Математика саба?ында а?паратты?-коммуникациялы? технологияны ?олдану
Математика саба?ында а?паратты?-коммуникациялы? технологияны ?олдану
Математика саба?ында а?паратты?-коммуникациялы? технологияны ?олдану
Зилькенова Алтын Айтма?анбетовна
Павлодар облысы, Май ауданы, К?кт?бе ауылы, К?кт?бе жалпы
орта білім беру мектебіні? математика п?ніні? м??алімі
Балаларды? рухани ?мірін, ?сіресе, оларды? ойлауын зерттеу м??алімні?
аса ма?ызды міндетіні? бірі болып табылады.
В.А.Сухомлинский
Адамны? ?о?амды? ортада ?мір с?руі мен е?бек етуіне ?ажетті жа?дай жасау ?леуметтік ?ділеттілікті ж?не адамны? жан-жа?ты дамуы мен рухани зиятты? м?мкіндіктерін ?амтамасыз ету, сонымен ?атар ?р адамны? к?сіби біліктілігі мен білімділігін дамыту – зиялы ?о?ам?а т?н д?ст?р. ?аза?стан Республикасыны? президенті Н.?. Назарбаев «?аза?стан хал?ыны? ?л-ау?атын арттыру-мемлекеттік саясатты? басты ма?саты» атты Жолдауында: «Демократиялы? дамуды? жалпы?а бірдей таныл?ан за?дылы?тары мен бізді? ?о?амымызды? д?ст?рлерін ?йлестіре отырып, біз одан ?рі де саяси ж?не мемлекеттік ??рылысты? ?аза?станды? моделін жетілдіру жолымен ж?ре беретін боламыз» деп атап ?ткен.
Д?ниеж?зілік ?ркениет де?гейінен к?рініп, болаша?ты жасайтын-жас жеткіншектер ?рпа?ты? ?ресін жа?андану жа?дайында биік де?гейге к?теру тамырыны? т?рбиеге байланысты екені к?н ?ткен сайын ?з ?ажеттелігін д?лелдеп келеді. ?мір а?ымыны? ?ыры мен сыры ?згеріске т?скен сайын ?згеріске т?спейтін ж?не ?ажеттілігі ешуа?ытта т?мендемейтін, тек а?ымны? ыр?а?ына ?арай алды??ы, орташа?а немесе со??ы ?атар?а шы?ып отыратын ?ажеттілік – математика п?ніне деген ?ажеттілік. Ал, ?азіргі та?да?ы а?паратты? – коммуникациялы? технологияларды? дамуына ілесуге ?мтылыс к?н сайын ?деп отыр?ан жа?дайда, ?ал?ан п?нге ?ажеттілік одан ?рі еселене т?суде. Білім сапасын арттыруды? т?рліше жа?ашыл ?діс – т?сілдері алдымызда?ы о?ушыларды? психо-физиологиялы? ерекшеліктерін есепке алып, оларды? де?гей-шамасын ескермейінше к?ткен н?тижені бере ?оюы екіталай. Сонды?тан, о?ытуды? шы?армашылы? ж?йесін ?алыптастыру ма?сатында педагогикалы? ?діснамалы? негізін жаса?ан д?рыс. О?ытуды? компьютерлік технологиясын ?олданып о?ушылар?а танымды? ?абілетін шы?дау ?шін де?гейлік ж?мыстар?а т?мендегідей педагогикалы? талаптар ?ойыл?ан:
Бірінші де?гей – «?йренушілік». О?ушыларды? жа?а та?ырыптан ал?ан білімдерін бекіту, еске т?сіріп, ?айталау ?шін ал?ан білімдерін т?жірибеде ?олдана білуге жатты?тырады. М?нда за?дылы?тардан, ережелерден, аны?тамалардан, формулалардан хабардар болуы керек. Берілген есептер мен тапсырмалар ?мірмен, ?орша?ан ортамен байланыстырыл?ан болуы керек. О?ушыны? ?ызы?ушылы?ына, наным бірлігіне назар аударылады.
Екінші де?гей – «алгоритмдік». М?нда кері байланыс?ан функцияларды орындау ?шін тексеру тапсырмалары, іріленген материалды ж?йеге келтіруге, реттеуге арнал?ан мазм?ны ?згертілген жа?дайда?ы тапсырмалар беріледі. Сонымен ?атар ?лтты? негізде ??рыл?ан, к?бінесе танымды? ж?не ?йренушілік м?ні бар тапсырмалар, мысалы: с?зтізбектер, ребустар, ойлау?а арнал?ан тапсырмалар беріледі.
