"сабақта жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану-білім сапасының кепілі"

САБАҚТА ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУ-БІЛІМ САПАСЫНЫҢ КЕПІЛІ

Абитчанова Гульзада Закировна,

қазақ тілі және әдебиет пәні мұғалімі,

«Барвинов орта мектебі» КММ, Сарыкөл ауданы

Білім берудің ұлттық моделіне көшкен қазіргі мектепке ойшыл, зерттеуші, тәжірибелік қызметте педагогикалық үйлестіруді шебер меңгерген іскер мұғалім қажет екендігі аз айтылып жүрген жоқ. Қазіргі уақыттағы білім беру қызметкерлерінің алдында тұрған басты мақсат-еліміздегі білім беруде білім сапасын көтеру, жеке тұлғаны қалыптастыру, қоғам қажеттілігін өтеу, оны әлемдік білім кеңістігіне кіріктіру болмақ.

Біріккен Ұлттар Ұйымының шешімімен «XXI ғасыр- ақпараттандыру ғасыры» деп аталады. Заман талабына сай көштен қалмай қазіргі таңда педагогтан өз пәнінің терең білгірі ғана болу емес, теориялық, нормативтік – құқықтық, психологиялық – педагогикалық, дидактикалық әдістемелік тұрғыдан сауатты және ақпараттық компьютерлік технология құралдарының мүмкіндіктерін жан – жақты игерген ақпараттық құзырлығы қалыптасқан маман болуын талап етуде.
Бүгінгі басты мәселеміз – білім сапасы десек, осы білім сапасын арттырудың тиімді жолы- білім беру жүйесінде түрлі ақпараттық технологияларды қолдану. Келешек қоғамымыздың мүшелері-жастардың бойында ақпараттық мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет.
ХХІ ғасыр – техниканың озық дамыған ғасыры. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың сындарлы саясатының арқасында бүкіл мектеп компьютермен қамтамасыз етілді.
Компьютер оқушы үшін қоршаған әлемді танудың табиғи құралы болып табылады. Олай болса сабақтарды компьютердің, ақпараттық технологиялық құралдардың көмегімен өткізе білу-кезек күттірмейтін өзекті мәселелердің бірі.

Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз- білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, оны оқушыға беру процесі. Оқытудың нәтижесі-терең білімді, өз ойын дәлелдей алатын, білімін қоғамдық пайдалы мәселелерді шешуде жүзеге асыра алатын, жауапкершілігі мол , елжанды тұлғаны дамыту. Осы міндеттердің жүзеге асуын қамтамасыз ету үшін заманауи әдістер мен технологияларды енгізу керек.

Оқытудың табысты болуы, ең алдымен, білім беру мазмұнына-пән бағдарламасының, оқулық мазмұнының дұрыс анықталуына тәуелді болса, екіншіден, сол мақсатқа жеткізетін сәйкесті әдіс-тәсілді дұрыс таңдауға байланысты.

Біздің мектептің бүгінгі жайы мен ертеңі, оқушылардың білімділік және тәрбиелік деңгейі шешуші дәрежеде мұғалімге, ата-анаға және қоғам қауымдастығына жүргізілген жұмыстарға жаңаша қарауды талап етеді. Өзіндік жұмыстың негізгі мақсаты оқушылардың танымдық міндеттерін қалыптастыру, шығармашылық қабілеттері мен қызығушылығын жетілдіру, білімге құштарлығын ояту. Мұғалім сабақта әдіс - тісілдерді пайдалана отырып, балалардың ұсыныс - пікірлерін еркін айтқызып, ойларын ұштауға және өздеріне деген сенімін арттыруға мүмкіндік туғызып отыру қажет. Әдіс – тәсілдер арқылы өткізген әрбір сабақ оқушылардың ойлануына және қиялына негізделіп келеді, баланың тереңде жатқан ойын дамытып оларды сөйлетуге үйретеді. Түрлі әдістемелік тәсілдер пайдалану арқылы қабілеті әртүрлі балалардың ортасынан қабілеті жоғары баланы іздеп, онымен жұмыс жасау, оны жан - жақты тануды ойлап, оқушылардың шығармашылық деңгейін бақылап отыру әрбір мұғалімнің міндеті. Жаңа технологияны меңгеруде мұғалімнің жан – жақты, білімі қажет. Қазіргі мұғалім:

