С?йікті жазушымны? с?йікті кітабы
Мен Абылхан Н?рхат ал?аш кітап о?у?а ?ызы?ушылы?ым кішкене кезімнен бастал?ан. Кітаптар ?р т?рлі болады. Кітап о?уда тек білімділік ?ана ?ажет деп ойламау керек. Кітап о?уда ол са?ан ?орша?ан айнала?а жол ашады, сені ?ызы?ты о?и?алармен таныстырады. Кітап б?л о?ушы ?міріндегі ?ана емес, жалпы адамзат баласына арнал?ан м?лдір б?ла? іспеттес, себебі ш?лдесе? ш?лі?ді ?андырасы?, жуынып тазаланасы?-?ыс?асы су т?різді кітап та ?мір н?рі-деп білемін.Барлы? кітапты о?и алмайсы?. ?рбір кітапты? ?з ба?ыты, талабы, ма?саты болады. Олар ?деби, танымды?, энциклопедиялы?, с?здік, аны?тамалы? болып б?лінеді. Кітап о?ы?ан кезде ол не туралы, ?андай кейіпкерлер бар, оны? ?андай ?зі?е керекті жерін алу?а болатынын т?сіну керек деп ойлаймын. Мектепке ал?аш алты жасымда келген кезде ?стаздарым - Фатима ?ален?ызы, Тол?анай Болатхан?ызы бізге кітаптар таратып бере отырып, олар туралы ??гіме айтты. Кітаптар саны ?те к?п болды, біра? ?ызы??аным, оларды? ?на?аны соншалы?ты, ауырлы?ын да білмей сумкама салып ?йге ?арай ж?ре беріппін.
Адамзат баласыны? ?ол жеткізген ?лы игіліктеріні? бірі-білім ?азынасы. Ал, білім сипаты алуан т?рлі. Ол ?рпа?тан-?рпа??а ауызша, жазбаша т?рде немесе к?ркем ?дебиет ар?ылы да жеткен. Кітап-адам баласыны? сан ?асырлы? а?ыл-ойыны? жемісі, тарихы мен та?ылымыны? алтын санды?ы.
«Кітап-е? ??діретті ?лем», « Кітап-к?н шуа?ы білімні?», « ?ліппені? ар жа?ы-білім ба?ы» дейді ?ой халы?та. Сол білім ба?ына жетелейтін д?ние-кітап.» И?, мен б?л с?здерді? ?аншалы?ты ??нды, те?із суындай тере? м?нді етіп айтыл?анын ж?регіммен сезінемін. ?азір ойлап отырса?ыз, адамзат ?ана емес, к?ллі тіршілік атаулы жарал?алы бері ??былысты? б?рі кітапты? ішінде сайрап жатыр емес пе? ?р кітап ?зінше бір керемет д?ние. "Кітап?а деген с?йіспеншілік тудыру ?рбір кітапханашыны? борышы мен міндеті. Біз Ыбырай атамыздан бастап к?птеген балалар жазушыларын білеміз. Соларды? ішінде ерекше к?зіме т?сіп, с?йіп о?ы?ан кітабымны? бірі – Бердібек атамызды? «Мені? атым ?ожа» кітабы болатын.Жазушы шы?армасыны? басты кейіпкері ?зі болып табылады. Балалы? ша?ына деген са?ынышын ?з шы?армаларына ар?ау еткен. Бердібек атай, не деген талантты, ?иялы бала ?иялыны? тал ?стінен т?скендей етіп жаза білуі на?ыз талант ?ой. Бердібек атаны? «Мені? атым ?ожа», «Жекпе-жек», «Аяжан», «Балалы? ша??а саяхат»,т.б. повесть-романдарын, к?птеген ??гімелерін о?ымайтын ?аза? баласын табу ?те ?иын. Бердібек ата ?зіні? балалы? ша?ынан ал?ан ?серлерін к?пке дейін ?мыта алмай, сол ?ажайып к??іл мен к?ріністерді? ?зін о?ырмандарына жеткізе білген жазушы. Жеткізіп ?ана ?оймай классик жазушы?а, балаларды? с?йікті жазушысына айналды. Балалы? ша?та жазушы ?зіні? кейіпкеріне ?атты ??сапты.
