МОДУЛЬДІК О?ЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Т?РТІБІНДЕ ?АЗА? ТІЛІ МЕН ?ДЕБИЕТ САБА?ТАРЫН ?ТКІЗУДІ? Д?СТ?РЛІ ЕМЕС ФОРМАЛАРЫ
МОДУЛЬДІК О?ЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Т?РТІБІНДЕ ?АЗА? ТІЛІ МЕН ?ДЕБИЕТ САБА?ТАРЫН ?ТКІЗУДІ? Д?СТ?РЛІ ЕМЕС ФОРМАЛАРЫ
МОДУЛЬДІК О?ЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Т?РТІБІНДЕ ?АЗА? ТІЛІ МЕН ?ДЕБИЕТ САБА?ТАРЫН ?ТКІЗУДІ? Д?СТ?РЛІ ЕМЕС ФОРМАЛАРЫ
Г?лмира Хасен?ызы ?айырбекова
Павлодар ?аласы М.?уезов атында?ы № 42 жалпы білім беру мектебі
«?аза?стан Республикасыны? 2015 жыл?а дейінгі білім беруді дамыту т?жы-рымдамасыны?» басты ма?саты о?ушыларды? талдау, синтездеу, ?рі логикалы? ойлау ?абілеттерін дамыту, я?ни о?ушыларды? саба? бойы ой е?бегімен ш??ылдануын ?амтамасыз ету, о?ушыны ізденуге, ?з бетімен ?орытынды жасау?а ?йрету болып отыр. Білім - ел ?азынасы, хал?ымызды? білімділігі елімізді? байлы?ыны? е? ма?ызды б?лігі десек, білімні? негізі мектепте, я?ни бар ?ылымны? бастауы – мектеп, «Елді? келешегі б?гінгі жастарды? ?олында, ал жас ?рпа?ты? та?дыры ?стазды? ?олында» деп Елбасы бізге ?лкен міндет артып отыр. Егемен елімізді? болаша?ы, оны? ?лемдік ?ркениеттегі ?з орны, е? алдымен білім мен т?рбиені? бастауы болатын – ?стаз ?олында, сонды?тан да бізді? басты ма?сатымыз – білім сапасын жа?сарту.
?азіргі та?да білім беруді? ?леуметтік ??рылымы ма?ызды элементтерді? біріне айналып отыр. Д?ние ж?зінде білімні? ролі артып, ?р елді? ?зіндік білім беру ж?йесі та?айындал?ан. Біра?, ол ?лем халы?тарыны? білім берудегі т?жірибесімен, ба?ыт-ба?дарымен де?гейлес болуы ?ажет. ?аза?стан Республикасында?ы ?лкен ?згерістерді? білім беру саласында ?амтылуы ма?ызды іс-шара болып табылады. Осы орайда білім беруді дамыту т?жырымдамасы ?аза?стан Республикасыны? білім беру ж?йесін дамытуда?ы ма?ызды ??жат екендігі с?зсіз.
Модульдік технологияны? гипотезасы:
Егер о?ыту прцесі модульдік технологияны? д?ст?рлі емес формаларымен ?ткізілсе, онда о?у динамикасы жо?арлайды.
Егер «о?ушы+о?ушымен+топпен+?жыммен+м??аліммен»?атынаста болса, саба?ты? тиімділігін жо?арлату?а, жеке т?л?аны? ?зін-?зі ?ада?алау?а,?зін-?зі т?рбиелеуге, дамыту?а м?мкіндік береді.
Жалпы білім беретін орта мектепте ?аза? тіліні? ана тілі ретіндегі ?лтты? бояуы мен болмысын таныта отырып, о?ушы?а ?лтты? тілді? ?асиет-сапасын ме?гертуді? ма?ызы ?те зор. Сонды?тан ?аза? тіліне тек ?арым-?атынас ??ралы деп ?арамай, оны ?лтты? тіл м?дениетіні? жо?ары к?рсеткіші ретінде о?ытуда егеменді елді? экономикасы жан-жа?ты даму ?стінде, со?ан лайы?ты б?секеге ?абілетті еліміз ?шін мамандар дайындап, ?ндіріске ?осуда оларды? тере? білімділігімен ?оса, іскерлік ?арым-?атынасты ме?геруіні? де орны айры?ша болып отыр. К?ні ерте?-а? ?о?амды?-?леуметтік орта?а баратын мектеп о?ушыларын тілді? теориялы? жа?ынан г?рі, іскерлік ?арым-?атынас жа?дайында жол таба білуге ?йрету ма?ызды болып саналады. ?рі сонымен ?атар б?л жаста?ы жеткіншектер дайын теориядан г?рі, практикалы? ?рекет н?тижесінде ?здеріні? т?жырымын жасауды ?алайды.