?шінші де?гей – «эвристикалы?». О?ушылар?а берілген тапсырмалар танымды? ізденіс т?рінде, игерілген білімді тере?дету ?шін ?рт?рлі логикалы? операцияларды (талдауды, жина?тауды, салыстыруды) керек етеді. ?зекті жа?дайларды шешуге ?здігінен графиктерді, диаграмаларды ??ру?а, формулаларды ?орытып шы?ару?а, физикалы? ??былыстарды ?лгілеуге т?рбиеленеді.
Т?ртінші де?гей – «шы?армашылы?». ?рбір тапсырманы ?з бетімен т?сініп, талдай отырып орындау, ?ылыми шы?армашылы? т?р?ыдан ша?ын зерттеу ж?мысын ж?ргізу, «кішкентай» жа?алы? аш?анмен барабар. Есеп шы?ару барысында ой-?рісіні? ке?и т?сіп, негізгі физикалы? за?дылы?тарды тере?ірек т?сінуіне жол ашады. Осындай талаптар?а с?йкес ??рыл?ан ?з бетімен де?гейлік тапсырмаларды сатысы бойынша орында?ан о?ушыны? математика саба?ында ?зіндік шы?армашылы? ?абілеті дамиды.
?азіргі кезді? саба?ы – ол ?азіргі педагогиканы? бір ?иын т?сінігіні? бірі. Математика саба?тарын ?азіргі кезді? саба?тарына сай ?ткізу талабы н?тижесі мен сапасын жо?арылатады.
Б?гінгі та?да елімізді? ?ай де?гейінде болмасын о?ушылар білімін тексеруді? негізгі т?рлеріні? бірі, о?ытушы саба?ында а?паратты? – коммуникациялы? технологияларды пайдалану ар?ылы оны? тиімділігін ж?йелі т?рде к?рсете білуі. А?паратты? - коммуникациялы? технологияны пайдалану о?ытуды? тиімді ?дістеріні? бірі деп ойлаймын.
Математикалы? ??былыстарды модельдеу о?у процесін дамыту мен жетілдіруді? болаша?ы болып табылады, ?сіресе о?ушыларды? шы?армашылы? белсенділігін арттыруда, зерттеу ж?мыстарын дамытуда?ы ролі ерекше. Математикалы? эксперименттерді модельдеу – о?ытушы?а саба?та математикалы? ??ымдарды? ма?ынасын тере?ірек ашу?а, о?ушыларды математиканы? ?азіргі эксперименттік базасымен таныстыру?а, математикалы? ??былыстармен зерттеу ?дістерін толы? т?сіндіруге м?мкіндік береді.
Электронды? о?улы?ты? тиімділігі зор. Электронды? о?у ??ралы – б?л о?у курсыны? е? ма?ызды б?лімдерін, сонымен бірге есептер жина?ы, аны?тамалар, энциклопедиялар, карталар, атластар, о?у эксперименттерін ж?ргізу н?с?аулары, практикум?а, курсты? ж?не дипломды? жобалар?а н?с?ау ж?не т.б. білім беруді бас?аратын мемлекеттік органдар та?айында?ан арнайы статусы бар берілген т?рдегі баспаларды ?амтитын электронды? о?у басылымы.
О?ытушы ?шін электронды? о?улы? – б?л к?нбе – к?н дамытылып отыратын ашы? т?рдегі ?дістемелік ж?йе, оны ?рбір о?ытушы ?з педагогикалы? т?жірибесіндегі материалдармен толы?тыра отырып, ?рі ?арай жетілдіре алады. Электронды? о?улы? ар?ылы ?й тапсырмасын, жа?а саба?ты т?сіндіруге ж?не тест тапсырмаларын орындау?а болады.
?азіргі та?да мен ?з т?жірибемде о?ушылар?а математика саба?ында электронды? о?улы?ты пайдаланып келемін. Онда ?р тарауда та?ырыпты? мазм?ны, за?дары мен аны?тамалары, т?сініктеме с?здігі мен ?аза?ша – орысша с?здік, кестелер, ?алымдарды? ?мірбаяндары, жатты?улар мен есептер, ба?ылау ж?мыстары ?амтыл?ан. Тарауда?ы о?у материалдары бойынша берілген анимациялы? т?жірибелер о?ушылар?а математикалы? ??былыстарды к?рсете отырып, т?сіндіруге ы??айлы.