Б?л повесінде жазушы балалар?а бала болып сырын ашады, ?зіні? бар болмысын, жаманды?ын да, жа?сылы?ын да жасырмай жазады М?сса?ан, ?лгі ?ожа деген бала тура ?зімні? досымдай жаныма жа?ып барады,к?н сал?ындау бол?анды?тан кітапты ?йге апарып о?у?а бел будым да с?мкеме салып алдым.?йге бара салысымен кітапты? екінші тарауына кірістім де кеттім. М?нда ?арапайым ауыл тіршілігі, ?араша ?аза? ?ауымыны? к?йбе?і, ауыл балаларыны? мінез-??лы?тары к?ркем де, ?арапайым т?рде суреттелген. Б?л шы?арма шын м?ніндегі ?мір жолын табу?а т?рбиелік ?лесімен ?ымбат. Сонымен бірге балалы? ша?ты? бал?ан мезгілдерін к?з алдымыз?а ?келетін шы?арма бол?анды?тан, ?зімізге ?те жа?ын.Повесті? басты кейіпкері ?ожа ?андай бала? ?ожа а?ылды тентек. Ол тентек бол?анымен адамны? жан д?ниесін т?сіне білетін бала. Мені? ойымша, ?ожаны? тентек болуыны? бірінші себебі ?кесіні? жо?ты?ы.
?ожа о?ай-оспа? адам емес, бала болса да намыс-жігері сыртына тепкен ?з отбасын, ?ала берді ?з Отанын жанындай с?йетін, ж?не оны сырт?ы д?шпаннан ?ор?ай білетін патриот бала, бала деймін-ау, на?ыз жігітті? ?зі. ?ожаны? мамасы да а?ылды, парасатты, т?рбиелі бол?ан. Апам да, ?йдегі інілерім де мені? кітап о?ы?анымды жек к?рмейтін сы?айлы, білем.Бай?ауымша ?ожамен бірге т?рып, бірге ж?ргендей ?йдегілерге еркелеп, ?и?ар мінез шы?ара баста?андаймын.Шіркін, мені? достарым да осы кітапты т?гел о?ып шы?ып б?ріміз класс жетекшіміз-Айнур апаймен бірге кітапты тал?ыласа?, онда?ы жа?ымды ж?не жа?ымсыз кейіпкерлерді ажырата білер едік. Кітапты о?и келе мен келешекте о?ымысты, елімізді? шары?тап ?суіне септігін тигізер жазушы, немесе мы?ты бір маман иесі болуды армандаймын, м?мкін ой-?иялымен т??ірді? ??ла?ына тиіп ?скенде сондай адам да болуым ?ажап емес ?ой. Осындай бала ?иялына шабыт беретін, кітап жазып шы?арсам ?ой., керемет болпас па еді. Кітапта?ы таби?ат суреттері, жайлау, ауыл суреті мені ?зіне тартып сол ауылда ?зімізді? Бас??ншы ауылымен салыстырып отырып к?птеген ??састы?тар тап?андаймын. Рас бізді? ауыл да керемет жерге тау етегіне орналас?ан. Ауыл т?біндегі ?ор?ас ?зеніні? ?зі неге т?рады, ауыл ма?ында?ы м?лдір сулы бастаулар, шабынды?тар, ма??ыр?ан мал б?рі-б?рі де ?те ??сас.
