?арсылы?ты салалас с?йлем

Та?ырыбы:   ?арсылы?ты салалас

   Саба?ты? ма?саты:

            білімділік: ?арсылы?ты салалас ??рмалас с?йлемдерді? жасалу жолдарын, ??рамында?ы жай с?йлемдерді? ?арым-?атынасын ме?герту;

            т?рбиелік: адамгершілік сапаларын жетілдіріп, елжанды болу?а, Отанс?йгіштікке т?рбиелеу:

            дамытушылы?: ?з ойын ж?йелі, д?лелді жеткізе білуге ?йрету;

К?рнекі ??ралдар: перфокарталар, к?ртішкелер, сызба кестелер

Саба?ты? барысы:

О?ушыларды ?йымдастыру: о?ушылармен с?лемдесу.

О?ушыларды тексеру: саба??а ?атысуларын, ??рал-жабды?тарын тексеру.

?й тапсырмасын с?рау:

?ткен саба??а байланысты с?ра?тар ?ою: ??рмалас с?йлем деген не? ??рмалас с?йлем нешеге б?лінеді? Салалас ??рмалас с?йлем деген не? Оны? ??рамында?ы жай с?йлемдер ?алай байланысады? Ы??айлас с?йлем деген не? Жал?аулы?тарын ата? Себеп-салдар салалас деген не? Жал?аулы?тарын ата?

Жа?а саба?:

С?ра?: ?арама-?арсы айтылатын с?здерді ?андай с?здер дейміз?

• Жарайды, д?рыс айтты?дар.

         Екі ?арама-?арсы с?з беремін. О?ай – ?иын. Осы с?здерден с?йлем ??рап к?рі?дер. Осы с?здерден с?йлем ??рап к?рі?дер. Осы с?йлемдердегі айтыл?ан ой ?алай айтылып т?р.

• Ендеше, балалар, б?гін салаласты? ?ай т?рімен танысамыз?

          Мысал та?та?а жазылады: Мен оны таны?ан жо? едім,- ол мені таныды (Мысал?а ?арап ережені шы?ару?а бола ма?)

Аны?тамасы: Жай с?йлемдерді? ма?ыналары бір-біріне ?арама-?арсы болып келетін салалас т?рі (?рі ?арай кесте бойынша т?сіндіру)

?арсылы?ты салалас

Т?рлері

Мысалдар

Жал?аулы?тары

Жал?аулы?ты

Биыл егін бітік шы?ты

Оны шы?ынсыз мезгілінде жинап

алды?

сонда да

Біра?, сонда да, дегенмен, алайда, с?йтсе де, ?айта, ал,

?йтпейінше

Жал?аулы?сыз

Ойымда Шегенге са?та?ан талай хикая, с?лу поэмаларым ж?рген сия?ты еді

Бірде біреуіні? бастамасы аузыма т?спей ?алды

Салалас ??рмалас ??рамында?ы жай с?йлемдер екі т?рлі жолмен байланысады

Кітаппен ж?мыс:  155-жатты?у ауызша орындау

1. Берілген жай с?йлемдерге ойлары?нан ?арама-?арсы м?нді жай с?йлем ойлап жазып, ?арсылы?ты салалас с?йлем ??ра?дар.

Жел саябырла?ан сия?ты,.....Те?із тынышталды,.....Б?рын бай еді,.....К?п балалы ?йді? ша?-ш??ы

1. Викториналы? тапсырма.

1. Берілген с?йлемге синтаксистік талдау жаса?

Ж?маш а?тарыла с?йледі, біра? ж?зінде сал?ынды? бай?алады.

1. Берілген себеп-салдар салаласты ?арсылы?ты салалас м?нді с?йлемге айналдыр.

Биыл ш?п ?алы? шы?ты, ?йткені жа?быр мол болды.

1. Берілген с?йлемдегі ойды ?арсылы?ты салалас  м?нде ая?та!

Оны? дауысы жа?сы, ?йтсе де...

1. Берілген с?йлемді ы??айлас жал?аулы?ты с?йлемге айналдырып жаз.

Биыл ?ыс суы? болды, біра? ?ар аз жауды.

1. С?йлемні? жасалу жолын т?сіндір.

Б?л ш?п ?демі, біра? зияны да бар.

1. На?ыл с?здерде, ма?ал-м?телдерде, ж?мба?тарда кездесетін ?арсылы?ты салаласты тауып

айту (ауызша)

            «Кім тап?ыр ?рі ойлы?». Жігіттер, ойын арзан... Жа?сы болса?, с?улемсі?...Адас?анны? алды ж?н...Айда?аны бес ешкі...К?з ?ор?а?...?згеге к??ілім тоярсы?...Білген адам тауып айтады...

Ана жа?та бір ?ткел бар-алыс...?депті бала-арлы бала...Бас болма? о?ай,-...

1. «Кім ж?йрік?» марафоны (ауызша)

Сызба?а байланысты мысалдарды тез  ойлап табу.

________, біра?________, алайда_______    _______, дегенмен _______    _________,

сонда да_______    ________, с?йтсе де________

«?з ж?бы?ды тап» ойыны». Бірінші о?ушы с?йлемді о?ы?анда, келесі о?ушы сол с?йлемге ?атысты ойды жал?астыру керек. Салаласты? т?рлеріне ажырату.

Т?леп орнына ?шып барма?шы болды, біра? т?ра алмады.

Мен ол к?ні келмедім, себебі к?лік жо? еді.

Е?бек адамды к?рікті етеді ж?не ойды тазартады.

Ша?ылыстыру ?ркімні? ?олынан келеді, табыстыру ешкімні? ?олынан келмейді.

К?н де батты, ауыл?а біз де жеттік.

Мен б?л ?тініші?ді орындай алмаймын, себебі алдын-ала ескерткен жо?сыз.

Перфокартамен ж?мыс. ?р о?ушы?а таратылып беріледі (кейін м??алім тексереді)

            Перфокарта

О?ушыны? аты-ж?ні:______________________

С?йлемдер

Ы??айлас

салалас

Себеп-салдар

салалас

?арсылы?ты салалас

1.Биыл жайлау?а бардым да, ауылда?ы а?аларымны? ?йінде болдым.

2. Далада жел со?ып т?р ?рі сіркіреп жа?быр жауып т?р.

3.Оны? дауысы жа?сы, біра? ?н айтуды жа?тырмайды.

4.Жа?сы с?зді ел жаттар, ?йткені ел жаттар с?зде салма? бар

5.Онша ?лкен т?релігім жо?, ?йтсе де с?зде салма? бар.

6.?лкендер ж?мыс?а кетті де, мен ?йде ?алдым.

7.Сырты? с?лу екен, алайда с?зі? сылдыр жігітсі?.

8.Бас болма? о?ай,-бастама? ?иын.

9.Сізді? ?олы?ыз босай ?оймас ж?не боса?анмен б?л ж?мыс сізге ауыр тиер.

10.Ш??ылды? с?зін Хакім де естіген, біра? ?ндемеді

Ба?алау.

?й тапсырмалары:

1 топ: ?аза?ты? ырымдары мен тиымдарында?ы ??рмалас с?йлемні? ?олданысы.

2 топ: Адамгершілік ?асиетке ?атысты ма?ал-м?телдердегі ??рмалас с?йлемдерді жазу.

3 топ: К?ркем ?дебиеттен ?арсылы?ты салалас ??рмалас?а 5 с?йлем жазып келу.