О?ушыларды? шы?армашылы?ын дамыту

БАСТАУЫШ СЫНЫП О?УШЫЛАРЫН ШЫ?АРМАШЫЛЫ??А БАУЛУ
Шы?армашылы? та?ырыбы: Бастауыш сынып о?ушыларын шы?армашылы??а баулу

Ма?саты: О?ушыларды шы?армашылы??а баули отырып білімді, жа?ашыл, б?секеге ?абілетті, ?ш?ыр ойлы, саналы ?рпа? т?рбиелеу.

Шы?армашылы? б?кіл болмысты?, ?оз?алысты?, дамуды? я?ни б?кіл тіршілік к?зі.
Мектептегі ?здік бітірген мы?да?ан о?ушыны? ?мірмен бетпе-бет келгенде икемсіз, д?рменсіз болып шы?атын кездері аз болмайды. Сонды?тан о?ушыны? шы?армашылы? м?мкіндігін ашуды, о?ан ба?ыт-ба?дар беруді? ?ыр-сырын, о?ыту ж?йесіндегі м?нін, орнын, за?дылы?тарын, жолдарын с?з етпекпіз.
Шы?армашылы?ты? т?рлері к?п. Алайда бізді? нысанамыз с?з ?нері адамны? шексіз м?мкіндігін ашу ?асиетімен ??діретті.

?азіргі та?да маманды? атаулыны? барлы?ы бейімділікті, ептілікті, шапша?ды?ты, ерекше ой ?ызметін, мол шы?армашылы? м?мкіндікті, ?зін-?зі ?орша?ан т?рлі жа?дайлар?а тез икемделіп ?оймай, оларды керекті ба?ытына шы?армашылы?пен б?ра білу ?абілеттілігін ?ажет етеді. Ендеше ерте?гі к?ні ?аза? мектебін бітірген жас ?лан ?о?ам алдында д?рменсіздік к?рсетпеу ?шін маманды?ты? кез-келген саласына ?ажетті білік да?дыны мектептен алып шы?уы керек. Ал білім негізі бастауыштан ?аланады.

Шы?армашылы? процесті? 3 сатысы бар.
- Бірінші сатысы жа?аны, ?згеше ты? д?ниені сезе білу, шы?армашылы? ой талдау?а бейімділік, танымды? ?ызы?ушылы?.
- Екінші сатысы интуиция, шы?армашылы? ?иял, ?демілікті сезіне білу, с?з ?ш?ырлы?ы, батылды?.
- ?шінші сатысы ?зіндік сын, баста?ан ісін ая?ына дейін жеткізу, д?лелдеме д?йектемелер ?сына білу, оны? формаларын табу.
Міне осы?ан байланысты ?азіргі та?да ?алымдар мен психологтар м??алімдерге баланы? білімін ?ана к?теріп ?оймай жеке шы?армашылы? баулу?а ?зек болардай ?зіндік ерекше ?абілет, бейімділік бар екенін айтады:

- т?менгі сынып о?ушылары небір д?ниені ?иялында ?иыстыра ал?анымен оларды? ?иялы т?ра?тап, бір образды сюжетті ?стап т?ра алмайды, алдын ала ой, идея, ма?сат тумайды. Ой-?иял т?ра?сыз бол?анды?тан, оны ?рбір тапсырма міндет т??ірегінде т?ра?тандыру ?те ?иын. М??алімні? міндеті баланы? ?иялын, ойын белгілі ма?сат?а ба?ыттай білу. Сонда ?ана керемет образ тууы м?мкін;
- т?менгі сынып о?ушылары шы?армашылы??а ?те белсенділік к?рсеткенмен, оны тек ойын ретінде ?абылдайды. Сонды?тан ?деби жатты?у, тапсырмалар ойын ?лгісінде берілуі керек;

