МЕКТЕПТЕГІ БІЛІМ БЕРУ БАРЫСЫНДА?Ы ИНТЕРАКТИВТІ ?ДІСТЕРДІ? ТИІМДІЛІГІ

МДМ БІЛІМ БЕРУ БАРЫСЫНДАҒЫ ИНТЕРАКТИВТІ ӘДІСТЕРДІҢ ТИІМДІЛІГІ

                        Біз «Өмір бойына жететін білім алу» моделінен    «өмір бойы білім алып өту» моделіне көшуге тиіспіз.

Н.Ә.Назарбаев

Бүгін әлемдік деңгейдегі білім беру - қазіргі білім берудегі басты  бағыт. Яғни, оқытудағы білім алушыны жеке тұлға болып қалыптастыру, оқытудың заманауи әдістерін қолдану арқылы бәсекеге қабілетті тұлғаны жетілдіру, тұлғааралық қарым-қатынастарға бейімдеу болып табылады. Елбасы өз сөзінде,"Бүгін Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық гүлденуі мен қауіпсіздігі халықтың білімі мен инновациялық әдістерді дұрыс қолдануына тікелей байланысты". Яки, ел болашағы үшін еліміздің әрбір азаматы мемлекеттің дамуына өз үлесін қосу керек.  Міне, осындай мақсатта білім беру жүйесіне де айырықша мән беріліп отыр. Яғни, ХХІ ғасыр деңгейіне сай білім беру. Ол дегеніміз ұстаздар қауымынан инновациялық білім беру, өз тәжірибесінде инновациялық әдіс-тәсілдерді және технологияларды қолдану болып табылады. Бұл заңды процесс, себебі елде болып жатқан саяси, экономикалық, әлеуметтік және басқа да өзгерістер білім жүйесін сол өзгерістер тұрғысында дамытуды талап етеді.

Бүгінгі білім мен тәрбие технологиясында «жеке тұлға» тәрбиелейтін мұғалімнің де өзіндік жеке тұлға ретінде шығармашылығының орны ерекше. Инновациялық технологияларды пайдалану бүгінде сапалы білім беру негізгі шарттың бірі. Ал осы басты міндетті атқаруда әрбір ұстаздың бойында мынадай проблема бірден қалыптасады: оқушылардың танымдық қабілеттерін, оқу процесінде жүретін (есту, көру және т.б.) негізгі әрекеттерін дамыту бүгінде  заман сұранысына сай қолданып жүрген әдіс-тәсілдердің аздығы. Осы проблеманы шешу үшін тиімді жолдарды қарастыру қажет. Оны шешу үшін білім берудің мазмұнын жаңартып, озық әдіс-тәсілдерді өндеп шығару қажет. Сол себептен, өткен жылдан бастап, республика бойынша заманауи талапқа сай қазақстандық педогог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курсы бойынша  көп деңгейлік курстар ұйымдастырылды. Бұл курстар Кембридж  тәсілінің теориялық негіздеріне орай өтті. Бағдарлама мазмұнына сәйкес  тұлғаны жан-жақты білімді, ізденімпаз, ойы ұшқыр, саналы, зерек, жауапкершілігі зор, қоғам талаптарын қанағаттандыратындай етіп қалыптастыру ең маңызды мәселелердің бірі болып отыр. Бағдарламаның мазмұның орындауда инновациялық технологиялардың ішінен «Білім беру барысындағы интерактивті әдісті» өз тәжірибемде қолдануды жөн  деп санадым. 

«Интерактив» сөзі бізге ағылшын тілінің «interact» деген сөзінен келген. «Іnter»- бұл «өзара», «act» - әрекет ету дегенді білдіреді.

Интерактивті әдістерде басты назарды “процеске”, яғни  үйрену процесінің өзіне, шәкірттердің “қалай”және “қандай әдіс-тәсілдер арқылы үйренетіндігіне” аударады. Яғни, интерактивті сөзі - өзара әрекет ету бейімділігін білдіреді немесе әңгімелесу, әлде кіммен (адаммен) не болмаса әлде немен (мысалы, компьютермен) сұхбаттасу режімінде болады. Демек, интерактивті оқыту – бұл, ең алдымен, сұхбаттасып оқыту, оның барысында мұғалім мен баланың өзара әрекет етуі жүзеге асырылады.  Осы жерде балалардың жауаптарынан гөрі мәселенің шешімін табуға талпынғаны маңызды. Себебі, интерактивті оқытудың басты мақсаты – оқушыларды өз бетінше ой қорытып, жауап табуға үйрету. Әсіресе табиғатынан тұйық, өз ойын жеткізе алмайтын, өздеріне сенімсіздеу оқушыларға пайдасы зор. Ал мұғалімнің міндеті – баланың неғұрлым белсенділік танытуына жағдай жасау, қажет кезде жол көрсету болып табылады. Мұнда мұғалімнің не болмаса тәрбиешінің шығармашылықпен жұмыс істеуі үлкен рөл атқарады. Интерактивті әдісті өз сабақтарымды диалог тәсілі көмегімен және топқа бөлу жұмысына негіздеймін. Нәтижесі жинақталған білімін сырта пайдалана алады. Интерактивті әдістің ерекшелігі - балаға жаттанды білім беру емес, керісінше әр баланың танымдылық қабілеттерін және танымдық үдерістерді, яғни қойылған сұраққа бірнеше нұсқалы жауап беру, ойлауды, ынтаны, қабылдау қабілеттерін, сөздің қорын белсенді түрде дамыту болып табылады.