Сонымен ?атар та?ырыпты ?орытындылау ?шін тест с?ра?тары берілген. Б?л тест с?ра?тарыны? н?тижесі ?р о?ушы?а жауап беру де?гейіне ?арай пайызды? к?рсеткішпен ба?аланып беріледі. Б?л ?діс о?ушыны? білімін к?теруге, саба??а ынтасын ?алыптастыру?а о? ?сер ететіндігі с?зсіз.
Электронды? о?улы?тар мен компьютерлік о?у-?дістемелік ??ралдарды ?з д?режесінде ?олдануды ?йренген о?ушылар зерттеуге ??штар, ?зі белсенді жеке ж?мыс істей алады. О?ытушыны? ж?мысын же?ілдетіп, о?ушыны жал?аулы?тан ??т?арады.
Электронды? о?улы?ты? ба?алы? – н?тижелік б?лігі тесттер ар?ылы ж?зеге асады. Тест с?ра?тарына жауап бергеннен кейін о?ушы диаграмма т?рінде ?зіні? білім де?гейін к?ре алады. О?ытуды? компьютерлік технологиясыны? о?у ?рдісінде ке?інен енуі о?ушыларды? ?зіндік ж?не шы?армашылы? белсенділігін дамыта отырып, электронды? о?улы? к?мегімен оларды? ?зіндік ж?мыс т?рлерін орындау?а баулиды.
О?ушы т?л?асыны? дамуына ы?пал жасайтын электронды? о?улы?пен саба?тар ж?ргізуді? негізгі міндеттері о?ушыларды? базалы? білім, ептілік, да?дыларын игеру ж?йесін жетілдіру, о?ыту ?рдісінде теориялы? ж?не ?німділік ой ??растыру ?рекеттері ар?ылы танымды? ?абілеттерін белсендіру, танымды? ?ызы?улары ар?ылы о?у?а деген мотивациясын дамыту, о?у материалын игеруде ж?не о?у іс-?рекеттерінде жете ??ыну?а талпындыру, ?зіндік ж?мыстарыны? ізденісті-зерттеу т?рлерін ?йымдастыру, о?у ?рдісінде компьютерлік технологияларды ?олдану, ?р т?рлі шапша?ды?пен ж?не ?р т?рлі к?лемді о?у материалын игеруді? м?мкіншілігін ашу. Осы міндеттер негізінде д?ст?рлі білім беру ж?йесінде де о?ушы дамуына ж?рдемдесетін о?у тобында о?ытушылар мен о?ушыларды? к?ш-жігерлерін біріктіретін о?тайлы жа?дай тудыратын тілектестік ж?мыс жа?дайын ?алыптастыру, о?ушы мен м??алімні? ?арым-?атынасы ?рекеттестік ?станымы мен жеке т?л?алы? т?сінісушілік негізінде іске асырылуы, шы?армашылы? м?мкіншілігін тудырып, ?абілеттеріні? жан-жа?ты дамуына ынталандыруды к?здеген ?р т?рлі ?діс-т?сілдеріні? ке? ?олданылуы (диалог-саба?тар, есеп талдау, ?р т?рлі т?сілмен шы?ару, кері есеп ??растыру, есепті тексеру, пікірталас, іскерлік ойын саба?тары, т.б), балаларды? эмоционалды-сезімділік ж?не абстрактілі,?исынды ой ??растыруын дамыту?а ы?пал етілуі, танымды? ?ызы?уын арттырып ж?не білім алу н?тижелерін ж?йелі талдаудан ?ткізіп ба?алау, ?здеріні? жетістіктерін ?здеріне талдатып, ?зіндік ба?алау ?рекеттеріні? ?йымдастырылуы сия?ты ерекшеліктері де бар.
Электронды? о?улы? п?н о?ытушылары ?шін б?л к?нделікті дамытылып отыратын ашы? т?рдегі ?дістемелік ж?йе, оны саба?та ?олдану о?ытушыны? шы?армашылы?пен ж?мыс жасауына, белсенділігін арттыруына мол м?мкіндік береді.
Білім беру ?йымдарыны? даму болаша?ы ?о?амны? даму ?рдісімен ?немі ?сіп отыратын а?парат к?леміні? ?рт?рлі тегімен аны?талады. О?ушылар?а білім беруде жа?а о?ыту технологияларын ?олдану, инновациялы? ба?ытта ж?мыс жасау заман талабына сай талап етілуде. О?у процесінде о?ытуды? а?паратты? – коммуникациялы? технологияларын тиімді пайдалану ж?не ?олдану айтарлы?тай о? т?жірибе беріп отыр. Атап айтса?, о?ушыларды? ?з бетімен ізденісі, п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттырып, шы?армашылы?ын дамыту?а, о?у ?ызметіні? м?дениетін ?алыптастыру?а, дербес ж?мыстарын ?йымдастыру?а ерекше ?олайлы жа?дай ту?ызып отыр.