?аза? тілі ба?дарламасы мен о?улы?тарында іскерлік ?арым-?атынасты о?ыту кенже ?алып келе жат?ан м?селелерді? бірі. ?лемдегі білім беруді? дамуыны? стратегиялы? ба?ытыны? бірі – о?ытуды? д?ст?рлі репродуктивтік стилінен ?тіп, білім беруді? жа?а дамып келе жат?ан о?ушыларды? таным белсенділігін, ?з бетімен ойлау ?абілетін жетілдіретін моделіне к?шу, о?у-т?рбие ?рдісіні? ?йымдастыруы мен мазм?нына ?згеріс енгізуіне лайы? жол табу, жа?а технологияларды ?олдану. [6]
Осы міндеттерді шешуге о?ыту технологиялары жа?дай жасайды, ?йткені саба?тарда іс-?рекет жасау ар?ылы ?ткізу негізінде м?мкіндік береді. Педагогиялы? технологиялар – б?л білімні? басымды ма?саттарымен біріктірген п?ндер мен ?дістемелерді?; о?у-т?рбие процесін ?йымдастыруды? ?зара орта? т?жырамдамамен байланыс?ан міндеттеріні?, мазм?ныны?, формалары мен ?дістемелеріні? к?рделі ж?не ашы? ж?йелері, м?нда ?р позиция бас?аларына ?сер етіп, со?ында о?ушыны? дамуына жа?ымды жа?дайлар жиынты?ын ??райды, ?сіресе, осы ба?ытта модульдік технологияны? орны ерекше. Ма?саты – жалпы білім беретін орта мектепті? жо?ары сыныптарында модульдік технологияны? д?ст?рлі емес о?ытуды? теориялы? негіздеріне ж?не ?арым-?атынас теориясына с?йене отырып, іскерлік ?арым-?атынас талабына сай білім, білік, да?дыларды дамыту?а арнал?ан о?у-?дістемелік кешен ?сыну, оны? тиімділігін т?жірибе ар?ылы д?лелдеу. [4]
?р о?у модулінде са?ат саны ?р т?рлі болады. Б?л о?у ба?дарламасы бойынша сол та?ырып?а, та?ырыптар тобына немесе тарау?а б?лінген са?ат санына байланысты. Зерттеулер 7-12 са?аттан т?ратын о?у модуліні? не??рлым тиімді екенін к?рсетті.
Кіріспе б?лімінде о?ытушы о?ушыларды о?у модуліні? жалпы ??рылымымен, оны? ма?сат – міндеттерімен таныстырамын.Содан кейін осы о?у модуліні? барлы? уа?ытына есептелген о?у материалын ?ыс?аша, сызба, кесте ж?не та?ы бас?а белгілік ?лгілерге с?йене отырып т?сіндіремін. С?йлесу б?лімінде танымды? процесс топты 2-6 адамнан ша?ын топтар?а б?лу ар?ылы, негізінен о?ушыларды? ?зара ?рекет етуіне ??рамын. Б?л технологияны ?олдану барысында мен о?у материалдарын дайындау к?п уа?ыт талап ететінін бай?адым. Ал ?азіргі заман?ы интерактивті ??рыл?ылар дайынды??а кететін уа?ытты шамамен ?ш есеге азайту м?мкіндігін береді. Сонымен ?атар электронды материалдар ?айта ??деуге, ?атесі бол?ан жа?дайда тез т?зетуге, жетілдіруге ?те ?олайлы болып табылады. Ж?не интерактивті ??рал?ыларды саба?та ?олдану о?ушыларды? ?ызы?ушылы?тарын, белсенділіктерін, дайынды?тарын арттыра т?седі. Д?ст?рлі емес саба?тар интеграциялы? саба? п?н аралы? байланысты жетілдіру ма?сатына байланысты пайда бол?ан. М?ндай саба?тарда бір та?ырыпты т?рлі п?ндерден беретін м??алімдер о?ытады, сонды?тан мен 9 «А» сынып о?ушыларымен а?ылшын тілімен біріктіріп беремін. Сонымен ?атар б?л сыныпта тарих саба?ы ?аза? тілінде ж?ргізілгендіктен, саба?та тарих п?німен байланыстырып ?ткіземін. Кіріктірілген саба?ты? негізгі ма?саты - о?у материалдарын байланыстырып, саба?та о?ушылар?а тере? білім беру, ойлау ?абілетін дамыту. О?у материалдарын ба?дарламалар?а сай п?ндер бойынша біріктіріп беру о?ушыларды? жан-жа?ты т?тас, тере? ж?не берік білім алуына м?мкіндік жасайды. Сонды?тан жыл сайын ?рбір м??алім п?ндердегі ??сас о?у материалдарын біріктіріп, я?ни п?н аралы? байланыс принципін ?олданып, интегралды? жоспар жасайды. Онда?ы материалдарды дер кезінде саба??а пайдаланып, тиімді етіп іске асырады. Саба?та д?ст?рлі емес мынандай т?рлерін: аукцион, брейн -ринг, пресс-конференция, іскерлік -ойын ?олданамын. [3]
Модульдік о?ыту технологиясыны? міндетті шарттарыны? бірі – о?ытуды ойын т?рінде ж?не т?рлі белсенді о?ыту формалары ар?ылы ?йымдастыру. Б?гінгі та?да ойын о?ыту ?рдісіні? тиімді т?сілдеріні? бірі деп есептеледі. Ол саба?та таби?и тілдік ?атынас жа?дайын ??ру?а ?сер етеді, о?ушыларды о?у ?рдісіне белсенді ?атысу?а еріксіз тартады, ынталандырады, п?нге деген ?ызы?ушылы?ын тудырады.
