Антонимдер кмж

Пән: қазақ тілі

5-сынып

Күні: 27.10. 2014ж.

Тақырыбы:

Антонимдер

Мақсаты:

Антоним сөздер туралы мағлұмат беру, омоним, синоним сөздермен салыстыра білуге үйрену.

Күтілетін нәтиже

1. Антонимдер туралы білім алады.

2. Антоним сөздерді омоним, синоним сөздермен салытрады.

3. Сөздердің сипатына қарай өмірде қолданады.

Керекті жабдықтар

Проектор,ресурстар,түрлі түсті стикерлер.

Сабақ кезеңдері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Кіріспе

Оқушылармен амандасу.

Сергіту сәті. Бейнеролик арқылы жаттығу жұмысын жасату.

Оқушыларды топқа бөлу.

Күшік пен мысықтың суреттері арқылы топқа бөлемін. Осы суреттер арқылы сабақтың тақырыбын анықтатамын.

Жуан-жіңішке сұрақтар қоя отырып өткен сабақты бекіту:

1. Лексика дегеніміз не?(белгілі бір тілдегі сөздердің жиынтығы)

2.Омонимдердің анықтамасын айт. Мысал келтір.(біркелкі дыбысталып айтылатын, бірақ мағыналары басқа-басқа сөздер тобы )

3. Синоним дегеніміз не?Мысалы.(мағыналарына бір-біріне жақын, бірақ әр түрлі дыбысталып айтылатын сөздер тобы)

4.Сіздер күнделікті өмірде омоним және синоним болатын сөздерді қаншалықты жиі қолданасыздар?

5. Синонимдер қандай белгілеріне қарай топтастырылады? (сөздің дыбысталуында өзгешелік болуыкерек, сөздер бір ғана ұғымды білдіруі керек, сөздер бір ғана сөз табына қатысты болуы керек)

Бағалау "Қолпаштау"

Мұғаліммен амандасады.

Оқушылар әрекеті: Бейнероликтен көрсетілген жаттығу жұмысын қайталап орындап шығып, бойларын сергітеді.

Топтарға бөлінеді

Әр топ өздеріне берілген сұрақтарға жауап береді.

Әр топ мүшелері көршілес топтың жауаптарын тыңдай отыра, оларға қол соғып құрмет көрсетеді.

Тұсаукесер

Сабақтың мақсатымен таныстыру

Жаңа тақырыпқа жазылған мысалды оқытып, өздеріне ереже шығарту, мақал-мәтелдер, жұмбақтар арқылы білімін кеңейту, антоним сөзі қай тілден шыққанын, жасалу жолдарын таныстыру.

Интерактивті тақтадан биік тау мен аласа таудың суреті, кактус гүлі мен роза гүлін салыстыру арқылы оқушыларға не түсінгендерін және ереже шығару керектігін ескертемін.

-Балалар, антоним грек тілінде anti –қарсы, onota - атау дегенді білдіреді. Ендеше сіздер мысалдарға сүйене отырып қандай қорытындыға келдіңдер?

-Балалар, антоним мен жұрнақ арқылы жасалатын болымды, болымсыздық мағыналар бірдей емес. Оларды былайша салыстырып көруге болады.

Тақтаға жазылған мақал-мәтелдерді оқып, антонимдер мен болымды, болымсыздық мәндегі сөздерді табамыз.

Сабақтың тақырыбын дәптерлеріне жазып алады.

- Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы болып келетін сөздерді антонимдер деп атаймыз.

Оқушылар мысалдарды оқып, антонимдердің ерекшеліктерін айқындайды.

Негізгі бөлім

1- топ тапсырмасы:

Мағыналық жағынан бір-біріне қарама-қарсы болып келетін тұрақты тіркестерді ойлап жазу.

Ит арқасы қиянда – таяқ тастам жер.

Айтқанына көніп, айдауын жүру – басынан сөз асырмау, ер жүрек-су жүрек, жүрек жұтқан-қоян жүрек, қырық күн шілде-ақ қар, көк мұз т.б.

2-топ тапсырмасы:

Құрамында антоним сөздер кездесетін мақал-мәтелдер, жұмбақ, жаңылтпаштар ойлап жаз және мағынасына, жасалу жолына назар аударыңдар.

Мақалдар.

• Жіптің ұзыны, сөздің қысқасы жақсы.

• Дұшпан күлдіріп айтады,

Дос жылатып айтады.

• Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен.

Жаңылтпаштар.

• Ақ тайлақ ақ па?

Қара тайлақ ақ па?

• Күн бе, түн бе,

Пілге мінбе.

• Екеуінің жасы шамалас,

Бірінің шашы – қара шаш,

Екіншісінің шашы ақ шаш аралас.

Жұмбақтар.

• Түнде бармын,

Күндіз жоқпын. /жұлдыз/

Талантты, дарынды оқушыларға тапсырма. (жеке жұмыс)

Сурет бойынша өз шығармашылығына сүйене отырып әңгіме не өлең жазу (ішінде антоним сөздер болуы шарт).

Үлгерімі төмен оқушыларға тапсырма. Берілген мәтін сөйлемдері ішінен антоним болатын сөздерді тауып астын сызу.

Тоғайда неше түрлі ағаштар өскен. Бірі –жуан, бірі-аласа. Біреуінің сыртқы қабығы қалың, кедір-бұдыр, ана біреуінің қабығы жұқа, жып-жылтыр. Әр ағаштың бұтақтары да әр түрлі екен. Күзгі жапырақтар бейне бір төсеп тастаған текемет сияқты, ұйысып жатыр.

Оқулықпен жұмыс.

Әр топқа оқулықтан жаттығу жұмысы жазбаша орындауға беріледі.

1- топ 87-жаттығу, 41-бет

2-топ 88-жаттығу, 41-бет

3-топ 89-жаттығу, 42-бет

Топқа берілген тапсырманы барлығы бірлесе отырып, шешіп, пікірлерін ортаға салады.

Тапсырмаларды жеке орындайды.

Жаттығу жұмыстарын топ болып орындайды.

Қорытынды.

Ойды жинақтау мақсатында оқушыларға антонимдердің негізгі белгілерін анықтау тапсырылады.

ойды бейнелі түрде жеткізеді

Антонимдер

болымды- болымсыздық мағыналары бар

әр сөз табынан болады

93-жаттығу. 44-бет

Антонимді қасиетеріне қарай топтастырып шығады.

мақал-мәтелдерде, жұмбақтарда жарыса қолданылады.

мағыналары бір-біріне қарама-қарсы болып келетін сөздер

Бағалау.

Мұғалімнің ауызша мадақтауы. Суммативті бағалау.