Сонымен ?атар электронды? о?улы?тарды саба?та пайдалану кезінде о?ушылар б?рын ал?ан білімдерін ке?ейтіп, ?з бетімен шы?армашылы? тапсырмалар орындайды. ?рбір о?ушы та?дал?ан та?ырып бойынша тапсырмалар мен тарау бойынша тест ж?мыстарын орындап, анимациялы? практика тапсырмаларымен ж?мыс жасау?а да?дыланады. Электронды? о?улы? ар?ылы т?рлі суреттер, видеок?ріністер, дыбыс ж?не музыка ты?датып к?рсетуге болады. Б?л, ?рине м??алімні? та?та?а жазып т?сіндіргенінен ?лде?айда тиімді, ?рі ?серлі. Ме?герілуі ?иын саба?тарды компьютерді? к?мегімен о?ушылар?а ??ындырса, жа?а та?ырып?а деген баланы? ??штарлы?ы оянады деп есептеймін. Осылайша о?ыту ??ралдарыны? бірі – электронды? о?улы?. Ол о?ушыларды даралай о?ытуда жа?а а?параттарды жеткізуге, сондай-а? игерілген білім мен біліктерді тестік ба?ылау?а арнал?ан ба?дарламалы? ??рал.
Білім – болаша? ба?дары, кез-келген маман даярлайтын о?у орынны? басты міндеттеріні? бірі – жеке т?л?аны? ??зіреттілігін дамыту. ??зірет – о?ушыны? жеке ж?не ?о?ам талаптарын ?ана?аттандыру ма?сатында?ы табысты іс-?рекетіне ?ажетті білім дайынды?ына ?леуметтік тапсырыс. ??зыреттілік – о?ушыны? ?рекет т?сілдерін жан-жа?ты игеруінен к?рінетін білім н?тижесі. А?паратты? ??зыреттілік – б?л жеке т?л?аны? ?рт?рлі а?паратты ?абылдау, табу, са?тау, оны ж?зеге асыру ж?неа?паратты? – коммуникациялы? технологияны? м?мкіндіктерін жан-жа?ты ?олдану ?абілеті. О?ушыларды? т?пкілікті ??зіреттіліктері – білім беруді? жа?а н?тижелер. ??зіреттілікті о?ушыны? п?н бойынша игерген білім, білігіні? жина?ы деп ?абылдау?а келмейді. Ол – о?у н?тижесінде ?згермелі жа?дайда ме?герген білім, білік, да?дыны т?жірибеде ?олдана алу ?абілеті болып табылатын жа?а сапа.
А?паратты? ??зіреттілікті ?алыптастыруды? басты ма?саты – о?ушыларды а?паратты беру, т?рлендіру ж?не оны ?олдану білімдерімен ?аруландыру, оларды? компьютерлік технологияны ?з ?ызметтеріне еркін, тиімді пайдалана алу ?абілеттерін ?алыптастыру.
П?н о?ытушылары білім беру ж?йесін а?параттандыруды дамыту ба?ытында к?сіптік лицейді? о?у – т?рбие ?рдісін а?параттандыру мен барлы? п?ндерге а?паратты? – коммуникациялы? технологияны? м?мкіндіктерін пайдалану ж?не ?з п?нін о?ытуды? сапасын арттыру жа?дайында оларды? а?паратты? ??зырлылы?ы ?алыптас?ан т?л?а болуы ?ажет.
Бас?аша айт?анда, б?л ке?істікке е? ал?аш еніп, оны ж?йелі ж?не к?сіби ба?ытта енуін ?амтамасыз ететін м??алім. Б?гінгі к?ні а?параттар а?ымы ?те к?п. А?паратты? ортада ж?мыс жасау ?шін кез келген педагог ?з ойын ж?йелі т?рде жеткізе алатындай, коммуникативті ж?не а?паратты? м?дениеті дамы?ан, интерактивтік та?таны пайдалана алатын, Он-лайн режимінде ж?мыс жасау ?дістерін ме?герген м??алім болуы тиіс.