Осы ойын т?рлерін саба?та к?п ?олданамын. Биыл?ы о?у жылында
9 «А» сыныбында «Театр» атты ашы? саба?та «Брейн-ринг» ойынын ?олданып, о?ушыларды? саба??а белсенді ?атысып,тере? білім ал?анын бай?адым. [5]
Модульдік о?ыту ж?йесінде іскерлік ойын ар?ылы о?ытуды? да ма?ызы аса зор. О?ушылар ?р т?рлі проблемаларды талдайды, оны? шешу жолдарын іздестіреді. М?ндай саба?тар о?ушыларды? логикалы? ойлау ?абілетін дамытады, п?нге ?ызы?уын арттырады, ?мірде кездесетін т?рлі ?иынды?тарды же?уге т?рбиелейді. Іскерлік ойын саба?тарын ?ткізу 3 кезе?нен т?рады:
1-кезе?. Дайынды? (р?лдерді б?ліп беру, о?ушыларды топтар?а б?лу, проблемаларын алдын-ала таныстыру, ?ажетті материалдарды жинау).
2-кезе?. Ойын кезе?і (о?ушылар жаса?ан хабарламаларды ты?дау, пікірталас жасау, ?абылданатын шешімді тал?ылау ж?не оны ба?ылау, тал?ылан?ан шешімді ?абылдау).
3-кезе?. ?орытындылау (проблемаларды шешуді? тиімді жолдарын іздестіру).
Д?ст?рлі ?йымдастырыл?ан о?у?а ?ара?анда, ойын ар?ылы о?ыту ?рдісінде о?ушылар аз шаршайды ж?не к?п ма?л?мат алады, ойын барысында жа?ымды эмоциялар алып, белсенділiгi артады, с?здік ?оры дамиды, жеке т?л?аны? ?ажеттіліктері ?ана?аттандырылады.
?сыныл?ан іскерлік ойындарды педагогты? к?сіби шеберлігін дамытуда, ??зырлылы?ын аны?тауда пайдалану ар?ылы о? н?тижелерге ?ол жеткізуге болатынды?ы мен зерттеу ж?мысын ж?ргізген кезде аны? бай?адым ж?не м?ны к?нделікті ?мір т?жірибесіні? ?зі де д?лелдеуде.
?атысымды? біліктілік – с?йлесу ?рекетінде о?ушыны? ?з ойын еркін жеткізіп, тілдесушіні жа?сы т?сіне білуі. ?атысымды? біліктілікке бас?а адамдармен ?зара ?рекетке т?су, топта ж?мыс жасау да?дылары, ?жымда?ы ?рт?рлі ?леуметтік р?лдерді ме?геру кіреді.
Жалпы білім беретін мектеп реформасыны? ?айсысы болмасын, оны? м?лтіксіз ж?зеге асырылуы сапалы о?улы??а тікелей байланысты. Себебі мектеп о?улы?ы барлы? о?у ?рдісіні? ?зіндік озы? ?лгісі болып табылады. Ол о?ытуды? мазм?нын ?ана емес, сонымен ?атар, ж?мысты? ?дістемелік т?сілдерін, жалпы ба?ытын ж?не о?ытушы мен о?ушыны? іскерлік ?арым-?атынасты орнатуда?ы ж?ргізілетін ж?мыстарды ай?ындап отырады.
10-сыныпты? жаратылыстану-математика ба?ытында?ы ?аза? тілі «С?з м?дениеті» о?улы?ыны? негізгі мазм?ны о?ушыны? ме?геретін білімін с?йлесім ?рекетіні? компоненттері (жазылым, айтылым, ты?далым, о?ылым) бойынша ж?йеленген. Б??ан ?осымша о?улы?та о?ушыларды? коммуникативтік біліктілігін дамытуды ма?сат еткен. Сол ар?ылы о?улы?та о?ушыларды? ой ?ш?ырлы?ы, с?з ?т?ырлы?ы, с?йлеу шеберлігі мен білімін дамытуды ?амтамасыз ететін жан-жа?ты іскерлік ?арым-?атынасты ме?гертуде бір-бірімен іштей саба?тасып жат?ан тараулар, оны? ??рамында?ы та?ырыптар мен та?ырыпшалар?а ?атысты практикалы? да?дыларды ?алыптастыру да назардан тыс ?алма?ан.