Мені? ?стаздарым да шетінен білімді о?ы?ан салауатты м??алімдер. Анам да осы мектепті? информатика п?ніні? м??алімі. Бердібек а?айды? ?рбір ?стазды ?з орынымен суреттеуі,оларды? о?у-т?рбие ж?ніндегі іс- ?имылдары бізді? мектепті? ?стаздарына ??сайтын сия?ты к?рінеді де т?рады. ?орыта келгенде айтпа?ым, ?ымбатты о?ушы достарым, барлы? байлы? та, ?ызы? та кітапта екен, нанбаса?дар «Мені? атым ?ожа» кітабын о?ы?даршы, ?айта-?айта о?и бергі? келеді де т?рады. Б?гінгі та?ырып?а арнал?ан ?з ойымды ?орытындылай келе, кітаптан ас?ан байлы?, кітаптап ас?ан асыл ?азына жо? демекпін. Сонды?тан да, д?л ?азіргі уа?ыттан бастап кітап о?у?а ?здері?ізді бейімде?іздер деп-
«Кітап — м?хит, сол м?хиттан не тере??
Мен біліммен ыл?и дос боп ?тер ем!
Егер мен бай болсам, тек ?ана кітап сатып алар ем.
Кітап ?лемдегі ??пиялы ?лы ?ажайыптарды? бірі»- деген М.Горький атамызды? с?зімен ая?та?ым келеді.
?ылыми жетекшісі Рысбаева Раузия Бинарбек?ызы
Информатика п?ніні? м??алімі
«Крылов атында?ы орта мектеп»
коммуналды? мемлекеттік мекемесі
Просмотр содержимого документа
«Сүйікті жазушымның сүйікті кітабы Абылхан Нұрхат»
Абылхан Нұрхат Кеңесбайұлы________________________________________
тегі, аты, әкесінің аты
23.02.2003 жыл 11 жас_______________________________________________
туған жылы, жасы
030049 Алматы облысы Панфилов ауданы Басқұншы ауылы И.Кененбаев___
көшесі №6_________________________________________________________
индексі көрсетілген үйінің мекен жайы
43-2-47, 87016194609_______________________________________________
байланыс телефондары:үй және мобильді телефон нөмері
alіya_83_06@mail.ru_________________________________________________
электронды поштасының адресі
«Крылов атындағы орта мектеп» КММ_________________________________
6 сынып оқушысы___________________________________________________
оқитын жері: мектебі, сынып
" Сүйікті жазушымның сүйікті кітабы»_________________________________
"Мен енді оқырманмын"____________________________________________
номинация атауы
электронды________________________________________________________
конкурустық жұмыс түрі
"Кітап оқитын адам-табысты адам"____________________________________
жұмыстың атауы
Сүйікті жазушымның сүйікті кітабы
Мен Абылхан Нұрхат алғаш кітап оқуға қызығушылығым кішкене кезімнен басталған. Кітаптар әр түрлі болады. Кітап оқуда тек білімділік қана қажет деп ойламау керек. Кітап оқуда ол саған қоршаған айналаңа жол ашады, сені қызықты оқиғалармен таныстырады. Кітап бұл оқушы өміріндегі ғана емес, жалпы адамзат баласына арналған мөлдір бұлақ іспеттес, себебі шөлдесең шөліңді қандырасың, жуынып тазаланасың-қысқасы су тәрізді кітап та өмір нәрі-деп білемін.Барлық кітапты оқи алмайсың. Әрбір кітаптың өз бағыты, талабы, мақсаты болады. Олар әдеби, танымдық, энциклопедиялық, сөздік, анықтамалық болып бөлінеді. Кітап оқыған кезде ол не туралы, қандай кейіпкерлер бар, оның қандай өзіңе керекті жерін алуға болатынын түсіну керек деп ойлаймын. Мектепке алғаш алты жасымда келген кезде ұстаздарым - Фатима Қаленқызы, Толғанай Болатханқызы бізге кітаптар таратып бере отырып, олар туралы әңгіме айтты. Кітаптар саны өте көп болды, бірақ қызыққаным, олардың ұнағаны соншалықты, ауырлығын да білмей сумкама салып үйге қарай жүре беріппін...