С?зімді ?орытындылай келе т?мендегідей ?сыныстар?а то?таламын:
к?сіптік білім беретін о?у орындарын ?азіргі заман?а сай жа?а а?паратты? ??рал – жабды?тармен жабды?тау, интерактивті та?талар мен мультимедиялы? кабинеттермен ж?не арнаулы п?ндер бойынша электронды? о?улы?тармен ?амтамасыз ету;
к?сіптік білім саласында о?ытуды? жа?а а?паратты? технологияларын пайдалану бойынша білім жетілдіру курстарын жиі ?йымдастыру;
А?паратты? ??зіреттілікті ?алыптастырудан к?тілетін н?тиже жа?а заман?а сай а?паратты? м?дениеті мен ??зіреттілігі ?алыптас?ан, теориялы? білімдерін іс ж?зінде ?олдана алатын, информатика п?нін бас?а п?ндермен байланыстыра алатын жеке т?л?а ?алыптастыру.
«?азіргі заманда болаша? ж?мысшы мамандарды а?паратты? технологиямен байланысты ?лемдік стандарт?а сай м?дделі жа?а білім беру ?те ?ажет» деп, Елбасы атап к?рсеткендей жас ?рпа??а білім беру жолында а?паратты? технологияны о?у ?рдісінде о?тайландыру мен тиімділігін арттыруды? ма?ызы зор.
Білім беру ж?йесін а?параттандыру мен а?паратты? – коммуникациялы? технологияны о?у – т?рбие ?рдісінде пайдалану о?ушыны? ?з маманды?ына ?ызы?ушылы?ы мен маманды? сапасын арттырып, шы?армашылы? шабытын шы?дап, ?ылыми к?з?арасын ?алыптастырып, е?бек нары?ында?ы б?секеге ?абілетті мамандар даярлауда ?о?амны? даму жолдарын аны?тайтыны с?зсіз.
Просмотр содержимого документа
«Математика саба?ында а?паратты?-коммуникациялы? технологияны ?олдану »
Математика сабағында ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдану
Зилькенова Алтын Айтмағанбетовна
Павлодар облысы, Май ауданы, Көктөбе ауылы, Көктөбе жалпы
орта білім беру мектебінің математика пәнінің мұғалімі
Балалардың рухани өмірін, әсіресе, олардың ойлауын зерттеу мұғалімнің
аса маңызды міндетінің бірі болып табылады.
В.А.Сухомлинский
Адамның қоғамдық ортада өмір сүруі мен еңбек етуіне қажетті жағдай жасау әлеуметтік әділеттілікті және адамның жан-жақты дамуы мен рухани зияттық мүмкіндіктерін қамтамасыз ету, сонымен қатар әр адамның кәсіби біліктілігі мен білімділігін дамыту – зиялы қоғамға тән дәстүр. Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә. Назарбаев «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру-мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» атты Жолдауында: «Демократиялық дамудың жалпыға бірдей танылған заңдылықтары мен біздің қоғамымыздың дәстүрлерін үйлестіре отырып, біз одан әрі де саяси және мемлекеттік құрылыстың қазақстандық моделін жетілдіру жолымен жүре беретін боламыз» деп атап өткен.
Дүниежүзілік өркениет деңгейінен көрініп, болашақты жасайтын-жас жеткіншектер ұрпақтың өресін жаһандану жағдайында биік деңгейге көтеру тамырының тәрбиеге байланысты екені күн өткен сайын өз қажеттелігін дәлелдеп келеді. Өмір ағымының қыры мен сыры өзгеріске түскен сайын өзгеріске түспейтін және қажеттілігі ешуақытта төмендемейтін, тек ағымның ырғағына қарай алдыңғы, орташаға немесе соңғы қатарға шығып отыратын қажеттілік – математика пәніне деген қажеттілік. Ал, қазіргі таңдағы ақпараттық – коммуникациялық технологиялардың дамуына ілесуге ұмтылыс күн сайын үдеп отырған жағдайда, қалған пәнге қажеттілік одан әрі еселене түсуде. Білім сапасын арттырудың түрліше жаңашыл әдіс – тәсілдері алдымыздағы оқушылардың психо-физиологиялық ерекшеліктерін есепке алып, олардың деңгей-шамасын ескермейінше күткен нәтижені бере қоюы екіталай. Сондықтан, оқытудың шығармашылық жүйесін қалыптастыру мақсатында педагогикалық әдіснамалық негізін жасаған дұрыс. Оқытудың компьютерлік технологиясын қолданып оқушыларға танымдық қабілетін шыңдау үшін деңгейлік жұмыстарға төмендегідей педагогикалық талаптар қойылған:
Бірінші деңгей – «үйренушілік». Оқушылардың жаңа тақырыптан алған білімдерін бекіту, еске түсіріп, қайталау үшін алған білімдерін тәжірибеде қолдана білуге жаттықтырады. Мұнда заңдылықтардан, ережелерден, анықтамалардан, формулалардан хабардар болуы керек. Берілген есептер мен тапсырмалар өмірмен, қоршаған ортамен байланыстырылған болуы керек. Оқушының қызығушылығына, наным бірлігіне назар аударылады.