• Педагогикалық үрдісте жүйелі жұмыс жүргізе алатын;

• Педагогикалық өзгерістерге тез төселетін;

• Жаңаша ойлау жүйесін меңгере алатын;

• Оқушылармен ортақ тіл табыса алатын;

• Білімді, іскер, шебер болу керек;

Бұрынғы оқушы тек тыңдаушы, орындаушы болса, ал қазіргі оқушы – өздігінен білім іздейтін жеке тұлға екендігіне ерекше мән беруіміз керек. Қазіргі оқушы:

• Дүниетаным қабілеті жоғары;

• Дарынды, өнерпаз;

• Іздемпаз, талапты;

• Өз алдына мақсат қоя білу керек.

Тәуелсіз ел тірегі – білімді ұрпақ десек, жаңа дәуірдің күн тәртібінде тұрған мәселе – білім беру, ғылымды дамыту. Олай болса, қоғам болашағы- жас ұрпақтың бойына адамгершілік, ізгілік, мейірімділік, ақыл-ой, сана-сезім қалыптастыратын салауатты тәрбие беру мазмұнын жаңаша құру қажет. Осы орайда, «Сабақ беру – үйреншікті жай шеберлік емес, ол – үнемі жаңадан жаңаны табатын өнер» деген, Жүсіпбек Аймауытовтың сөзін айта кету артық болмас. Егеменді еліміздің ең басты мақсаты өркениетті елдер қатарына көтерілу болса, ал өркениетке жетуде жан-жақты дамыған, рухани бай тұлғаның алатын орны ерекше.

Бағдарламаның жеті модулі мәнмәтінінде мектеп тәжрибесінде табысты қолдануға ықпал ететін әдістемелік сипаттағы бірқатар жалпы ұсыныстардан тұрады:

• Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер;

• Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету;

• Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау;

• Оқытуда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану;

• Талантты және дарынды балаларды оқыту;

• Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу;

• Оқытудағы басқару және көшбасшылық.

Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер-әлеуметтік-сындарлылық көзқарасымен тығыз байланысты. Диалог негізінде оқыту мен оқу оқушылардың өзара сұхбаттасуы және мұғалім мен оқушы арасындағы диалогтың шәкірттердің өзіндік ой-пікірін жүйелеуі мен дамытуына көмектесетін амал екенін меңзейді. Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау-одан арғы оқу туралы шешімді қабылдау мақсатымен оқытудың нәтижелерін жүйелі түрде жинақтауға бағытталған қызметті белгілеу үшін қолданылатын термин. Мұғалімдер мен балалар үшін өздерінің қандай мақсаттарға жеткісі келетінін білу маңызды, ал ол мақсатқа жету өлшемдерін түсінуді талап етеді. Сондықтан Бағдарлама критериалды бағалау тәсілдерін де қолданады.

Оқытуда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану-АКТ-ның дамуы білімді бағалау және пайдалану жүйесін де уақытылы өзгертіп отыруды талап етеді. Осыған байланысты оқытуда қолданылатын әдіс-тәсілдер, технологиялар жаңартылып отырады.

Талантты және дарынды балаларды оқыту-оқушыларға білім беруді дамытудың инклюзивті тәсілі негізінде осындай балаларды анықтау туралы ой-пікірлер мен зерттеулер жатыр. Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу-когнитивтік даму-баланың оқу және проблемаларды шешу қабілеті. Оқуға деген қабілеттілік, сондай-ақ зейін, сөз сөйлеу дағдылары, ойлау, негіздеу және шығармашылық зияткерлік сияқты қабілеттерді дамытуға және тұрақтандыруға қатысты. Жасына қарай олардың өзгеру ықтималдығы туралы маңызды ақпараты бар когнитивтік шеңберінде сипатталады.

Оқытудағы басқару және көшбасшылық. Аталған модуль білім берудің кез келген жүйесіндегі тұрақты даму мен өзгерістердің сырттан енгізілуі мүмкін емес.

Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету-«ойлау туралы ойлану». Ол маңызды нәрселерді талқылау және тәжрибені ой елегінен өткізуді қамтиды. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасы – әлемнің түкпір-түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі.

