Урок по казазской литературе.
Б.Момыш?лы. «?арлы?ашты? ??йры?ы неге айыр?»
(«?ш?ан ?я» романынан ?зінді)
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: Ертегіні? мазм?нымен о?ушыларды таныстыру, тілдерін жатты?тыру. ?рбір с?зді? м?н-ма?ынасын ажырату, с?здік ?орын молайту. Жа?а білімді де?гейлік тапсырмалар ар?ылы ме?герту.
Дамытушылы?: О?ушыларды? с?здік ?орын молайту, с?йлеу м?дениетін дамыту, ?з пікірлерін айту?а да?дыландыру.
Т?рбиелік: Таби?атты аялау, ?орша?ан ортаны ?ор?ау, мейірімділікке т?рбиелеу, ауызекі с?йлесуге ?йрету.
Саба?ты? ?дісі: Баяндау, с?ра?-жауап, сурет, тірек-сызбалар.
К?рнекіліктер: т?рлі-т?сті суреттер, с?здік, Б.Момыш?лы туралы жаз?ан жазушыларды? шы?армалары, ма?ал-м?телдер, буклеттер, Б.Момыш?лы суреттері, ?арлы?аш, жылан, бас?а ж?ндіктерді? суреттері.
П?наралы? байланыс: орыс тілі, орыс ?дебиеті, ?аза? ?дебиеті, д?ниетану.
Саба?ты? барысы:
1. ?йымдастыру кезе?і
а) амандасу, т?гелдеу;
?) кезекші есебі;
б) о?у ??ралдарын тексеру:
- С?леметсі?дер ме, балалар?
- Б?гін сыныпта кезекші кім?
- Сыныпта кім жо??
1. М??алімні? с?зі.
2. Тіл дамыту ж?мысы.
3. Та?тада с?здік ж?мысын ж?ргізу.
4. С?ра?-жауап.
5. Дидактикалы? кеспелермен ж?мыс.
6. Плакатты, тірек-сызбамен ж?мыс.
7. ?орытындылау.
8. Ба?алау.
2. ?й тапсырмасын с?рау.
«Балаларды о?у?а ша?ыру» ?ле?і А.Байт?рсын?лы
- А.Байт?рсын?лы кім? (?мірбаянын, жаз?ан шы?армалары туралы с?рау)
- А.Байт?рсын?лы а?ын, аударушы, ?алым бол?ан адам.
- ?ле?ді м?нерлеп о?ыту. Ол, И.А.Крыловты? к?птеген мысалдарын аудар?ан.
- Балалар «Балаларды о?у?а ша?ыру» ?ле?і не туралы?
- ?ле?де балаларды а?ын о?у?а, білім алу?а, бос?а ж?рмеуге, е?бек етуге ша?ырады.
- Д?рыс. Б?л м?тінді жа?сы игеріппіз.
3. Жа?а саба??а кіріспе.
С?ра?:
Ертегіні жа?сы к?ресі?дер ме? Орыс ж?не ?аза? хал?ыны? ?андай ертегілерін білесі?дер?
Жауап:
«Алтын балы?», «?а?ба? шал», «Алдар к?се», «Т?лкі мен ешкі» (О?ушыларды? негізінен білетіндері «Алдар к?се» мен «?ожанасыр» екен). Ертегідегі кейіпкерлерді? несімен ?на?анын с?рау.
Балалар мына суреттерге назар аударайы?.
Б?л сызбада ертегілерді? 3-т?рге б?лінетінін к?ріп т?рмыз.
ЕРТЕГІ
Хайуанаттар ертегісі
?иял-?ажайып ертегі
Т?рмыс-салт ертегісі
1. «Аю, т?лкі ж?не ?ойшы»
2. «Т?лкі мен ешкі»
3. «Арыстан, ?ас?ыр, т?лкі, т?йе»
1. «Ер т?стік»
2. «Алтын са?а»
3. «?ш?ыш кілем»
1. «Айлалы тазша»
2. «Аяз би»
3. «?а?ба? шал»
Халы?ты? арман м?раты:
Адалды??а, мейірімділікке.
Е?бек?орлы??а, тап?ырлы??а баулу.
Хайуанаттар туралы ертегілер.
?иял-?ажайып ертегілері.
Т?рмыс-салт ертегілері.
- Біз 5-сыныпта ?андай ертегілермен танысты??
- «Т?лкі мен ешкі», «?а?ба? шал», «Ма?та ?ыз бен мысы?»
(Кейіпкерлерін атау керек)
4. Жа?а саба?ты т?сіндіру:
М??алім с?зі:
Б?гінгі саба?та біз «?арлы?ашты? ??йры?ы неге айыр?» деген ?аза? хал?ыны? ертегісімен танысайы?. Б?л ертегіні Бауыржан Момыш?лы ?зіні? «?ш?ан ?я» романында жаз?ан. Ертегіні ?тпес б?рын Б.Момыш?лы туралы білгеніміз д?рыс.