Екінші деңгей – «алгоритмдік». Мұнда кері байланысқан функцияларды орындау үшін тексеру тапсырмалары, іріленген материалды жүйеге келтіруге, реттеуге арналған мазмұны өзгертілген жағдайдағы тапсырмалар беріледі. Сонымен қатар ұлттық негізде құрылған, көбінесе танымдық және үйренушілік мәні бар тапсырмалар, мысалы: сөзтізбектер, ребустар, ойлауға арналған тапсырмалар беріледі.
Үшінші деңгей – «эвристикалық». Оқушыларға берілген тапсырмалар танымдық ізденіс түрінде, игерілген білімді тереңдету үшін әртүрлі логикалық операцияларды (талдауды, жинақтауды, салыстыруды) керек етеді. Өзекті жағдайларды шешуге өздігінен графиктерді, диаграмаларды құруға, формулаларды қорытып шығаруға, физикалық құбылыстарды үлгілеуге тәрбиеленеді.
Төртінші деңгей – «шығармашылық». Әрбір тапсырманы өз бетімен түсініп, талдай отырып орындау, ғылыми шығармашылық тұрғыдан шағын зерттеу жұмысын жүргізу, «кішкентай» жаңалық ашқанмен барабар. Есеп шығару барысында ой-өрісінің кеңи түсіп, негізгі физикалық заңдылықтарды тереңірек түсінуіне жол ашады. Осындай талаптарға сәйкес құрылған өз бетімен деңгейлік тапсырмаларды сатысы бойынша орындаған оқушының математика сабағында өзіндік шығармашылық қабілеті дамиды.
Қазіргі кездің сабағы – ол қазіргі педагогиканың бір қиын түсінігінің бірі. Математика сабақтарын қазіргі кездің сабақтарына сай өткізу талабы нәтижесі мен сапасын жоғарылатады.
Бүгінгі таңда еліміздің қай деңгейінде болмасын оқушылар білімін тексерудің негізгі түрлерінің бірі, оқытушы сабағында ақпараттық – коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы оның тиімділігін жүйелі түрде көрсете білуі. Ақпараттық - коммуникациялық технологияны пайдалану оқытудың тиімді әдістерінің бірі деп ойлаймын.
Математикалық құбылыстарды модельдеу оқу процесін дамыту мен жетілдірудің болашағы болып табылады, әсіресе оқушылардың шығармашылық белсенділігін арттыруда, зерттеу жұмыстарын дамытудағы ролі ерекше. Математикалық эксперименттерді модельдеу – оқытушыға сабақта математикалық ұғымдардың мағынасын тереңірек ашуға, оқушыларды математиканың қазіргі эксперименттік базасымен таныстыруға, математикалық құбылыстармен зерттеу әдістерін толық түсіндіруге мүмкіндік береді.
Электрондық оқулықтың тиімділігі зор. Электрондық оқу құралы – бұл оқу курсының ең маңызды бөлімдерін, сонымен бірге есептер жинағы, анықтамалар, энциклопедиялар, карталар, атластар, оқу эксперименттерін жүргізу нұсқаулары, практикумға, курстық және дипломдық жобаларға нұсқау және т.б. білім беруді басқаратын мемлекеттік органдар тағайындаған арнайы статусы бар берілген түрдегі баспаларды қамтитын электрондық оқу басылымы.
Оқытушы үшін электрондық оқулық – бұл күнбе – күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, әрі қарай жетілдіре алады. Электрондық оқулық арқылы үй тапсырмасын, жаңа сабақты түсіндіруге және тест тапсырмаларын орындауға болады.
Қазіргі таңда мен өз тәжірибемде оқушыларға математика сабағында электрондық оқулықты пайдаланып келемін. Онда әр тарауда тақырыптың мазмұны, заңдары мен анықтамалары, түсініктеме сөздігі мен қазақша – орысша сөздік, кестелер, ғалымдардың өмірбаяндары, жаттығулар мен есептер, бақылау жұмыстары қамтылған. Тараудағы оқу материалдары бойынша берілген анимациялық тәжірибелер оқушыларға математикалық құбылыстарды көрсете отырып, түсіндіруге ыңғайлы.