Сын тұрғысынан ойлау – оқу мен жазуды дамыту бағдарламасы. Оқушыны мұғаліммен, сыныптастарымен еркін сөйлесуге, пікір таластыруға, бір-бірінің ойын тыңдауға, құрметтеуге, өзекті мәселені шешу жолдарын іздей отырып, қиындықты жеңуге баулитын бағдарлама.
«Сын тұрғысынан ойлау арқылы оқытудың тиімділігі»
қоғамымыздың қазіргі даму кезеңі мектептегі білім беру жүйесінің алдына оқыту үрдісін технологияландыру мәселесін қойып отыр. Оқытудың әр түрлі технологиялары жасалып, білім беру мекемелерінің тәжірибесіне енуде. Жаңа технологияларды меңгерту мұғалімнің интелектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және де басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді. Білімнің жаңа мазмұнын жүзеге асыру үшін жаңа технологиялар қажет-ақ. Жаңалықты меңгеру мен жүзеге асыруда дұрыс түсінбеушілік ұйымдастырушыға әртүрлі кедергі жасайтыны белгілі. Сондай педагогикалық технологиялардың бірі «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» .
Бұл бағдарлама жаңа буын оқулықтарының талаптарын жүзеге асыруда, оқушылардың білім деңгейін көтеруде, балаларды шығармашылыққа баулуда, ойларын еркін айтуда тез арада дұрыс шешімдер табуға атсалысатын бірден-бір тиімді бағдарлама деп есептеймін.
Сын тұрғысынан ойлау-сынау емес, шыңдалған, бірін-бірі толықтырған ойлау десек қателеспейміз.

Атап көрсеткендей өз сабақтарымды жүргізу барысында қазіргі заманғы әдістемелік технологияларды тиімді пайдалануға ұмтыламын. Солардың бірі ретінде ақпараттық-коммуникациялық технологияны атап өткім келеді және көмекші сыныптар үшін бұл технология өте қажет. АКТ әдісінің кейбір элементтерін қолдану, әсіресе баға қорын көбейтуге өзіндік әсерін береді. Сонымен қатар оқушының білімі тек қана бағаланып қоймай, әр оқушы сұрақтың дұрыс жауабын бірден көре алады.

Сол сияқты АКТ-ның артықшылығы әртүрлі флипчарттар құру арқылы да оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыруға болатындығын айта кеткен жөн.

Оқушылардың қызығушылығының артуы әсіресе интербелсенді тақтаман жұмыс жасау барысында, берілген тапсырмаларды орындау кезінде байқауға болады.

Сабақ барысында оқушылар жоспарланған тапсырмалардың барлығына да белсенді түрде араласты.

• Үй тапсырмасына берілген сұрақтарға жауап бере отырып, жауаптарының нақтылығын тақтада көрсетілген слайдтар арқылы көріп бағаланып отырды.

• Кітаптағы жаттығулардан тапсырмаларды оқушылар жұпқа бөлініп тапсырмаларды орындады.

• Ойын түріндегі тапсырманы оқушылар жекелей интербелсенді тақтада орындады. Мұнда тапсырма тақтада көрсетілген оқушылар қаламды пайдалана отырып орындайды. Оқушылар бұл тапсырманы өте қызығушылықпен орындады.

• Оқушылардың материалды зерттеу арқылы шығармашылық қабілетін дамыту үшін берілген тапсырмалар топтық жұмыс ретінде берілген. Ең алдымен оқушылар бұл тапсырманы орындарында отырып орындайды. Қорғау кезінде берілген тапсырма интербелсенді тақтада көрсетіліп, шешімі жазылады. Топ атынан 1-2 оқушы шығып қорғайды.

Қазіргі оқу бағдарламасының күрделенуіне байланысты көптеген оқушылар өздерінің күштеріне сенімсіз, сондықтан өзіндік сенімін арттыру мұғалім үшін үлкен еңбекті қажет етеді. Мұнда оқушы қатеден қорықпай оны түзету жолын іздеп табуға, өзін-өзі тексеруге дағдылану керек. Тапсырманы орындай отырып, оқушы жұмысына өзі талдау жасап, өзіне-өзі баға береді және ­өзіне деген сенімі артады. Кез-келген аймақта ақыл-ойы дамыған, шығармашылық әрекетке бейім, өзіне-өзі сенімді ұрпақ тәрбиелеу үшін сабақта иновациялық технология элементтерін пайдаланайық.