З?бірі артты-азап к?рді, жапа шекті
Албасты бас?ыр (?ар?ыс)- біреуге кейігенде жаманды? келсін деген ма?ынада айтылады.
Т?рк ету - д?ниеден безу.
V. Жина?тау
Бес жолды ?ле? «?ыран»
VІ. Ба?алау.
Білемін
Білдім
Білгім келеді
Саба?ты «Не білдік? Не ?йрендік?» деген сауалдармен бекіту.
- а?ын ?адыр Мырза ?лиді? ?мірі, шы?армашылы?ын,
- ?ыран ??старды? топ-топ?а б?лінетінін,
- ?ыран хикаясы ар?ылы ерлікті, ?рлікті жырла?анын,
- ?ыранны? еркіндік пен ерлікті? символы екенін, т.б.
?йге: ?ырандар туралы жазыл?ан ?ызы?ты деректер мен ?адыр Мырзалиевті? шы?армаларын о?у.
Шы?армашылы? тапсырма: «?ыран ??с –тектілікті? зор символы» та?ырыбына эссе жазады.
