Бала т?рбиесі ата –ана ?шін к?рделі де жауапты міндет. Баланы? ?мірге бейімдеуде мектеп, ?стаз ж?не ата –ананы? орны б?лек. Т?лім –т?рбиелік жарасымдылы? мектеп пен ата –ана, ?леуметтік орта бірлесіп ж?мыс істеген жа?дайда ?ана ?йлесімділік табады.
ата –аналар мен ?стаздар ?ауымы ?шін жас ?рпа? т?рбиелеп, оны ?о?ам м?ддесіне жарату кезек к?ттірмейтін м?селе. Осы м?селеге ата –аналар мен ?стаздар ?ауымы болып бірге атсалысса?, алар асуымызды? биік болары с?зсіз.
Адамгершілік –адамны? рухани ар?ауы. Ал моральдік жа?ынан кіршіксіз таза болу дегеніміз-адамгершілікті? ас?ар шы?ы. Адам баласы ?о?амда ?зіні? жа?сы адамгершілік ?асиеттерімен арда?талады. Адамгершілік негізі – имнадылы? пен ізеттілікте.Ол ?рбір отбасынан басталады. Осыны жадында т?т?ан ?аза? хал?ы жастарды кішіпейілділікке, ізеттілікке, инабаттылы??а т?рбиелеуді бірінші міндет деп сана?ан. Ер балалар?а ?лкендерге ?ос ?олдап с?лем беруді, ?ыз балалар?а ибалы? жасап жол беруді, жасы ?лкендерді? алдын кесіп ?тпеуді уа?ызда?ан. Жастарды? жанына сыпайылы?, кішіпейілділік ?а?идаларын ?немі сі?ірумен бол?ан Жастарды саналы т?ртіпке т?рбиелеу м?селесі ерекше ма?ыз?а ие.
Халы? «?яда не к?рсе, ?ш?анда соны ілер» дейді. Жас шыбы? иілгіш болса, жас адам да сондай жа?сы?а да, жаман?а да бейім болатыны баршамыз?а аян. Ата –ананы? ?йдегі іс –?рекеті балаларды? к?з алдында ?теді. Сонды?тан жа?сы мен жаман ?детімізді? бала т?рбиесіне ы?палы зор.
Б?гінгі б?секеге ?абілетті талап еткен ?о?амда жас ?рпа?ты сол ?о?ам м?ддесіне сай, оны? м?? –м??тажын ?терлік, елін, жерін, хал?ын к?зіні? ?арашы?ындай ?ор?айтын ?лтжанды, отаншыл азамат етіп т?рбиелеу к?зделінеді.
Б?гінгі ?рпа? –елімізді? болаша?ы. Бізді? ал?а ?ой?ан ма?сатымыз –?азіргі ?о?ам м?ратына сай жан –жа?ты жарасымды т?л?а ?сіру Жеке т?л?аны? ?зін ?орша?ан ортадан т?рбиені бойына сі?іріп ?суін ?сімдікті? к?н с?улесі ар?ылы ?скені сия?ты ?арастыруымыз?а болады.
К?н с?улесі ?сімдік тіршілігіне ?андай ?ажет болса, т?рбие т?л?аны? д?рыс ?сіп жетілуіне соншалы?ты ?ажет. ?рпа?ымыз?а д?рыс т?рбие бере алса?, оны? жан д?ниесі де д?рыс ?алыптасып жетіледі, я?ни бойына жа?сы ?асиеттерді сі?іріп ?сіреді. Б?л ?асиеттерді? б?рі адамны? бойында бала кезінен бастап т?ра?ты ?алыптаспа?. Баланы? ?мір с?руге ??штарлы?ыны? оянуы жа?сы мен жаманды ажырата білуі ?зін ?оша?ан ортасына, м??аліміне,ата –анасына, ??рбы –??рдастарына, оларды? іс –?рекеттеріне ж?не де бас?а да ?асиеттеріне байланысты.
Кешегі к?нсіз келешек жо?. Б?гінгі ?рпа?ты сонау замандардан жина?тал?ан ата –бабаларымызды? мол м?расымен сусындату – бізді? міндетіміз. ?лды? батыр,?ызды? ?депті болып ?алыптасуы бабаларымызды? ?неге –?сиетін саба?та ?тымды пайдалана білуімізге де байланысты деп ойлаймын.