О?улы?та іскерлік ?арым-?атынасты ж?зеге асыру ?шін о?у ж?мыстарыны? ?р алуан т?рлері жина?тал?ан. [2]
О?улы? к?мегімен модульдік технология негізінде о?ушыларды? іскерлік ?арым-?атынас ?абілеттерін белгілі бір де?гейге жеткізіп, оларды? таби?и ?асиеттерін оята білу жатыр. Б?л белгілі бір тапсырмалар ж?йесі ар?ылы іске асырылады, себебі оларды шешу барысында о?ушылар ізденіс ж?мыстарын ж?ргізіп, ты? т?сілдер ойластырып, т?жірибе жина?тайды. Осы ма?саттар?а саба?ты? д?ст?рлі, д?ст?рлі емес, ойын, кіріктірілген саба?, саяхат, аралас саба? т?рінде Жанпейісованы? модульді о?ыту технологиясы ?лгілерін, ойындарды пайдалану?а болады. Шы?армашылы? ?абілет ?рбір баланы? таби?атында болуы м?мкін. Бізді? ма?сатымыз ?рбір о?ушыны? бойында?ы жасырынып жат?ан м?мкіндікті ашып к?рсету.
ІХ сыныпта о?улы? 9 модульден т?рады. М?тіндер елтану ба?ытында берілген. М?тіндер о?ушыларды? танымды? ой-?рістерін ке?ейтуге, экономика, м?дениет салалары бойынша б?гінгі жа?а заманны? к?птеген терминдерімен танысады. Тіл ?йренуге ?ажетті грамматикалы? материал кесте т?рінде ы?шамды етіп берілген. О?у модуліні? ?орытындысы б?лімінде ба?ылау ж?ргізу, диагностикалы?, тест ар?ылы 1.тестілеу – міндетті т?рде; 2.сына?, ба?ылау, м??алімні? та?дауы бойынша ж?ргізуді на?тылайды. М.Жанпейісова о?у модуліні? т?тас мазм?ны бойынша о?у ба?дарламасы негізінде тест с?ра?тарын екі топ?а б?ліп ?арастырады:
1. абстрактілі – негізгі ережелер мен п?наралы? байланысты ай?ындайды;
2. на?ты – орташа к?рделірек д?режедегі на?ты материалдар бойынша білімін арттыру.
Ойын саба?тар: «Тап?ырлы? ойыны», «Си?ырлы санды?», «Мені т?сін» с?ра?-жауап ар?ылы топпен ж?мыс ж?ргізіп отырамын.
Т?жірибе барысында келесі ?дістер: с?хбат, о?ушыларды? ауызша ж?не жазбаша жауаптары, ?зіндік ж?мыстар, ба?ылау ж?мыстары ?олданылады.
Осы ?діс-т?сілдерден кейін сынып о?ушыларыны? н?тижелері ана??рлым жо?ары екені бай?алды. [7]
Модульдік технология т?мендегідей м?мкіндік береді: о?ушыны? іс-?рекеті ат?ару кезіндегі ?ызы?ушылы?ы арттырылады, б?л ма?сат пен міндетті толы? к?рсетіп, о?ан жету жолыны? ма?ыздылы?ын к?рсетеді.
?орыта келгенде, М.М.Жанпейісованы? Модульдік о?ыту технологиясыны? ма?ызы мен тиімділігі ?те зор. Д?ст?рлі емес технологиясы о?ушыны? ауызекі с?йлеу да?дысын, ауызша ж?не жазбаша сауаттылы?ын, ?з бетімен ж?мыс жасау іс-?рекеттеріні? н?тижесін к?ру, шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту?а м?мкіндік береді.