Қолданып жатқан әдістің нәтижесінде оқу процесінің барысында балалар былай қарым – қатынасқа түседі:

1. Мұғаліммен (балалар мұғалімнің сұрағына жауап берген кезде);

2. Балалармен (жұптасып жұмыс істеу барысында)

4. Шағын топтармен (3-4 оқушымен);

5. Балалардың үлкен тобымен (көбіне пікірталас/дебат топ болып әлдебір мәселені талқылау барысында);

6. Техника түрлерімен (мысалға, компьютермен,  интербелсенді тақтада жұмыс істеуде).

ҰОІӘ интерактивті әдіс бойынша мына кезеңдерден құралады:

Мысалы: ересек топ

ҰОІӘ ағылшын тілі ,тақырыбы: Жазғы жайлау (Summer)

ҰОІӘ бастамас бұрын бала сапалы білім игеру мақсатында, топта ынтымақтастық ахуалды орнату қажет. Кейін сабақты топқа бөлуді ұйымдастыру. Топқа бөлудің мақсаты: топта отырып пікір бөлісу, өз ойын анық жеткізу, өз білім деңгейін тексеру және ұйымшылдыққа тәрбиелеу болып табылады. “Миға шабуыл” әдіс арқылы балаларға жаз мезгілі бойынша бұрын не білетінің, өзіне таныс мәліметтерді ұсынуға кезең беру болып табылады. Яғни, жаз мезгілі не білетіні,  жайлау жайлы не білмейтіні анықталады. Сыни тұрғысынан оқыту технологиясының İNSERT статегиясы көмегімен кесте толтыру бойынша білімді жинақтаймыз.

Іздеңіз кезеңі. Келесі кезекте балалар жаңа білімді кеңейтіп түсіну үшін топтық жұмыс жүргізеді. Осында ұжымдық оқыту әдісні қолдануға болады. Негізгі мақсаты: жалпы мәселені алдымен жұпта сосын ұжымда талқылау. Берілген тақырып төрт топқа бөлініп, бірдей алған суреттер оқушыларға беріліп олар бірігеді. Оларды эксперт тобы деп те атауға болады. Алынған білімді қайта өз алғашқыда отырағыны бойынша кері қайтып, үйреніп келген бөліктерінің ортаға салып, мазмұн ашады. Мұндай тәсіл оқушыны есте сақтау мен түсіну қабілеттерін жетілдіруге тиімді.

Жаңа сабақты толық игерту мақсатында АКТ-ны қолдануы тиімді Себебі, оқушы тек құлақпен естімей, көзбен көруді де пайдалы. Сабаққа деген қызығушылығы қалыптасады. Оқушылардың ауызекі сөйлеу деңгейлерін жетілдіру мақсатында таныстырым ретінде постер құрастырады немесе Power Point көмегімен. Ал сабақты толық түсінгеннен кейін, рөлдік ойындар қоладану арқылы сабақты жүйелі де сапалы өткізудің бір жолы.

Осыдан түйіндейтін, интерактивті оқыту білім беруде ұжымдық іс-әрекетке тәрбиелейді, тіл байлығын жетілдіреді, ізденушілік, ойлау мүмкіндіктерін қалыптастырады,   сыни тұрғыдан ойлау ақпарат пен идеяларды синтездеу,  өзінің оқуына қатысты бағалауды анықтауға үйретеді.

Оқу тәрбие үрдісінде оқытудың иновациялық әдісті пайдаланғанда баланы субъект тұрғысынан қарастыру оқытудың нәтижелі, білімнің сапалы болатындығы және ең бастысы, балалардың ҰОІӘ деген жауапкершілігі қызығуы күшейеді. Оқушының өз бетінше жұмыс істеуге ынтасы оянып, оның ізденушілік – шығармашылық қабілеттері арттады. зейінін төмендетпеуге, есте сақтау қабілетін күшейтуге және пәнді терең білуге қалыптастырады.

Кезінде көне қытай ғұламасы Конфуций былай деген екен; «Маған айтып берсең-ұмытып қаламын, көрсетсең – есте сақтармын, ал өзіме жасатсаң-үйренемін!».

Қорытындылай келе интерактивті әдіс арқылы бүгінгі күні білім беру жүйесінде оқушылардың  шығармашылық  әрекетін дамытуға, олардың оқу еңбегіне деген жағымды мотивациясын қалыптастыру үшін, тиімді инновациялық шешімнің бірі. Өз тәжірибемде қолданып, балалардың ізденушілік – шығармашылық қабілеттерін арттырып, тілге деген қызығушылықтарын ояту мен қатар бәсекеге қабілеті жеке тұлға қалыптастыру – басты міндеттерімнің бірі.

Біз әр технологияны қолдану арқылы белгілі бір жетістікке жете аламыз..    

3. İNSERT стратегиясы

Қолданылған әдебиет тізімі

1. Қазақстан Республикасының Президенті–Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы, 2013 жыл.

2. Қазақ тілі. 7-сынып. Т.Артықова, Г.Ермекбаева. «Атамұра» 2012 ж.

3. "Кәсіби қазақ тілін оқыту"атты Халықаралық ғылыми-прктикалық дөңгелек үстел материалдары.

4. Жүнісбек Ә. Жаңа технология негізі – сапалы білім. – //Қазақстан мектебі, №4, 2008

5. "Жаңа идеядан жаңа тәжірибеге" атты әдістемелік жинақ. Кембридж бағдарламасы бойынша біліктілікті арттыру курс материалдарынан. 2013.