?ке –шешесі жа?сы болса, балалары да жа?сы т?рбие алып ?седі. Б?л с?здерді біз ?те жиі естісек те, соншалы?ты жиі «жа?сы ?ке –шеше» деген с?з ?андай ма?ына беретінін т?сіндіре алмаймыз.?ке –шеше болатын адамдар жа?сы ата – ана болу ?шін арнайы ?дебиеттерді о?у немесе т?рбиені? ерекше т?сілдерін ?йрену керек деп ойлайды. ?рине педагогикалы? ж?не психологиялы? білім керек, біра? б?л ?детте жеткіліксізболып табылады. Адамны? ?андай да бір іс –?рекетін ба?ала?анда к?бінесе біз белгілі бір нормалар мен идеалдар?а с?йенеміз, т?рбие іс –?рекетінде м?ндай нормалар жо?. ?йел болуды, к?йеу болуды ?йренген т?різді немесе ?андай да бір ж?мыста шеберлікке ?йренген т?різді ?ке –шеше болуды да ?йренеміз. Жа?сы ?ке –шеше болуда ?андай да бір ?рекет т?рінде ?ателіктер, сенімсіздіктер, с?тсіздіктер, же?ілістер сонымен ?атар же?істер де болуы м?мкін. Отбасында?ы т?рбие сол ?мірді? ?зі болып табылады. Ж?не де бізді? ж?ріс –т?рысымыз, тіпті бізді? бала?а деген сенімімізді? ?зі де к?рделі, бір?алыпсыз, кейде ?арама –?айшылы?та болып келеді. Балалар бір –біріне ?аншалы?ты ??самайтын болса, ?ке мен шеше де бір –біріне соншал?ыты ??сас емес. Баламен ?арым –?атынас та тере? индивидуалды ж?не бір –біріне ??самайтын болып келеді.
?ке-шешені? к?бісі бала?а жа?сы к?ретіні?ді білдіртпеу керек деп ойлайды.Оларды? ойынша баланы тым жа?сы к?ру оларды? ерке болуына, ?зімшіл болуына ?кеп со?ады деп ойлайды. Б?л ойды жо??а шы?ару керек. Осы жа?ымсыз т?л?алы? ?асиеттер керісінше, осы бала?а деген махабатты? жетіспеушілігінен пайда болады.
Баламен ?немі тере? психологиялы? байланыс орнату –т?рбиені? ?мбебап шарты болып табылады. Б?ндай байланыс бала?а ?ай жаста болса да керек. Ата –анасымен байланысты білу, сезіну –бала?а ?ке –шеше махаббатын, ?ам?орлы?ын сезінуге м?мкіндік береді. Осы?ан баланы сендіру керек. Т?рбие диалогын ?алай ??ру керек.Оны? психологиялы? сипаты ?андай болу керек. Онда?ы басты ма?сат –орта? ма?сат?а бірге талпыну, ?р т?рлі ситуацияларда ?ке –шеше мен баланы? біржа?ты ба?ыт ?стануы болып табылады. Б?л к?з?арастар мен ба?алауды? міндетті т?рде бірдей болуы керек деген с?з емес. К?бінесе ?ке –шеше мен баланы? к?з?арастары с?йкес келе бермейді. Дегенмен м?селелерді шешуде екі жа? бір ба?ыт ?станатын бала ?р?ашан білуі, т?сінуі керек.
Бала ?ке –шешені? т?рбиелеу объектісі емес, орта? отбасылы? ?мірді? ода?тасы болу керек. Сонды?тан отбасылы? ?мірге, ма?саттар мен жоспарлар?а орта?тас бол?анда ?ана біржа?ты т?рбие жойылып, ма?ызды диалог ??рыла бастайды.
Диалогты? т?рбиелік ?арым –?атынасты? е? басты сипаты –бала мен ересекті? позицияларын те? де?гейде ?оюы болып табылады.