Адамзат баласының қол жеткізген ұлы игіліктерінің бірі-білім қазынасы. Ал, білім сипаты алуан түрлі. Ол ұрпақтан-ұрпаққа ауызша, жазбаша түрде немесе көркем әдебиет арқылы да жеткен. Кітап-адам баласының сан ғасырлық ақыл-ойының жемісі, тарихы мен тағылымының алтын сандығы.
«Кітап-ең құдіретті әлем», « Кітап-күн шуағы білімнің», « Әліппенің ар жағы-білім бағы» дейді ғой халықта. Сол білім бағына жетелейтін дүние-кітап.» Иә, мен бұл сөздердің қаншалықты құнды, теңіз суындай терең мәнді етіп айтылғанын жүрегіммен сезінемін. Қазір ойлап отырсаңыз, адамзат ғана емес, күллі тіршілік атаулы жаралғалы бері құбылыстың бәрі кітаптың ішінде сайрап жатыр емес пе? Әр кітап өзінше бір керемет дүние. "Кітапқа деген сүйіспеншілік тудыру әрбір кітапханашының борышы мен міндеті. Біз Ыбырай атамыздан бастап көптеген балалар жазушыларын білеміз. Солардың ішінде ерекше көзіме түсіп, сүйіп оқыған кітабымның бірі – Бердібек атамыздың «Менің атым Қожа» кітабы болатын.Жазушы шығармасының басты кейіпкері өзі болып табылады. Балалық шағына деген сағынышын өз шығармаларына арқау еткен. Бердібек атай, не деген талантты, қиялы бала қиялының тал үстінен түскендей етіп жаза білуі нағыз талант қой . Бердібек атаның «Менің атым Қожа», «Жекпе-жек», «Аяжан», «Балалық шаққа саяхат»,т.б. повесть-романдарын, көптеген әңгімелерін оқымайтын қазақ баласын табу өте қиын. Бердібек ата өзінің балалық шағынан алған әсерлерін көпке дейін ұмыта алмай, сол ғажайып көңіл мен көріністердің өзін оқырмандарына жеткізе білген жазушы. Жеткізіп қана қоймай классик жазушыға, балалардың сүйікті жазушысына айналды. Балалық шақта жазушы өзінің кейіпкеріне қатты ұқсапты.
Бұл повесінде жазушы балаларға бала болып сырын ашады, өзінің бар болмысын, жамандығын да, жақсылығын да жасырмай жазады Мәссаған, әлгі Қожа деген бала тура өзімнің досымдай жаныма жағып барады,күн салқындау болғандықтан кітапты үйге апарып оқуға бел будым да сөмкеме салып алдым.Үйге бара салысымен кітаптың екінші тарауына кірістім де кеттім. Мұнда қарапайым ауыл тіршілігі, қараша қазақ қауымының күйбеңі, ауыл балаларының мінез-құлықтары көркем де, қарапайым түрде суреттелген. Бұл шығарма шын мәніндегі өмір жолын табуға тәрбиелік үлесімен қымбат. Сонымен бірге балалық шақтың балған мезгілдерін көз алдымызға әкелетін шығарма болғандықтан, өзімізге өте жақын.Повестің басты кейіпкері Қожа қандай бала? Қожа ақылды тентек. Ол тентек болғанымен адамның жан дүниесін түсіне білетін бала. Менің ойымша, Қожаның тентек болуының бірінші себебі әкесінің жоқтығы.