Сонымен қатар тақырыпты қорытындылау үшін тест сұрақтары берілген. Бұл тест сұрақтарының нәтижесі әр оқушыға жауап беру деңгейіне қарай пайыздық көрсеткішпен бағаланып беріледі. Бұл әдіс оқушының білімін көтеруге, сабаққа ынтасын қалыптастыруға оң әсер ететіндігі сөзсіз.
Электрондық оқулықтар мен компьютерлік оқу-әдістемелік құралдарды өз дәрежесінде қолдануды үйренген оқушылар зерттеуге құштар, өзі белсенді жеке жұмыс істей алады. Оқытушының жұмысын жеңілдетіп, оқушыны жалқаулықтан құтқарады.
Электрондық оқулықтың бағалық – нәтижелік бөлігі тесттер арқылы жүзеге асады. Тест сұрақтарына жауап бергеннен кейін оқушы диаграмма түрінде өзінің білім деңгейін көре алады. Оқытудың компьютерлік технологиясының оқу үрдісінде кеңінен енуі оқушылардың өзіндік және шығармашылық белсенділігін дамыта отырып, электрондық оқулық көмегімен олардың өзіндік жұмыс түрлерін орындауға баулиды.
Оқушы тұлғасының дамуына ықпал жасайтын электрондық оқулықпен сабақтар жүргізудің негізгі міндеттері оқушылардың базалық білім, ептілік, дағдыларын игеру жүйесін жетілдіру, оқыту үрдісінде теориялық және өнімділік ой құрастыру әрекеттері арқылы танымдық қабілеттерін белсендіру, танымдық қызығулары арқылы оқуға деген мотивациясын дамыту, оқу материалын игеруде және оқу іс-әрекеттерінде жете ұғынуға талпындыру, өзіндік жұмыстарының ізденісті-зерттеу түрлерін ұйымдастыру, оқу үрдісінде компьютерлік технологияларды қолдану, әр түрлі шапшаңдықпен және әр түрлі көлемді оқу материалын игерудің мүмкіншілігін ашу. Осы міндеттер негізінде дәстүрлі білім беру жүйесінде де оқушы дамуына жәрдемдесетін оқу тобында оқытушылар мен оқушылардың күш-жігерлерін біріктіретін оңтайлы жағдай тудыратын тілектестік жұмыс жағдайын қалыптастыру, оқушы мен мұғалімнің қарым-қатынасы әрекеттестік ұстанымы мен жеке тұлғалық түсінісушілік негізінде іске асырылуы, шығармашылық мүмкіншілігін тудырып, қабілеттерінің жан-жақты дамуына ынталандыруды көздеген әр түрлі әдіс-тәсілдерінің кең қолданылуы (диалог-сабақтар, есеп талдау, әр түрлі тәсілмен шығару, кері есеп құрастыру, есепті тексеру, пікірталас, іскерлік ойын сабақтары, т.б), балалардың эмоционалды-сезімділік және абстрактілі,қисынды ой құрастыруын дамытуға ықпал етілуі, танымдық қызығуын арттырып және білім алу нәтижелерін жүйелі талдаудан өткізіп бағалау, өздерінің жетістіктерін өздеріне талдатып, өзіндік бағалау әрекеттерінің ұйымдастырылуы сияқты ерекшеліктері де бар.
Электрондық оқулық пән оқытушылары үшін бұл күнделікті дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны сабақта қолдану оқытушының шығармашылықпен жұмыс жасауына, белсенділігін арттыруына мол мүмкіндік береді.
Білім беру ұйымдарының даму болашағы қоғамның даму үрдісімен үнемі өсіп отыратын ақпарат көлемінің әртүрлі тегімен анықталады. Оқушыларға білім беруде жаңа оқыту технологияларын қолдану, инновациялық бағытта жұмыс жасау заман талабына сай талап етілуде. Оқу процесінде оқытудың ақпараттық – коммуникациялық технологияларын тиімді пайдалану және қолдану айтарлықтай оң тәжірибе беріп отыр. Атап айтсақ, оқушылардың өз бетімен ізденісі, пәнге деген қызығушылығын арттырып, шығармашылығын дамытуға, оқу қызметінің мәдениетін қалыптастыруға, дербес жұмыстарын ұйымдастыруға ерекше қолайлы жағдай туғызып отыр.