Т?рбие диалогтан бас?а ?те бір ма?ызды ереже бар. ?ке –шеше мен бала ?атынасыны? б?л жа?ы психологиялы? тілде –баланы ?абылдау деп аталады. ?абылдау с?зіні? ма?ынасы –баланы? индивидуалды болуына, бас?а?а ж?не ?ке –шешесіне ??самайтын болуына деген ???ы?ын ?абылдау. Баланы ?абылдау –баланы? ?зіне сай ерекшеліктерін, т?л?алы? ?асиеттеріні? жа?сы жа?тары мен жаман жа?тарын бірдей ?абылдай білу. Е? алдымен ?ке –шешені? баламен ?арым –?атынасын ба?алауына назар аудару керек. Оны? мінезіні? ерекшеліктері мен т?л?алы? ?асиетіне жа?ымсыз ба?а беруден міндетті т?рде бас тарту керек.?кінішке орай к?птеген ?ке –шешелерде «?й, ми??ла ?олы?нан т?к келмейді., бас?а балалар?а ?арашы ?андай, а!», «Неге ?ана сені ?мірге ?келдім екен?» сия?ты с?здер ?детке айналып кетті.
?орытындылай келе, т?рбиедегі е? басты ережелер – бала?а керекті кезде назар аудара білу, о?ан деген махаббатты ?ай жаста да к?рсете білу, оны? к?з?арастарын ерекшеліктерін т?сіне білу болып табылады дегім келеді
- Отбасында баланы? жеке т?л?а ретінде ?арау;
-Баланы? ?зін –?зі бас?ару (финанс, іс –?рекетт.б.)
- Баланы? таби?атына с?йкестендіріп, к?сіп та?дау?а ба?ыт –ба?дар беру ;
Сонымен жа?а ?асырда, ?о?ам м?ддесіне сай лайы?ты жан –жа?ты жетілген ерте?гі ?о?ам иегері боларлы? азамат т?рбиелеп ?сіру отбасыны?, балаба?шаны?, мектепті?, барша ж?ртшылы?ты? міндеті болып отыр.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Баяндама "Баланы? ал?аш?ы ?стазы ата-анасы"»
«Баланың алғашқы ұстазы –ата –анасы»
Бала тәрбиесі ата –ана үшін күрделі де жауапты міндет. Баланың өмірге бейімдеуде мектеп , ұстаз және ата –ананың орны бөлек. Тәлім –тәрбиелік жарасымдылық мектеп пен ата –ана , әлеуметтік орта бірлесіп жұмыс істеген жағдайда ғана үйлесімділік табады .
Қай халық болсын ұрпағының тәрбиесіне терең мән беріп , болашағына үнемі алаңдаушылықпен қараған. Ұрпақ тәрбиесі келешек қоғам мұрагерлерін тәрбиелеу ісі . «Отан отбасынан басталады» демекші ,
ата –аналар мен ұстаздар қауымы үшін жас ұрпақ тәрбиелеп , оны қоғам мүддесіне жарату кезек күттірмейтін мәселе . Осы мәселеге ата –аналар мен ұстаздар қауымы болып бірге атсалыссақ , алар асуымыздың биік болары сөзсіз.
Адамгершілік –адамның рухани арқауы. Ал моральдік жағынан кіршіксіз таза болу дегеніміз-адамгершіліктің асқар шыңы . Адам баласы қоғамда өзінің жақсы адамгершілік қасиеттерімен ардақталады . Адамгершілік негізі – имнадылық пен ізеттілікте .Ол әрбір отбасынан басталады . Осыны жадында тұтқан қазақ халқы жастарды кішіпейілділікке , ізеттілікке, инабаттылыққа тәрбиелеуді бірінші міндет деп санаған. Ер балаларға үлкендерге қос қолдап сәлем беруді , қыз балаларға ибалық жасап жол беруді , жасы үлкендердің алдын кесіп өтпеуді уағыздаған. Жастардың жанына сыпайылық , кішіпейілділік қағидаларын үнемі сіңірумен болған Жастарды саналы тәртіпке тәрбиелеу мәселесі ерекше маңызға ие .
Халық «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны ілер» дейді . Жас шыбық иілгіш болса, жас адам да сондай жақсыға да , жаманға да бейім болатыны баршамызға аян. Ата –ананың үйдегі іс –әрекеті балалардың көз алдында өтеді . Сондықтан жақсы мен жаман әдетіміздің бала тәрбиесіне ықпалы зор.