?стазды? басты ма?саты – ш?кіртіні? ?зінен де білімі тере?, д?режесіні? биік болуы. Сол кезде ?ана ?о?амда ал?а жылжу ?рдісі ж?реді.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«МОДУЛЬДІК О?ЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Т?РТІБІНДЕ ?АЗА? ТІЛІ МЕН ?ДЕБИЕТ САБА?ТАРЫН ?ТКІЗУДІ? Д?СТ?РЛІ ЕМЕС ФОРМАЛАРЫ »
МОДУЛЬДІК ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ ТӘРТІБІНДЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТ САБАҚТАРЫН ӨТКІЗУДІҢ ДӘСТҮРЛІ ЕМЕС ФОРМАЛАРЫ
Гүлмира Хасенқызы Қайырбекова
Павлодар қаласы М.Әуезов атындағы № 42 жалпы білім беру мектебі
«Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжы-рымдамасының» басты мақсаты оқушылардың талдау, синтездеу, әрі логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, яғни оқушылардың сабақ бойы ой еңбегімен шұғылдануын қамтамасыз ету, оқушыны ізденуге, өз бетімен қорытынды жасауға үйрету болып отыр. Білім - ел қазынасы, халқымыздың білімділігі еліміздің байлығының ең маңызды бөлігі десек, білімнің негізі мектепте, яғни бар ғылымның бастауы – мектеп, «Елдің келешегі бүгінгі жастардың қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздың қолында» деп Елбасы бізге үлкен міндет артып отыр. Егемен еліміздің болашағы, оның әлемдік өркениеттегі өз орны, ең алдымен білім мен тәрбиенің бастауы болатын – ұстаз қолында, сондықтан да біздің басты мақсатымыз – білім сапасын жақсарту.
Қазіргі таңда білім берудің әлеуметтік құрылымы маңызды элементтердің біріне айналып отыр. Дүние жүзінде білімнің ролі артып, әр елдің өзіндік білім беру жүйесі тағайындалған. Бірақ, ол әлем халықтарының білім берудегі тәжірибесімен, бағыт-бағдарымен деңгейлес болуы қажет. Қазақстан Республикасындағы үлкен өзгерістердің білім беру саласында қамтылуы маңызды іс-шара болып табылады. Осы орайда білім беруді дамыту тұжырымдамасы Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытудағы маңызды құжат екендігі сөзсіз.
Модульдік технологияның гипотезасы:
Егер оқыту прцесі модульдік технологияның дәстүрлі емес формаларымен өткізілсе, онда оқу динамикасы жоғарлайды.
Егер «оқушы+оқушымен+топпен+ұжыммен+мұғаліммен»қатынаста болса, сабақтың тиімділігін жоғарлатуға, жеке тұлғаның өзін-өзі қадағалауға,өзін-өзі тәрбиелеуге, дамытуға мүмкіндік береді.
Нәтижесінде:
- Қазақ тілінен білім сапасы жоғарлайды;
- Оқушының ойлау,сөйлеу қабілеттері артады;
- Шығармашылық және танымдық қабілеттері дамиды.[1]
Практикалық тиімділігі:
Жалпы білім беретін орта мектепте қазақ тілінің ана тілі ретіндегі ұлттық бояуы мен болмысын таныта отырып, оқушыға ұлттық тілдің қасиет-сапасын меңгертудің маңызы өте зор. Сондықтан қазақ тіліне тек қарым-қатынас құралы деп қарамай, оны ұлттық тіл мәдениетінің жоғары көрсеткіші ретінде оқытуда егеменді елдің экономикасы жан-жақты даму үстінде, соған лайықты бәсекеге қабілетті еліміз үшін мамандар дайындап, өндіріске қосуда олардың терең білімділігімен қоса, іскерлік қарым-қатынасты меңгеруінің де орны айрықша болып отыр. Күні ертең-ақ қоғамдық-әлеуметтік ортаға баратын мектеп оқушыларын тілдің теориялық жағынан гөрі, іскерлік қарым-қатынас жағдайында жол таба білуге үйрету маңызды болып саналады. Әрі сонымен қатар бұл жастағы жеткіншектер дайын теориядан гөрі, практикалық әрекет нәтижесінде өздерінің тұжырымын жасауды қалайды.
