?аза? тілінен саба? жоспар та?ырыбы "Тіл м?дениеті".

Сынып: 7                              

П?н: ?аза? тілі

Та?ырыбы:  Тіл м?дениеті

Саба?ты? т?рі:  аралас

Саба?ты? ?діс- т?сілдері:с?ра? –жауап,ой ?оз?ау,ой ?орыту,баяндау,топты?

Саба?ты? ма?саты:                                   

1)О?ушылар?а жа?а с?здерді ме?герту ж?не оларды с?йлеу ?рекетінде д?рыс пайдалана білуге ?йрету.Сан есімдер ережесін  білу

2) С?здік ?орын молайту,о?у,жазу,есте са?тау,ойлау, тындап ?айталау ?абілетін дамыту.

          3) П?н с?йгіштікке,?дептілікке т?рбиелеу      

                                              Саба?ты? барысы

         I.?йымдастыру:

 С?лемдесу,т?гелдеу.

II.?й тапсырмасын тексеру:

224 беттер №3,№5

ІІІ.Жа?а саба?ты т?сіндіру:

                                      Сан есім

      Затты? санын білдіретін с?здерді сан есім дейді. Сан есімдерге ?анша? неше? нешінші? деген с?ра?тар ?ойылады. Мысалы: Мен жиырма бестемін. Ол отызда.

      ?аза? тілінде сан есімдер 6 топ?а б?лінеді:

      1. Есептік сан есім затты? есебін білдіреді.

Мысалы: бір о?ушы, екі ?йел, ?ш кітап.

      2. Реттік сан есім затты? ретін, ?атарын білдіреді, ол –ыншы,

-інші, -ншы, -нші ж?рна?тары жал?ану ар?ылы жасалады. Мысалы: Райхан екінші ?йде т?рады. М?хтар бесінші б?лмеде отырады. Серік алтыншы сыныпта о?иды.

      3. Жина?ты? сан есім затты? жина?ты? м?лшерін білдіреді, ол –ау, -еу ж?рна?ы ар?ылы жасалады.

Мысалы: Менде кітап ?шеу. Асанда д?птер жетеу.

      4. Б?лшектік сан есімі затты? м?лшерін б?ліп, б?лшектеп к?рсетеді. Мысалы: Ж?мысты? ?штен бір б?лігі бітті.

      5. Топтау сан есімі затты топтап к?рсете отырып, -нан, -нен,

-тан, -тен, -дан, -ден ж?рна?ы ар?ылы жасалады. Мысалы: Ойын?а жинал?ан балалар оннан-оннан б?лініп т?рады. Кино?а адамдар екеуден-?шеуден келіп жатыр.

      6. Болжалды? сан есім затты? м?лшерін болжалдап к?рсетіп,

-ер, -да?ан, -дей ж?рна?ы ар?ылы жасалады.

Мысалы: ?йде онда?ан адам отыр. Жиналыс?а елудей адам келді.

Тілді ?адірлеу д?рыс с?йлеуден басталады. Адам м?дениетіні? ал?ышарты - д?рыс с?йлей білу. Т?сіне білгенге сейлей білу де ?нер. Тілін білмеген - т?бін білмейді. Ондай адам к?лдірем деп к?йдіреді, с?йсіндірем деп с?ріндіреді, білдірем деп б?лдіреді, куантам деп ?уар-тады, келтірем деп кетіреді, ж?батам деп жылатады. Біздщ ?аза?: «Аталы с?з - баталы с?з» дегенде, осы д?рыс с?йлей білуді айт?ан.

ІV.Бекіту: 

                             С?здік

к?лдіру - смешить                                                                                к?йдіру - огорчать                                                                                 с?йсіндіру – влюблять                                                                                     с?ріндіру - спотыкаться                                                                                                  б?лдіру – испортить

ж?бату – утешать

Сергіту с?ті. ?ызыл ?рік.

С?ра?тар:

1. Тілді кадірлеу неден басталады?
2. Адам медениетіні? ал?ышарты не болып табылады?
3. Тілін білмеген нені білмейді?
4. ?аза?та д?рыс с?йлей білу м?дениеті деп нені ата?ан?
5. «Тілін білмеген - т?бін білмейді» дегенді ?алай т?сінесі?дер?

III децгеи

1. Жо?арыда?ы м?тіннен ауыспалы осы ша?та т?рган с?йлемдерді теріп
   жазы?дар.
2. Т?йы? етістіктерді? д?рыс жазылу емлесін т?сіндірі?дер.

// де?гей

1. М?дениетМц, суйсіндіру, ?адірлеу, с?йлеуден деген с?здерге морфоло-
   гиялы? талдау жаса?дар.
2. Сан есімдерді ?олданып, такырып?а с?йкес с?йлемдер к?ра?дар.

I де?гей

«Тіл м?дениетпін са?пгайы?» деген та?ырып?а ша?ын м?тін к?рандар. М?тінге ауыспалы осы ша?та?ы с?йлемдерді колданы?дар.

   2-тапсырма. Жо?арыда?ы берілген м?тіндегі т?йык етістіктерді теріп жазып, септе?дер.

?адірлеу, с?йлеу, білу.

3-тапсырма. Берілген с?йлемдерді толы?тырып жазы?дар.

1. Халы? бар жерде. де бар.
2. Тілімізді. ?стайык.
3. ?лтты? ?шуі. ?шуінен басталады.
4. Тілсіз ешбір ?лт -. болып калмак емес.
5. ?лтты? ?лт болуы ?шін бірінші шарт -. болу.

?орытындылау:Ба?алау:

VII.?йге тапсырма:  Тіл туралы ма?ал –м?тел жаттау.