?аза? тілі. Ашы? , т?йы?, бітеу буындар

       5- сынып   ?аза? тілі               
Саба?ты? та?ырыбы    Ашы? буын, бітеу буын, т?йы? буын
Сілтеме    М??алімге арнал?ан н?с?аулы?. ?аза? тілі 5-сынып Авторы. «?аза?  тілі мен ?дебиеті» журналы
Саба?ты? ма?саты    Білімділік:Буын т?рлері туралы білімдерін ке?ейту. Буын?а т?н негізгі белгілерді ажырата алу да?дыларын ?алыптастыру.
Дамытушылы?: Буын т?рлерін ажырату да?дыларын дамыту.
Т?рбиелік:Ана тілін ??рметтеуге,адамгершілікке т?рбиелу.
К?тілетін н?тиже    С?йлемді талдай  алады,  ?з ойын айта алады.
Т?йінді идеясы    Топпен ж?мыс жасай отырып, тілдік ?ызметіне талдай алу, ?рпа?тан ?рпа??а ?ал?ан м?ра екенін т?сінеді. Таным де?гейін ке?ейте отырып, еріктілік, ?з к?шіне сенуін ?алыптастыру. 
Саба?та ?олданатын ?дістер    Сыни т?р?ыдан ойлау, диалогтік о?у,ба?алау, к?шбасшы ж?не топты бас?ару?а о?ыту.
Саба? кезе?дері
І. ?йымдастыру кезе?і. Психологиялы? ахуал ту?ызу. Буын деген не? ?андай жерде болады? ?андай ?ызмет ат?арады?
 * О?ушылармен с?лемдесу.
* О?у ??ралдарын т?гендеу.
* Саба??а зейінін аудару
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау:
?й тапсырмасын бекіту с?ра?тары: Фонетика деген ?андай ?ылым? Нені ?арастырады?
 ІІІ. Жа?а саба?: Буынны? т?рлері: Ашы? буын, т?йы? буын, бітеу буын.
Ашы? буын деп- жал?ыз дауысты дыбыстан ??рал?ан буын. Мысалы: 
А - та, и - не, а - ?а, е - ре, о - ра, а - па т. б. Дауыссыздан басталып, дауысты?а бітеді. Мысалы: ке - ме, да - на, ба - ?а, же - бе, са - ры, к? - ше - де, ме - ре - ке т. б.
Т?йы? буын деп - дауыстыдан басталып, дауыссыз?а бітеді. Мысалы: ел, от, ер, ит, ар, ес, ?лт, ау, ?рт, ?с, ін, о?, ор, а?, іс, аш т. б.
Бітеу буын деп - дауыссыздан басталып, дауыссыз?а бітеді. Мысалы: серт, тон, мек - теп, т?рт, сый - лы?, нау - рыз, бай - лы?, Бек - с?л - тан, С?л - тан - мах - м?т т. б.
Буын т?рлерін ажыратып, жа?а саба?ты ?здігімен  ме?геруге жа?дай ту?ызамын.
Мына мысалдарды? ?айсысы ашы?, бітеу, т?йы? буын екендігін, не себепті олай екенін д?лелдетіп, ереже шы?ару.
 Ата,?же,а?а,апа      ?л,ел,ес,ет,ер       Тау,саз,нан,белбеу
І?. Жатты?у ж?мыстары мен тапсырмалар орындау
О?улы?та 302- жатты?у
1.     ?ле?ді о?ып, неше жетім туалы айтыл?анын айтып, ?з ойлары?мен т?сіндіріп бері?дер.
2.     ?рбір с?з неше буыннан т?ратынын аны?тап, оларды буын т?ріне б?ліп жазу.
 (жеке балалардын тапсырмасы )
Сабыржан, Маржан  ( жуан дауысты с?здерді  бір б?лек, жі?ішке дауысты с?здерді бір б?лек жаз)
?аза? тілі - ?аза? хал?ыны? ана тілі. Ана тілі сол тілде с?йлейтін халы?пен бірге ?мір с?реді ж?не сол халы?ты? ?кілдері ?шін ?ызмет етеді.
Дулат, Дастан     ?арамен жазыл?ан с?зге фонетикалы? талдау жаса.
 К?ллі адам баласын ?ор ?ылатын ?ш н?рсе бар,содан ?ашпа? керек: ?уелі наданды?,    екіншісі-еріншектік, ?шіншісі з?лымды?. 
                                                                     (Абай)
Аяжан,  Жанс?лтан Адас?ан буындарды тауып, с?здер ??растыру:
?а, ты?, ба, кар, ?, тан, дос, лет, ша?, с?л, та, рыш.
(?арыш, досты?, балет, ?ша?, с?лтан, пыш?ы, карта)
 ?. "Асыл с?з маржандары" Т?ра?ты с?з тіркестеріні? ма?ынасын ашу. (сол с?здерді? буын т?рін ажырату)
1. Ат ізін салмау  ха - бар - лас - пау
2. Барма?ын тістеді ? - кін - ді
3. Ж?лдызы о?ынан туу жо - лы бо - лу
4. ?рісі ке? бі - лім - ді
5. ?ріп ауыз?а сал?андай с?п - с?й - кім - ді
6. Тонны? ішкі бауындай ? - те жа - ?ын, ?з а - да - мын - дай
?І.Ж?мба?ты? шешімін тап
Мысы?та бар, 
К?шікте жо?, 
?асы?та бар, 
Есікте жо?. 
(ы дыбысы) 
Ы дыбысы–тілді? ?атысына ?арай жуан, жа?ты? ?атысына ?арай ?ыса?, ерінні? ?атысына ?арай езулік. 
2. Борда бар, 
Допта жо?, 
Балда бар, 
Далада жо?. 
(б дыбысы– ?я? дауыссыз дыбыс.) 
3. Жазуда бар, 
Сызуда жо?, 
Жылуда бар, 
?ызуда жо?. (ж дыбысы – дауыссыз ?я? дыбыс). 
4. Л?ззатта бар, 
Жанатта жо?, 
Азатта бар, 
?анатта жо?. (з дыбысы –дауыссыз ?я? дыбыс). 
5. Нанда бар, 
Етте жо?. 
Айранда бар, 
С?тте жо? (н дыбысы – дауыссыз, ?нді дыбыс). 
Фонетикалы? талдау
Талапты, т?ртіпті, ба?ытты.
?ІІ.Графикалы диктант. ?атесіз толтыруымыз керек.. 
4 буынды                   *                   *
5 буынды                                                              *