Қазақ тілі бағдарламасы мен оқулықтарында іскерлік қарым-қатынасты оқыту кенже қалып келе жатқан мәселелердің бірі. Әлемдегі білім берудің дамуының стратегиялық бағытының бірі – оқытудың дәстүрлі репродуктивтік стилінен өтіп, білім берудің жаңа дамып келе жатқан оқушылардың таным белсенділігін, өз бетімен ойлау қабілетін жетілдіретін моделіне көшу, оқу-тәрбие үрдісінің ұйымдастыруы мен мазмұнына өзгеріс енгізуіне лайық жол табу, жаңа технологияларды қолдану. [6]
Осы міндеттерді шешуге оқыту технологиялары жағдай жасайды, өйткені сабақтарда іс-әрекет жасау арқылы өткізу негізінде мүмкіндік береді. Педагогиялық технологиялар – бұл білімнің басымды мақсаттарымен біріктірген пәндер мен әдістемелердің; оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырамдамамен байланысқан міндеттерінің, мазмұнының, формалары мен әдістемелерінің күрделі және ашық жүйелері, мұнда әр позиция басқаларына әсер етіп, соңында оқушының дамуына жағымды жағдайлар жиынтығын құрайды, әсіресе, осы бағытта модульдік технологияның орны ерекше. Мақсаты – жалпы білім беретін орта мектептің жоғары сыныптарында модульдік технологияның дәстүрлі емес оқытудың теориялық негіздеріне және қарым-қатынас теориясына сүйене отырып, іскерлік қарым-қатынас талабына сай білім, білік, дағдыларды дамытуға арналған оқу-әдістемелік кешен ұсыну, оның тиімділігін тәжірибе арқылы дәлелдеу. [4]
- іскерлік қарым-қатынасты модульдеп оқытуға арналған оқу материалдарының мазмұнын айқындау;
- мектеп оқушыларына іскерлік қарым-қатынасты меңгертуге бағытталған бағдарлама ұсыну;
- іскерлік қарым-қатынасты жүргізу барысында өткізілетін тапсырмалар мен жаттығулар жүйесінің тиімділігін анықтау;
- іскерлік қарым-қатынас тіліндегі мәтіндердің ішкі мазмұнын айқындап, нәтижелерінің тиімділігін тәжірибе арқылы дәлелдеу.
Бүгінгі таңда оқытушылар өз тәжірибелерінде әр түрлі оқыту технологияларын қолдануда. Солардың бірі М.Жанпеисованың модульдік оқыту технологиясы. Мен өз тәжірибемде модульдік оқыту технологиясын қолданамын, өйткені ол маған сабақтарымда интерактивті оқытуды ұйымдастыру мүмкіндігін береді.
Бұл оқыту технологиясының ерекшелігі тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық процестерді дамытуға, сондай-ақ тұлғаның қауіпсіздігін, өзін-өзі өзектілендіру, өзін – өзі бекіту, қарым – қатынас, ойын, танымдық және шығармашылық қажеттіліктерін қанағаттандыруға, белсенді сөздік қорын дамытуға бағытталуы.
Оқу модулі қайта жаңғыртушы оқу циклі ретінде үш құрылымды бөліктен: кіріспеден, сөйлесу бөлімінен және қорытынды бөлімнен тұрады.
Әр оқу модулінде сағат саны әр түрлі болады. Бұл оқу бағдарламасы бойынша сол тақырыпқа, тақырыптар тобына немесе тарауға бөлінген сағат санына байланысты. Зерттеулер 7-12 сағаттан тұратын оқу модулінің неғұрлым тиімді екенін көрсетті.
Кіріспе бөлімінде оқытушы оқушыларды оқу модулінің жалпы құрылымымен, оның мақсат – міндеттерімен таныстырамын.Содан кейін осы оқу модулінің барлық уақытына есептелген оқу материалын қысқаша, сызба, кесте және тағы басқа белгілік үлгілерге сүйене отырып түсіндіремін. Сөйлесу бөлімінде танымдық процесс топты 2-6 адамнан шағын топтарға бөлу арқылы, негізінен оқушылардың өзара әрекет етуіне құрамын. Бұл технологияны қолдану барысында мен оқу материалдарын дайындау көп уақыт талап ететінін байқадым. Ал қазіргі заманғы интерактивті құрылғылар дайындыққа кететін уақытты шамамен үш есеге азайту мүмкіндігін береді. Сонымен қатар электронды материалдар қайта өңдеуге, қатесі болған жағдайда тез түзетуге, жетілдіруге өте қолайлы болып табылады. Және интерактивті құралғыларды сабақта қолдану оқушылардың қызығушылықтарын, белсенділіктерін, дайындықтарын арттыра түседі. Дәстүрлі емес сабақтар интеграциялық сабақ пән аралық байланысты жетілдіру мақсатына байланысты пайда болған. Мұндай сабақтарда бір тақырыпты түрлі пәндерден беретін мұғалімдер оқытады, сондықтан мен 9 «А» сынып оқушыларымен ағылшын тілімен біріктіріп беремін. Сонымен қатар бұл сыныпта тарих сабағы қазақ тілінде жүргізілгендіктен, сабақта тарих пәнімен байланыстырып өткіземін. Кіріктірілген сабақтың негізгі мақсаты - оқу материалдарын байланыстырып, сабақта оқушыларға терең білім беру, ойлау қабілетін дамыту. Оқу материалдарын бағдарламаларға сай пәндер бойынша біріктіріп беру оқушылардың жан-жақты тұтас, терең және берік білім алуына мүмкіндік жасайды. Сондықтан жыл сайын әрбір мұғалім пәндердегі ұқсас оқу материалдарын біріктіріп, яғни пән аралық байланыс принципін қолданып, интегралдық жоспар жасайды. Ондағы материалдарды дер кезінде сабаққа пайдаланып, тиімді етіп іске асырады. Сабақта дәстүрлі емес мынандай түрлерін: аукцион, брейн -ринг, пресс-конференция, іскерлік -ойын қолданамын. [3]
Модульдік оқыту технологиясының міндетті шарттарының бірі – оқытуды ойын түрінде және түрлі белсенді оқыту формалары арқылы ұйымдастыру. Бүгінгі таңда ойын оқыту үрдісінің тиімді тәсілдерінің бірі деп есептеледі. Ол сабақта табиғи тілдік қатынас жағдайын құруға әсер етеді, оқушыларды оқу үрдісіне белсенді қатысуға еріксіз тартады, ынталандырады, пәнге деген қызығушылығын тудырады.
