- Балалар, ?ле?ні? бастап?ы жолдарында айтылатын Ар?а, Бетпа?дала туралы м?лімет бере кетейін.
Ар?а, я?ни, Сарыар?а Орталы? ?аза?станды алып жат?ан айма?. Батысынан шы?ысына ?арай 1200 км ??ірді алып жатыр. Бетпа?дала осы Сарыар?ада орналас?ан. батысы сазды, шы?ысы тасты, ??мды, ш?лді жер. Бетпа?далада а?ын су жо?ты? ?асы. Б?л к?ндері а? - ??стар мен жануар - ж?ндіктерді? к?птеген т?рлеріне жайлы мекен. Бетпа?ты? даласында ширек гектар жер, а? - ??с ?оры?ы ретінде ?орылады. Онда елді мекен, ?зен, к?л де болмайды. ?сімдіктен жусан ?седі.
- Бізді? халы?та киік туралы ?андай ??ым бар?
- И?, ол киелі жануар.
М??алім:- Балалар, киік киелі жануар екенін сендер айтты?дар. Сонды?танда мен сендерге тек бізді? а?ын - жазушыларымыз ?ана киік туралы жазба?анын, сонымен ?атар сазгерлеріміз ?н ж?не к?й шы?ар?анын айтып кеткім келеді.
- Киікті? ла?ын ?алай атаймыз?
- ??ралай
- Текесі - сай?а?
- «??ралай желі» туралы
-Киікті? м?йізіні? ??ны - бір жыл?ы?а те?.
- «?ызыл кітап?а» енген.
Ма?ынаны ажырату
1. Бетпа? дала
2. А? б?кен
3. А?са? киік
С?здік ж?мысы
Ш?л - су?а тапшы айма?.
Бетпа?дала - Ар?аны? ш?л даласы,
Киік, б?кен - аша т?я?ты ж?йрік а?.
?у баялыш – ш?п атауы
?ос – шатыр, к?рке, далалы?та паналайтын баспана
Бетеге - ш?п атауы, даланы? ?сімдігі
Сегіз к?штік - ?зынды? ?лшемі, к?лдене?і? ел «сегіз к?шіп» ?ре? ?ткен
Та?ы - жануарды? с?лу м?сіні
?ле? ??рылысына талдау.
?ап-?ара // екі к?зі // м?лдіреген,
?демі // екі танау// желбіреген.
Еле?деп // жас балаша // жалта?дайды,
Жел т?рткен //жусаннан да // селдіреген.
11 буынды ?ара ?ле? ?й?асы
VІ. Жа?а саба? бойынша т?сінік тексеру.
Жарнама
“Таби?атты ?ор?ау – болаша?ты ойлау “
О?ушылар топпен сурет салып, суретті ?ор?айды.
О?ушылар сурет салып жат?анда «Жез киік» ?ні (с. К.Салы?ов ?. Ж.Сейілов)
айтып т?рады.
– те?еу.)
Шы?армашылы? ж?мыс.Хат жазу
І. А?ын?а
ІІ. Киікке
ІІІ. А?шы?а
IV. Таби?ат?а
VІІ. Саба?ты бекіту
« Ой т?ю»
С?кен Сейфуллин кім?
Шы?арманы? басты та?ырыбы мен идеясы ?андай?
?ле?де ?андай жерді суреттеген?
?андай ?сімдік атаулары кездесті?
Киікті неге те?ейді?
Киік м?йізінен не жасалады?
?ле? ?алай ая?тал?ан? Сен ?алай ая?тар еді??
А?ын ?ле? ар?ылы нендей ой ?оз?айды?
«?ызыл кітап?а» енген киік жануары б?гінгі та?да ?аншалы?ты ?ор?ал?ан?
Таби?атты сен ?андай істері?мен ?ор?ап ж?рсі??
Таби?ат?а жаны ашитын адам ?андай ?асиеттерге ие болуы керек?
Киіктерді? б?гінгі к?нде ?мір с?ру де?гейі ?андай? Оны? санды? к?рсеткіші туралы не білеміз?
«Кім ж?йрік»
Ма?ал - с?зді? м?йегі
Тест «И?» - «ЖО?»
1. С.Сейфуллин 1894 ж. д?ниеге келді ме?
2. Киіктер орманды жерде мекен ете ме?
3. Киікті б?кен деп атау?а бола ма?
4. 1919 жылдан бастап Сарыар?ада киік аулау?а ?ата? тыйым салынды ма?
5. ?аза?станда 1921 жылы киіктерді аулау?а р??сат етілді ме?
6. 1957-58 жылдары А?б?кенді к?сіптік жолмен аулау?а тыйым салынды ма?
7. Киікті? м?йізі пайдалы ма?
8. ?ле? таби?атты аялау?а т?рбиелей ме?
9. С.Сейфуллин 1938 ж. д?ниеден ?тті ме?