Бауыржан Момыш?лы ?аза? еліні? арда?ты ?лы, халы? батыры. Отанымызды жаудан ?ор?а?ан, со?ыста генерал Панфилов бас?ар?ан дивизияны? ата?ты ?олбасшысы бол?ан адам. Майданда жауынгерлерді? со?ыста к?рсеткен ерлігі туралы, Отанын ?аншалы?ты с?йгендігін батыр атамыз «Офицер к?нделігі» атты жина?ында жаз?ан. Б.Момыш?лыны? со?ыс туралы, балалар?а да арнап к?птеген шы?армалар жаз?ан. Сондай шы?армасымен біз б?гін танысамыз. «?ш?ан ?я» романында Б.Момыш?лы ?з жан?ясы туралы жаз?ан. (Та?тада ілініп т?р?ан к?птеген суреттерді, портреттерді к?рсете ??гімелесу)
Ертегіні о?ымас б?рын, мына та?тада?ы с?здіктермен танысайы?.
?діл – справедливый
??рт – ??мырс?а - черви и муравьи
ба?а – шаян - лягушки и скорпион
тілінбіліпті – знал язык (понимал)
жаушабады – наступил
ж?лыпалады – вырвал
айтаалмайды – не может говорить
ызы?дайды – жужжит
тап береді – набросился
?шып?лгереді – успеет улететь
??йры? – хвост
тіліп?теді – прорезал
ша?атынж?ндіктер – насекомые
жарлы?береді – дает распоряжение
алдынтосады – ждет
?арлы?аш – ласточка
масанык?реді – увидит комара
тіліншы?арады – высовывает язык
мені??рпа?тарым – сое потомство
е?т?тті?ан – самая вкусная кровь
айт?аны?болсын – пусть будет по-твоему
М??алім с?зі:
2 рет о?ып, бірнеше о?ушы?а о?ытады. Ертегіні о?ып, аударамын. ?аза?тарды? неліктен ?арлы?ашты? ?ясын б?збайтынын, ?те ?асиетті ??с санайтынын айтып т?сіндіру.
Осы ертегіні саналы? к?рінісін о?ушылар ?йымдастырып келген екен. Соны тамашалайы?.
О?ушылар ?здері жаса?ан сахна, ертегі кейіпкерлері С?леймен патша, жылан, ?арлы?аш, бас?а да ша?атын ж?ндіктер, автор. Сахналы? к?рініс ертегіні? бірінші б?ліміне арнал?ан. ?арлы?аш масаны? тілін ж?лып, маса тілсіз ?ал?ан жеріне дейін.
Білу керек:
Б.Момыш?лы ?мірбаянын, ертегі кейіпкерлерін, ертегілерді? т?рін ажырата білу.
Кейінгі б?лімін о?ушылар р?лге б?ліп о?иды.
- Балалар біз к?птеген ертегілерді ?ткен екенбіз. ?андай ертегі ?нады. ?андай кейіпкер ?нады, несімен ?нады?
1 о?ушы:
?арлы?аш туралы ертегі ?нады. Ол а?ылды, адам?а ?ам?ор ??с екенін білдік.
2 о?ушы:
?арлы?аш адамдарды? ?асында жасайды. ?яларын ?йлерді? есігіні? ?стіне жасайды.
?алай ойлайсы?дар «Таби?атты білгені?
?йренгені? тілдерін» - деген ?анатты с?зді ?алай
т?сінуге болады?
3 о?ушы: «Узнавая природу, узнаешь ее язык»
О?ушылармен де?гейлік тапсырмаларды орындау.
?орытынды:
Ертегі дегеніміз не?
О?ушы:
- Ертегілер ?аза? ауыз ?дебиетіні? бір т?рі. Олар ?ш т?рге б?лінеді. Б?гінгі та?ырып бойынша, ?орытындылау?а тірек-сызба?а к??іл айдарайы?:
?арлы?ашты? ??йры?ы неге айыр?
жан-жануарды?
??рт-
??мырс?а
ба?а-
шаян
балы?
тілдерін біліпті
С?леймен патша
Екінші тірек-сізба, ?арлы?аш туралы.
адам?а жаны ашиды
хабаршыларды к?теді
ша?атын ж?ндіктерді? тілін ж?лып алады
жылан ?арлы?ашты? ??йры?ын тіліп ?лгерелі
?арлы?аш – адам?а жаны ашиды
- Сендер е?бек, адамгершілік ?асиет жайында, досты?, ?дептілік, таби?ат туралы ?андай ма?ал-м?телдер білесі?дер?
О?ушы:
- «Сіз» деген - ?деп, «Бір тал кессе?, он тал ек»
- «Біз» деген – к?мек,
- Жал?аулы? аздырады,
Е?бек оздырады.
- Жа?сыдан ?йрен,
Жаманнан жирен.
?йге тапсырма:
Ертегіні о?ып келу. С?здікті жаттау.
О?ушыларды ба?алау.