- т?менгі сынып о?ушылары баста?ан ісін ая?ына дейін жеткізуге шыдамсыз. Сонды?тан педагог міндеті баланы баланы ?здік созды? фантазия элементтерін емес, к?лемі ша?ын, мазм?ны же?іл болса да, т?тас композициялы? туынды ?келуге жетектеу;
- т?менгі сынып о?ушыларында ?зіндік сын м?лдем жо?ты? ?асы. Олар ?лкендік сын ой пікіріне ?атты с?йенеді. Міне осы жа?дай ситуацияларда педагогтік к?реген к?з бен ?абілет керек. О?ушыны? ?ателескен жерін д?л тауып айта білуі ж?не о?ушыны? к?зін жеткізе білуі керек. Осы орайда шы?армашылы??а баулуды?, ?зіндік іс-?рекетін ?йымдастыруда сыннан ?ткен мынадай т?рлерін алу?а болады:

- та?ырыпты ма?м?нына сай жина?тау;
- белгілі бір та?ырыпта пікір талас тудыру;
- с?зж?мба? ??рау, шешу;
- шы?арма, ша?ын ??гіме, м?тін ??рау;
- ??гімені? ??састы?ы мен айырмашылы?ын салыстыру, б?ліктерге б?лгізу, та?ырып ?ой?ызу;
- ?иялдау ар?ылы суретін салдыру, р?лге б?ліп о?ыту;
- ?нат?ан кейіпкеріне мазм?нына кері ??гіме ??рату;
- мазм?ндама т?рлерін жазу;
- адас?ан с?зді орнына ?ойдыру.
Елімізді? білім саласында о?ытуды? жа?а технологияларыны? бірнеше т?рлері ?олданылуда.
?стаздарды? шы?армашылы?ын, іскерлігін жетілдіру ма?сатында ?йымдастырыл?ан шы?армашылы? топтар бар. Олар:
1. Вариативті (стандарттан тыс ж?мыс істейтін м??алімдер);
2. Т?ра?ты к?нтізбелік жоспармен жан-жа?ты ж?мыс істейтін м??алімдер;
3. Репродуктивті (кітапта?ы білімді ?айталау);
4. Проблемамен (зерттеу ма?саты);
5. Инновация (жа?ашылды?).

Осыларды? инновация (жа?ашылды?) ба?ытымен ж?мыс істейтін м??алімдерден бізде топ ??рыл?ан. Олар М.Жанпейісованы? «Модульдік о?ыту», ?араевты? «Де?гейлеп-саралап о?ыту», «О?у мен жазу ар?ылы сын т?р?ысынан ойлау», «Интерактивтік о?ыту», «Т?й-т?й» ба?дарламасыны? «Орталы??а б?ліп о?ыту» ?дісі т.б.

Дамыта о?ытуда о?ытуды? белсенді ?дістеріні? бірі болып еселеніп отыр?ан «Сорос - ?аза?стан» ?орыны? ?йымдастыруымен ?ткізіліп отыр?ан «О?у мен жазу ар?ылы сын т?р?ысынан ойлауды дамыту» ба?дарламасын о?ып ?йреніп, оны ?з ж?мыстарында ?олданып ж?рген м?алімдеріміз к?п. Б?л ба?дарламаны? ерекшелігі сол, егер адам бойында шын талант болса, оны? к?рінуіне бірден бір жол болады. Мен ?з т?жірибемде «О?у мен жазу ар?ылы сын т?р?ысынан ойлауды дамыту» ба?дарламасына с?йене отырып саба? ж?ргіземін. «Т?й-т?й» ба?дарламасыны? «Орталы??а б?ліп о?ыту» ?дістерін та?дауыма себеп бол?ан о?ушыларымны? жас ерекшелігі мен жергілікті т?р?ан мекенімізді? ауыл ?міріне с?йкес келуіне байланысты. М?селен, м?тінмен ж?мыс істеу ж?не ана тілі саба?тарында о?ушыны? с?йлеу мен жазу тіл байлы?ын ?алыптастыру ма?саттарына байланысты осы ?діс-т?сілдерді та?дап алдым.