VІІІ. ?йге тапсырма:
?ле?ні? мазм?нын ?арас?збен жаз
«Киік – киелі жануар» та?ырыбына м?лімет жинау
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
- Біз бүгін осы киік жануары туралы жазушы С. Сейфуллиннің «Ақсақ киік»атты өлеңі
Сабақ мақсатын түсіндіру
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Экранға жаңа тақырып шыққаннан кейін, дәптерге күн ретін, жаңа тақырыпты жаздырамын.
Оқушылар 1. С. Сейфуллин өмірбаяны туралы
2. Киік туралы
- Балалар, өлеңнің бастапқы жолдарында айтылатын Арқа, Бетпақдала туралы мәлімет бере кетейін.
Арқа, яғни, Сарыарқа Орталық Қазақстанды алып жатқан аймақ. Батысынан шығысына қарай 1200 км өңірді алып жатыр. Бетпақдала осы Сарыарқада орналасқан. батысы сазды, шығысы тасты, құмды, шөлді жер. Бетпақдалада ағын су жоқтың қасы. Бұл күндері аң - құстар мен жануар - жәндіктердің көптеген түрлеріне жайлы мекен. Бетпақтың даласында ширек гектар жер, аң - құс қорығы ретінде қорылады.. Онда елді мекен, өзен, көл де болмайды. Өсімдіктен жусан өседі.
- Біздің халықта киік туралы қандай ұғым бар?
- Иә, ол киелі жануар.
Мұғалім:- Балалар, киік киелі жануар екенін сендер айттыңдар. Сондықтанда мен сендерге тек біздің ақын - жазушыларымыз ғана киік туралы жазбағанын, сонымен қатар сазгерлеріміз ән және күй шығарғанын айтып кеткім келеді.
- Киіктің лағын қалай атаймыз?
- Құралай
- Текесі - сайғақ
- «Құралай желі» туралы
-Киіктің мүйізінің құны - бір жылқыға тең.
- «Қызыл кітапқа» енген.
Мағынаны ажырату
1. Бетпақ дала
2. Ақ бөкен
3. Ақсақ киік
Сөздік жұмысы
Шөл - суға тапшы аймақ.
Бетпақдала - Арқаның шөл даласы,
Киік, бөкен - аша тұяқты жүйрік аң.
Қу баялыш – шөп атауы
Қос – шатыр, күрке, далалықта паналайтын баспана
Бетеге - шөп атауы, даланың өсімдігі
Сегіз көштік - ұзындық өлшемі, көлденеңің ел «сегіз көшіп» әрең өткен
Таңы - жануардың сұлу мүсіні
Өлең құрылысына талдау.
Қап-қара // екі көзі // мөлдіреген,
Әдемі // екі танау// желбіреген.
Елеңдеп // жас балаша // жалтаңдайды,
Жел түрткен //жусаннан да // селдіреген.
11 буынды қара өлең ұйқасы
VІ. Жаңа сабақ бойынша түсінік тексеру.
Жарнама
“Табиғатты қорғау – болашақты ойлау “
Оқушылар топпен сурет салып, суретті қорғайды.
Оқушылар сурет салып жатқанда «Жез киік» әні (с. К.Салықов ә. Ж.Сейілов)
айтып тұрады.
«Ой жинақтау» Мәтінмен жұмыс.
Табиғат көрінісі
Киіктің сұлу мүсіні
Киіктің мүшкіл халі
Ақынның бейнелі сөздері
(Елеңдеп жас балаша жаутаңдайды – теңеу.)
Шығармашылық жұмыс. Хат жазу
І. Ақынға
ІІ . Киікке
ІІІ. Аңшыға
IV. Табиғатқа
VІІ. Сабақты бекіту
« Ой түю»
Сәкен Сейфуллин кім?
Шығарманың басты тақырыбы мен идеясы қандай?
Өлеңде қандай жерді суреттеген?
Қандай өсімдік атаулары кездесті?
Киікті неге теңейді?
Киік мүйізінен не жасалады?
Өлең қалай аяқталған? Сен қалай аяқтар едің?
Ақын өлең арқылы нендей ой қозғайды?
«Қызыл кітапқа» енген киік жануары бүгінгі таңда қаншалықты қорғалған?
Табиғатты сен қандай істеріңмен қорғап жүрсің?
Табиғатқа жаны ашитын адам қандай қасиеттерге ие болуы керек?
Киіктердің бүгінгі күнде өмір сүру деңгейі қандай? Оның сандық көрсеткіші туралы не білеміз?
«Кім жүйрік»
Мақал - сөздің мәйегі
Тест «ИӘ» - «ЖОҚ»
1. С.Сейфуллин 1894 ж. дүниеге келді ме?
2. Киіктер орманды жерде мекен ете ме?
3. Киікті бөкен деп атауға бола ма?
4. 1919 жылдан бастап Сарыарқада киік аулауға қатаң тыйым салынды ма?
5. Қазақстанда 1921 жылы киіктерді аулауға рұқсат етілді ме?
6. 1957-58 жылдары Ақбөкенді кәсіптік жолмен аулауға тыйым салынды ма?