Осы ойын түрлерін сабақта көп қолданамын. Биылғы оқу жылында
9 «А» сыныбында «Театр» атты ашық сабақта «Брейн-ринг» ойынын қолданып, оқушылардың сабаққа белсенді қатысып,терең білім алғанын байқадым. [5]
Модульдік оқыту жүйесінде іскерлік ойын арқылы оқытудың да маңызы аса зор. Оқушылар әр түрлі проблемаларды талдайды, оның шешу жолдарын іздестіреді. Мұндай сабақтар оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамытады, пәнге қызығуын арттырады, өмірде кездесетін түрлі қиындықтарды жеңуге тәрбиелейді. Іскерлік ойын сабақтарын өткізу 3 кезеңнен тұрады:
1-кезең. Дайындық (рөлдерді бөліп беру, оқушыларды топтарға бөлу, проблемаларын алдын-ала таныстыру, қажетті материалдарды жинау).
2-кезең. Ойын кезеңі (оқушылар жасаған хабарламаларды тыңдау, пікірталас жасау, қабылданатын шешімді талқылау және оны бақылау, талқыланған шешімді қабылдау).
3-кезең. Қорытындылау (проблемаларды шешудің тиімді жолдарын іздестіру).
Дәстүрлі ұйымдастырылған оқуға қарағанда, ойын арқылы оқыту үрдісінде оқушылар аз шаршайды және көп мағлұмат алады, ойын барысында жағымды эмоциялар алып, белсенділiгi артады, сөздік қоры дамиды, жеке тұлғаның қажеттіліктері қанағаттандырылады.
Ұсынылған іскерлік ойындарды педагогтың кәсіби шеберлігін дамытуда, құзырлылығын анықтауда пайдалану арқылы оң нәтижелерге қол жеткізуге болатындығы мен зерттеу жұмысын жүргізген кезде анық байқадым және мұны күнделікті өмір тәжірибесінің өзі де дәлелдеуде.
Қатысымдық біліктілік – сөйлесу әрекетінде оқушының өз ойын еркін жеткізіп, тілдесушіні жақсы түсіне білуі. Қатысымдық біліктілікке басқа адамдармен өзара әрекетке түсу, топта жұмыс жасау дағдылары, ұжымдағы әртүрлі әлеуметтік рөлдерді меңгеру кіреді.
Жалпы білім беретін мектеп реформасының қайсысы болмасын, оның мүлтіксіз жүзеге асырылуы сапалы оқулыққа тікелей байланысты. Себебі мектеп оқулығы барлық оқу үрдісінің өзіндік озық үлгісі болып табылады. Ол оқытудың мазмұнын ғана емес, сонымен қатар, жұмыстың әдістемелік тәсілдерін, жалпы бағытын және оқытушы мен оқушының іскерлік қарым-қатынасты орнатудағы жүргізілетін жұмыстарды айқындап отырады.
10-сыныптың жаратылыстану-математика бағытындағы қазақ тілі «Сөз мәдениеті» оқулығының негізгі мазмұны оқушының меңгеретін білімін сөйлесім әрекетінің компоненттері (жазылым, айтылым, тыңдалым, оқылым) бойынша жүйеленген. Бұған қосымша оқулықта оқушылардың коммуникативтік біліктілігін дамытуды мақсат еткен. Сол арқылы оқулықта оқушылардың ой ұшқырлығы, сөз ұтқырлығы, сөйлеу шеберлігі мен білімін дамытуды қамтамасыз ететін жан-жақты іскерлік қарым-қатынасты меңгертуде бір-бірімен іштей сабақтасып жатқан тараулар, оның құрамындағы тақырыптар мен тақырыпшаларға қатысты практикалық дағдыларды қалыптастыру да назардан тыс қалмаған.