Сонымен қатар электрондық оқулықтарды сабақта пайдалану кезінде оқушылар бұрын алған білімдерін кеңейтіп, өз бетімен шығармашылық тапсырмалар орындайды. Әрбір оқушы таңдалған тақырып бойынша тапсырмалар мен тарау бойынша тест жұмыстарын орындап, анимациялық практика тапсырмаларымен жұмыс жасауға дағдыланады. Электрондық оқулық арқылы түрлі суреттер, видеокөріністер, дыбыс және музыка тыңдатып көрсетуге болады. Бұл, әрине мұғалімнің тақтаға жазып түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі. Меңгерілуі қиын сабақтарды компьютердің көмегімен оқушыларға ұғындырса, жаңа тақырыпқа деген баланың құштарлығы оянады деп есептеймін. Осылайша оқыту құралдарының бірі – электрондық оқулық. Ол оқушыларды даралай оқытуда жаңа ақпараттарды жеткізуге, сондай-ақ игерілген білім мен біліктерді тестік бақылауға арналған бағдарламалық құрал.
Білім – болашақ бағдары, кез-келген маман даярлайтын оқу орынның басты міндеттерінің бірі – жеке тұлғаның құзіреттілігін дамыту. Құзірет – оқушының жеке және қоғам талаптарын қанағаттандыру мақсатындағы табысты іс-әрекетіне қажетті білім дайындығына әлеуметтік тапсырыс. Құзыреттілік – оқушының әрекет тәсілдерін жан-жақты игеруінен көрінетін білім нәтижесі. Ақпараттық құзыреттілік – бұл жеке тұлғаның әртүрлі ақпаратты қабылдау, табу, сақтау, оны жүзеге асыру жәнеақпараттық – коммуникациялық технологияның мүмкіндіктерін жан-жақты қолдану қабілеті. Оқушылардың түпкілікті құзіреттіліктері – білім берудің жаңа нәтижелер. Құзіреттілікті оқушының пән бойынша игерген білім, білігінің жинағы деп қабылдауға келмейді. Ол – оқу нәтижесінде өзгермелі жағдайда меңгерген білім, білік, дағдыны тәжірибеде қолдана алу қабілеті болып табылатын жаңа сапа.
Ақпараттық құзіреттілікті қалыптастырудың басты мақсаты – оқушыларды ақпаратты беру, түрлендіру және оны қолдану білімдерімен қаруландыру, олардың компьютерлік технологияны өз қызметтеріне еркін, тиімді пайдалана алу қабілеттерін қалыптастыру.
Пән оқытушылары білім беру жүйесін ақпараттандыруды дамыту бағытында кәсіптік лицейдің оқу – тәрбие үрдісін ақпараттандыру мен барлық пәндерге ақпараттық – коммуникациялық технологияның мүмкіндіктерін пайдалану және өз пәнін оқытудың сапасын арттыру жағдайында олардың ақпараттық құзырлылығы қалыптасқан тұлға болуы қажет.
Басқаша айтқанда, бұл кеңістікке ең алғаш еніп, оны жүйелі және кәсіби бағытта енуін қамтамасыз ететін мұғалім. Бүгінгі күні ақпараттар ағымы өте көп. Ақпараттық ортада жұмыс жасау үшін кез келген педагог өз ойын жүйелі түрде жеткізе алатындай, коммуникативті және ақпараттық мәдениеті дамыған, интерактивтік тақтаны пайдалана алатын, Он-лайн режимінде жұмыс жасау әдістерін меңгерген мұғалім болуы тиіс.
Сөзімді қорытындылай келе төмендегідей ұсыныстарға тоқталамын:
кәсіптік білім беретін оқу орындарын қазіргі заманға сай жаңа ақпараттық құрал – жабдықтармен жабдықтау, интерактивті тақталар мен мультимедиялық кабинеттермен және арнаулы пәндер бойынша электрондық оқулықтармен қамтамасыз ету;
кәсіптік білім саласында оқытудың жаңа ақпараттық технологияларын пайдалану бойынша білім жетілдіру курстарын жиі ұйымдастыру;
Ақпараттық құзіреттілікті қалыптастырудан күтілетін нәтиже жаңа заманға сай ақпараттық мәдениеті мен құзіреттілігі қалыптасқан, теориялық білімдерін іс жүзінде қолдана алатын, информатика пәнін басқа пәндермен байланыстыра алатын жеке тұлға қалыптастыру.
«Қазіргі заманда болашақ жұмысшы мамандарды ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет» деп, Елбасы атап көрсеткендей жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру мен ақпараттық – коммуникациялық технологияны оқу – тәрбие үрдісінде пайдалану оқушының өз мамандығына қызығушылығы мен мамандық сапасын арттырып, шығармашылық шабытын шыңдап, ғылыми көзқарасын қалыптастырып, еңбек нарығындағы бәсекеге қабілетті мамандар даярлауда қоғамның даму жолдарын анықтайтыны сөзсіз.