Соны? н?тижесінде 2010 жылы ?ткен «Зерде» ?ылыми жоба жарысында о?ушым топты жарып «Гран-приді» же?іп алды. Б?л тек мектепті?, ата-ананы? жетістігі, ?уанышы емес б?кіл облысты? ?уанышы деп ойлаймын.
Алда?ы уа?ытта ?ріптестеріме ?лы Абай атамызды? «А?ырын ж?ріп аны? бас, е?бегі? кетпес зая?а» - деген ?сиетін айт?ым келеді.

Кері ?айту

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«О?ушыларды? шы?армашылы?ын дамыту »

БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН ШЫҒАРМАШЫЛЫҚҚА БАУЛУ
Шығармашылық тақырыбы: Бастауыш сынып оқушыларын шығармашылыққа баулу

Мақсаты: Оқушыларды шығармашылыққа баули отырып білімді, жаңашыл, бәсекеге қабілетті, ұшқыр ойлы, саналы ұрпақ тәрбиелеу.

Шығармашылық бүкіл болмыстың, қозғалыстың, дамудың яғни бүкіл тіршілік көзі.
Мектептегі үздік бітірген мыңдаған оқушының өмірмен бетпе-бет келгенде икемсіз, дәрменсіз болып шығатын кездері аз болмайды. Сондықтан оқушының шығармашылық мүмкіндігін ашуды, оған бағыт-бағдар берудің қыр-сырын, оқыту жүйесіндегі мәнін, орнын, заңдылықтарын, жолдарын сөз етпекпіз.
Шығармашылықтың түрлері көп. Алайда біздің нысанамыз сөз өнері адамның шексіз мүмкіндігін ашу қасиетімен құдіретті.

Қазіргі таңда мамандық атаулының барлығы бейімділікті, ептілікті, шапшаңдықты, ерекше ой қызметін, мол шығармашылық мүмкіндікті, өзін-өзі қоршаған түрлі жағдайларға тез икемделіп қоймай, оларды керекті бағытына шығармашылықпен бұра білу қабілеттілігін қажет етеді. Ендеше ертеңгі күні қазақ мектебін бітірген жас ұлан қоғам алдында дәрменсіздік көрсетпеу үшін мамандықтың кез-келген саласына қажетті білік дағдыны мектептен алып шығуы керек. Ал білім негізі бастауыштан қаланады.

Шығармашылық процестің 3 сатысы бар.
- Бірінші сатысы жаңаны, өзгеше тың дүниені сезе білу, шығармашылық ой талдауға бейімділік, танымдық қызығушылық.
- Екінші сатысы интуиция, шығармашылық қиял, әдемілікті сезіне білу, сөз ұшқырлығы, батылдық.
- Үшінші сатысы өзіндік сын, бастаған ісін аяғына дейін жеткізу, дәлелдеме дәйектемелер ұсына білу, оның формаларын табу.
Міне осыған байланысты қазіргі таңда ғалымдар мен психологтар мұғалімдерге баланың білімін ғана көтеріп қоймай жеке шығармашылық баулуға өзек болардай өзіндік ерекше қабілет, бейімділік бар екенін айтады:

- төменгі сынып оқушылары небір дүниені қиялында қиыстыра алғанымен олардың қиялы тұрақтап, бір образды сюжетті ұстап тұра алмайды, алдын ала ой, идея, мақсат тумайды. Ой-қиял тұрақсыз болғандықтан, оны әрбір тапсырма міндет төңірегінде тұрақтандыру өте қиын. Мұғалімнің міндеті баланың қиялын, ойын белгілі мақсатқа бағыттай білу. Сонда ғана керемет образ тууы мүмкін;
- төменгі сынып оқушылары шығармашылыққа өте белсенділік көрсеткенмен, оны тек ойын ретінде қабылдайды. Сондықтан әдеби жаттығу, тапсырмалар ойын үлгісінде берілуі керек;