Оқулықта іскерлік қарым-қатынасты жүзеге асыру үшін оқу жұмыстарының әр алуан түрлері жинақталған. [2]
Оқулық көмегімен модульдік технология негізінде оқушылардың іскерлік қарым-қатынас қабілеттерін белгілі бір деңгейге жеткізіп, олардың табиғи қасиеттерін оята білу жатыр. Бұл белгілі бір тапсырмалар жүйесі арқылы іске асырылады, себебі оларды шешу барысында оқушылар ізденіс жұмыстарын жүргізіп, тың тәсілдер ойластырып, тәжірибе жинақтайды. Осы мақсаттарға сабақтың дәстүрлі, дәстүрлі емес, ойын, кіріктірілген сабақ, саяхат, аралас сабақ түрінде Жанпейісованың модульді оқыту технологиясы үлгілерін, ойындарды пайдалануға болады. Шығармашылық қабілет әрбір баланың табиғатында болуы мүмкін. Біздің мақсатымыз әрбір оқушының бойындағы жасырынып жатқан мүмкіндікті ашып көрсету. ІХ сыныпта оқулық 9 модульден тұрады. Мәтіндер елтану бағытында берілген. Мәтіндер оқушылардың танымдық ой-өрістерін кеңейтуге, экономика, мәдениет салалары бойынша бүгінгі жаңа заманның көптеген терминдерімен танысады. Тіл үйренуге қажетті грамматикалық материал кесте түрінде ықшамды етіп берілген. Оқу модулінің қорытындысы бөлімінде бақылау жүргізу, диагностикалық, тест арқылы 1.тестілеу – міндетті түрде; 2.сынақ, бақылау, мұғалімнің таңдауы бойынша жүргізуді нақтылайды. М.Жанпейісова оқу модулінің тұтас мазмұны бойынша оқу бағдарламасы негізінде тест сұрақтарын екі топқа бөліп қарастырады: 1. абстрактілі – негізгі ережелер мен пәнаралық байланысты айқындайды; 2. нақты – орташа күрделірек дәрежедегі нақты материалдар бойынша білімін арттыру.
Ойын сабақтар: «Тапқырлық ойыны», «Сиқырлы сандық», «Мені түсін» сұрақ-жауап арқылы топпен жұмыс жүргізіп отырамын. Тәжірибе барысында келесі әдістер: сұхбат, оқушылардың ауызша және жазбаша жауаптары, өзіндік жұмыстар, бақылау жұмыстары қолданылады.
Осы әдіс-тәсілдерден кейін сынып оқушыларының нәтижелері анағұрлым жоғары екені байқалды. [7]
Модульдік технология төмендегідей мүмкіндік береді: оқушының іс-әрекеті атқару кезіндегі қызығушылығы арттырылады, бұл мақсат пен міндетті толық көрсетіп, оған жету жолының маңыздылығын көрсетеді.
Қорыта келгенде, М.М.Жанпейісованың Модульдік оқыту технологиясының маңызы мен тиімділігі өте зор. Дәстүрлі емес технологиясы оқушының ауызекі сөйлеу дағдысын, ауызша және жазбаша сауаттылығын, өз бетімен жұмыс жасау іс-әрекеттерінің нәтижесін көру, шығармашылық қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді.
Ұстаздың басты мақсаты – шәкіртінің өзінен де білімі терең, дәрежесінің биік болуы. Сол кезде ғана қоғамда алға жылжу үрдісі жүреді.
Пайдаланылған әдебиеттер:
М.М.Жанпейісованың «Модульдік оқыту технологиясы» Алматы,
25 б
Қазбекова Н.Т. “Қазақ тілі сабақтарында коммуникативтік оқытудың элементтерін қолдану”. // 12 жылдық білім, 2006-№1- 125б
Рахымбаева А., Тойымбаева Ж. “Қазақ тілі сабағында оқушылардың коммуникативтік құзырлылығын дамыту”. Ғаламтор желісі, 226б
“Технологиялар арқылы сабақтың тиімділігін арттыру”. Ғаламтор желісі, 97б
Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде - Казахский язык и литература в русской школе» журналы, №4-2007.1-128.Алматы, 8б
«Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде - Казахский язык и литература в русской школе» журналы, №12-2009.1-144.Алматы, 24б
«Қазақ тілі мен әдебиеті орыс мектебінде - Казахский язык и литература в русской школе» журналы, 1-128.6-2006.Алматы, 32б
Ғылыми дәрежесі, атағықазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалімдері
Ұйым, қызметМ.Әуезов атындағы №42 ЖОМ
Секция, Баяндама Физика-математикалық, жаратылыстану-ғылыми және гуманитарлық бағыттағы пәндерді оқытудың өзекті мәселелері «Модульдік оқыту технологиясы тәртібінде қазақ тілі мен әдебиет сабақтарын өткізудің дәстүрлі емес формалары»
Үй мекен-жайы Бекхожин к. 15-91, 1-Май көшесі, 223
Телефон 528184, 622265
Факс
Е-mail
Шақыру қажеттілігі Конференцияға тыңдаушы ретінде қатысамыз