Қожа оңай-оспақ адам емес, бала болса да намыс-жігері сыртына тепкен өз отбасын, қала берді өз Отанын жанындай сүйетін, және оны сыртқы дұшпаннан қорғай білетін патриот бала, бала деймін-ау, нағыз жігіттің өзі. Қожаның мамасы да ақылды, парасатты, тәрбиелі болған. Апам да, үйдегі інілерім де менің кітап оқығанымды жек көрмейтін сыңайлы, білем...Байқауымша Қожамен бірге тұрып, бірге жүргендей үйдегілерге еркелеп, қиқар мінез шығара бастағандаймын.Шіркін, менің достарым да осы кітапты түгел оқып шығып бәріміз класс жетекшіміз-Айнур апаймен бірге кітапты талқыласақ, ондағы жағымды және жағымсыз кейіпкерлерді ажырата білер едік. Кітапты оқи келе мен келешекте оқымысты , еліміздің шарықтап өсуіне септігін тигізер жазушы, немесе мықты бір маман иесі болуды армандаймын, мүмкін ой-қиялымен тәңірдің құлағына тиіп өскенде сондай адам да болуым ғажап емес қой.... Осындай бала қиялына шабыт беретін, кітап жазып шығарсам ғой.., керемет болпас па еді. Кітаптағы табиғат суреттері, жайлау, ауыл суреті мені өзіне тартып сол ауылда өзіміздің Басқұншы ауылымен салыстырып отырып көптеген ұқсастықтар тапқандаймын. Рас біздің ауыл да керемет жерге тау етегіне орналасқан. Ауыл түбіндегі Қорғас өзенінің өзі неге тұрады, ауыл маңындағы мөлдір сулы бастаулар, шабындықтар, маңғырған мал бәрі-бәрі де өте ұқсас.
Менің ұстаздарым да шетінен білімді оқыған салауатты мұғалімдер. Анам да осы мектептің информатика пәнінің мұғалімі. Бердібек ағайдың әрбір ұстазды өз орынымен суреттеуі,олардың оқу-тәрбие жөніндегі іс- қимылдары біздің мектептің ұстаздарына ұқсайтын сияқты көрінеді де тұрады. Қорыта келгенде айтпағым, қымбатты оқушы достарым, барлық байлық та, қызық та кітапта екен, нанбасаңдар «Менің атым Қожа» кітабын оқыңдаршы, қайта-қайта оқи бергің келеді де тұрады. Бүгінгі тақырыпқа арналған өз ойымды қорытындылай келе, кітаптан асқан байлық, кітаптап асқан асыл қазына жоқ демекпін. Сондықтан да, дәл қазіргі уақыттан бастап кітап оқуға өздеріңізді бейімдеңіздер деп-
«Кітап — мұхит, сол мұхиттан не терең?
Мен біліммен ылғи дос боп өтер ем!
Егер мен бай болсам, тек қана кітап сатып алар ем.
Кітап әлемдегі құпиялы ұлы ғажайыптардың бірі»- деген М.Горький атамыздың сөзімен аяқтағым келеді.
Ғылыми жетекшісі Рысбаева Раузия Бинарбекқызы
Информатика пәнінің мұғалімі
«Крылов атындағы орта мектеп»
коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Просмотр содержимого презентации
«Абылхан Нұрхат»
- тегі, аты, әкесінің аты (толығымен) Абылхан Нұрхат Кеңесбайұлы
- туған жылы, жасы 23.02.2003 жыл 11 жас
- индексі көрсетілген үйінің мекен-жайы Басқұншы ауылы И.Кенебаев көш.6
- байланыс телефондары: сот 8-701-6194609
- үй және мобильді телефон номерлері үй тел.ном 43-2-47
электронды почтасының адресі: aliya _83_06@ mail . ru
- оқитын жері: мектеп,сынып «Крылов атындағы орта мектеп»
коммуналыдық мемлекеттік мекемесі 6 «А» сынып оқушысы
-номинация атауы Сүйікті жазушымның сүйікті кітабы
-конкурстық жұмыс түрі Барлық жерде кітаппен
-жұмыстың атауы
-қызығушылығы, әуестігі. Әр түрлі кітптарды сүйіп оқимын
Кітапхана-оқырмандар мен кітап арасындағы алтын көпір.
Мектеп кітапханасы-мектептің жүрегі, бір бөлігі, бала жүрегіне баратын жол.