3 буынды                                                    *                             *

2 буынды                               *                                        *

Атамекен +
?айрат +  
Жаз?ыт?рым + 
Жолбарыс + 
адамгершілік +
?сем + 
Шыншылды? +  
?ІІІ.Кім тап?ыр?  С?здерді кестеге толыру
 
1.ата,  2.ат. 3.бала4.тал.    5.?ант.    6.?рт. 7.?л.  8.?ала.  9. теп

Ашы? буын.    Т?йы? буын.    Бітеу буын.
 ата,бала, ?ала     ?рт,?л,ат     тал, ?ант, теп.
ІХ.?орытындылау:
Тестік тапсырмалар (о?ушылар жауап кілті ар?ылы ?здерін ба?алайды.)
1.Ашы? буынды с?зді тап.
а) аз.            ?) ?аз.         б) боса.
2.біры??ай бітеу буынды с?зді тап.
а)о?ушы.     ?) дауысты.   б) мектеп.
3.        Біры??ай ашы? буынды с?зді тап.
а) тамаша.     ?) еркіндік    б) басылым.
4.Т?йы? буынды с?зді тап.
а) анар.   ?)ант.  б) ?ант.
Буынны? неше т?рі бар.
а) екі   ?)  т?рт.   б) ?ш
6. Буын т?рін к?рсет.
А)  ?ыса?.    ?)бітеу   б)езулік.
Х. Ба?алау:саба??а ?атыс?ан о?ушыларды берген жауаптарына ?арай «5», «4», «3» деген ба?амен ба?алаймын. Саба??а ?атыспа?ан о?ушылар?аескерту айтамын.
ХІ.1.     Ереже жаттау. 2. 304-жатты?у
- М?тіндегі ?ла?атты с?здерді т?сініп о?у,
- ?р с?зді? ??рамында?ы буындарды? т?рлерін ажырату
- К?кжиекке, ??діретін деген с?здерге толы? фонетикалы? талдау