- төменгі сынып оқушылары бастаған ісін аяғына дейін жеткізуге шыдамсыз. Сондықтан педагог міндеті баланы баланы үздік создық фантазия элементтерін емес, көлемі шағын, мазмұны жеңіл болса да, тұтас композициялық туынды әкелуге жетектеу;
- төменгі сынып оқушыларында өзіндік сын мүлдем жоқтың қасы. Олар үлкендік сын ой пікіріне қатты сүйенеді. Міне осы жағдай ситуацияларда педагогтік көреген көз бен қабілет керек. Оқушының қателескен жерін дәл тауып айта білуі және оқушының көзін жеткізе білуі керек. Осы орайда шығармашылыққа баулудың, өзіндік іс-әрекетін ұйымдастыруда сыннан өткен мынадай түрлерін алуға болады:

- тақырыпты маөмұнына сай жинақтау;
- белгілі бір тақырыпта пікір талас тудыру;
- сөзжұмбақ құрау, шешу;
- шығарма, шағын әңгіме, мәтін құрау;
- әңгіменің ұқсастығы мен айырмашылығын салыстыру, бөліктерге бөлгізу, тақырып қойғызу;
- қиялдау арқылы суретін салдыру, рөлге бөліп оқыту;
- ұнатқан кейіпкеріне мазмұнына кері әңгіме құрату;
- мазмұндама түрлерін жазу;
- адасқан сөзді орнына қойдыру.
Еліміздің білім саласында оқытудың жаңа технологияларының бірнеше түрлері қолданылуда.
Ұстаздардың шығармашылығын, іскерлігін жетілдіру мақсатында ұйымдастырылған шығармашылық топтар бар. Олар:
1. Вариативті (стандарттан тыс жұмыс істейтін мұғалімдер);
2. Тұрақты күнтізбелік жоспармен жан-жақты жұмыс істейтін мұғалімдер;
3. Репродуктивті (кітаптағы білімді қайталау);
4. Проблемамен (зерттеу мақсаты);
5. Инновация (жаңашылдық).

Осылардың инновация (жаңашылдық) бағытымен жұмыс істейтін мұғалімдерден бізде топ құрылған. Олар М.Жанпейісованың «Модульдік оқыту», Қараевтың «Деңгейлеп-саралап оқыту», «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау», «Интерактивтік оқыту», «Тәй-тәй» бағдарламасының «Орталыққа бөліп оқыту» әдісі т.б.

Дамыта оқытуда оқытудың белсенді әдістерінің бірі болып еселеніп отырған «Сорос - Қазақстан» қорының ұйымдастыруымен өткізіліп отырған «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» бағдарламасын оқып үйреніп, оны өз жұмыстарында қолданып жүрген мұалімдеріміз көп. Бұл бағдарламаның ерекшелігі сол, егер адам бойында шын талант болса, оның көрінуіне бірден бір жол болады. Мен өз тәжірибемде «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» бағдарламасына сүйене отырып сабақ жүргіземін. «Тәй-тәй» бағдарламасының «Орталыққа бөліп оқыту» әдістерін таңдауыма себеп болған оқушыларымның жас ерекшелігі мен жергілікті тұрған мекеніміздің ауыл өміріне сәйкес келуіне байланысты. Мәселен, мәтінмен жұмыс істеу және ана тілі сабақтарында оқушының сөйлеу мен жазу тіл байлығын қалыптастыру мақсаттарына байланысты осы әдіс-тәсілдерді таңдап алдым.

Соның нәтижесінде 2010 жылы өткен «Зерде» ғылыми жоба жарысында оқушым топты жарып «Гран-приді» жеңіп алды. Бұл тек мектептің, ата-ананың жетістігі, қуанышы емес бүкіл облыстың қуанышы деп ойлаймын.
Алдағы уақытта әріптестеріме Ұлы Абай атамыздың «Ақырын жүріп анық бас, еңбегің кетпес заяға» - деген өсиетін айтқым келеді.