Кітап көрмесі-кітап насихаттаудың ең қолайлы формасы
Б.Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» повестер жинағында жазушы ауыл өмірі, ауыл балаларының мінез-құлық,арман-мақсаты шынайы да шырайлы бейнеленген. Қожаның ойын баласы екенін, оның футбол ойынын жақсы көретінін айта келе Қожаның әкесінің жоқтығын, ол Қаратайдың оның мамасына емеурін жасайтынын қолмен қойғандай суреттейді. Ал, Қожа ше, жоқ, Қожа оңай-оспақ адам емес, бала болса да намыс-жігері сыртына тепкен өз отбасын, қала берді өз Отанын жанындай сүйетін, және оны сыртқы дұшпаннан қорғай білетін патриот бала, бала деймін-ау, нағыз жігіттің өзі.
Бердібек Соқпақбаев (13.10.1924 жылы туған, Алматы облысы, Нарынқол ауданы, Қостобе ауылы) — қазақ жазушысы.Қазақтың Абай атындағы педагогикалық институтын бітірген соң (1949) Нарынқол ауданында мұғалім болды. "Жұлдыз", "Балдырған" журналында, Қазақстан Жазушылар одағында түрлі қызмет атқарды (1952-70). "Бұлақ" (1950) өлеңдер жинағы, "Он алты жасар чемпион" (1951), "Бақыт жолы" (1952), "Алыстағы ауылда" (1953), "Балалықшаққа саяхат", "Дала жұлдызы" (1960), "Аяжан" (1963, орыс тілінде 1965), "Гауһар" (1966) повестерін жазды. " Менің атым Қожа повестсі " (1957) кітабы балалардың сүйіп оқитын шығармасына айналып, орыс, украин, француз, литва, латыш, өзбек тілдеріне аударылды. 1963 жылы "Қазақфильм" студиясы сол кітап бойынша жазылған киносценарийді экранға шығарды. "Балалық шаққа саяхат" атты повесі бойынша жазылған киносценарийі де фильмғе түсірілді (1965). "Менің атым Қожа" фильмі француздың Канн қаласындағы жастар мен балаларға арналған кинофильмдердің халықаралық фестивалінде (1967) арнайы сыйлыққа ие болды. Б.Соқпақбаев "Бозтөбеде бір қыз бар" (1958), "Әпенденің айласы" (1960), "Менің атым Қожа" (1967) т. б. драмалық шығармалар жазды. Б.Соқпақбаевтың қырқыншы жылдардағы жастар өмірінен жазған "Өлгендер қайтып келмейді" романы (1940-1974) орыс тіліне аударылып басылды (1969).
«Барлық жерде кітаппен»
С.Шаймерденов: «...Бердібек өз көзімен көрген нәрсені ғана жазатын,
қағазды бекерден-бекер шимайламайтын еді ғой.»
Нақтылы жазу, ұтымды жазу Бердібектің үлгісі деп тартынбай-ақ айтуға әбден болады.
Бала жайлы шығарманың төресі,
«Менің атым Қожа» деген повесі.
Өзімізді сол повестен табамыз,
Шалқып-тасып қиялардың кемесі
Газет, журнал-ең керемет ғажайып зат.
Оларды оқыған сайын ғажайып құбылыстарға тап боласың.
Көз алдыңа әр түрлі құбылыстар елестейді.
“ Кітап дегеніміз-қоғам. Жақсы кітап жақсы қоғам сияқты сезім мен санаңды нұрландырады. Сен қай кітаптарды оқығаныңды айтшы, мен сенің кім екеніңді айтып берейін”.
Н.Пирогов
Туындылары
"Он алты жасар чемпион" (1951),
"Бақыт жолы" (1952), "Алыстағы ауылда" (1953),
"Менің атым Қожа" (1957)
"Балалықшаққа саяхат", "Дала жұлдызы" (1960),
"Аяжан" (1963, орыс тілінде 1965),
"Гауһар" (1966)