Бүгінгі бәсекеге қабілетті талап еткен қоғамда жас ұрпақты сол қоғам мүддесіне сай , оның мұң –мұқтажын өтерлік , елін, жерін , халқын көзінің қарашығындай қорғайтын ұлтжанды , отаншыл азамат етіп тәрбиелеу көзделінеді .
Бүгінгі ұрпақ –еліміздің болашағы. Біздің алға қойған мақсатымыз –қазіргі қоғам мұратына сай жан –жақты жарасымды тұлға өсіру .
Жеке тұлғаның өзін қоршаған ортадан тәрбиені бойына сіңіріп өсуін өсімдіктің күн сәулесі арқылы өскені сияқты қарастыруымызға болады .
Күн сәулесі өсімдік тіршілігіне қандай қажет болса , тәрбие тұлғаның дұрыс өсіп жетілуіне соншалықты қажет . Ұрпағымызға дұрыс тәрбие бере алсақ , оның жан дүниесі де дұрыс қалыптасып жетіледі , яғни бойына жақсы қасиеттерді сіңіріп өсіреді . Бұл қасиеттердің бәрі адамның бойында бала кезінен бастап тұрақты қалыптаспақ. Баланың өмір сүруге құштарлығының оянуы жақсы мен жаманды ажырата білуі өзін қошаған ортасына , мұғаліміне,ата –анасына , құрбы –құрдастарына , олардың іс –әрекеттеріне және де басқа да қасиеттеріне байланысты .
Кешегі күнсіз келешек жоқ. Бүгінгі ұрпақты сонау замандардан жинақталған ата –бабаларымыздың мол мұрасымен сусындату – біздің міндетіміз. Ұлдың батыр ,қыздың әдепті болып қалыптасуы бабаларымыздың өнеге –өсиетін сабақта ұтымды пайдалана білуімізге де байланысты деп ойлаймын.
Әке –шешесі жақсы болса , балалары да жақсы тәрбие алып өседі . Бұл сөздерді біз өте жиі естісек те , соншалықты жиі «жақсы әке –шеше» деген сөз қандай мағына беретінін түсіндіре алмаймыз.Әке –шеше болатын адамдар жақсы ата – ана болу үшін арнайы әдебиеттерді оқу немесе тәрбиенің ерекше тәсілдерін үйрену керек деп ойлайды . Әрине педагогикалық және психологиялық білім керек, бірақ бұл әдетте жеткіліксізболып табылады . Адамның қандай да бір іс –әрекетін бағалағанда көбінесе біз белгілі бір нормалар мен идеалдарға сүйенеміз, тәрбие іс –әрекетінде мұндай нормалар жоқ. Әйел болуды , күйеу болуды үйренген тәрізді немесе қандай да бір жұмыста шеберлікке үйренген тәрізді әке –шеше болуды да үйренеміз. Жақсы әке –шеше болуда қандай да бір әрекет түрінде қателіктер, сенімсіздіктер, сәтсіздіктер , жеңілістер сонымен қатар жеңістер де болуы мүмкін. Отбасындағы тәрбие сол өмірдің өзі болып табылады . Және де біздің жүріс –тұрысымыз, тіпті біздің балаға деген сеніміміздің өзі де күрделі , бірқалыпсыз, кейде қарама –қайшылықта болып келеді . Балалар бір –біріне қаншалықты ұқсамайтын болса , әке мен шеше де бір –біріне соншалқыты ұқсас емес. Баламен қарым –қатынас та терең индивидуалды және бір –біріне ұқсамайтын болып келеді .
Әке-шешенің көбісі балаға жақсы көретініңді білдіртпеу керек деп ойлайды .Олардың ойынша баланы тым жақсы көру олардың ерке болуына , өзімшіл болуына әкеп соғады деп ойлайды . Бұл ойды жоққа шығару керек. Осы жағымсыз тұлғалық қасиеттер керісінше , осы балаға деген махабаттың жетіспеушілігінен пайда болады .
Баламен үнемі терең психологиялық байланыс орнату –тәрбиенің әмбебап шарты болып табылады . Бұндай байланыс балаға қай жаста болса да керек. Ата –анасымен байланысты білу , сезіну –балаға әке –шеше махаббатын , қамқорлығын сезінуге мүмкіндік береді . Осыған баланы сендіру керек. Тәрбие диалогын қалай құру керек .Оның психологиялық сипаты қандай болу керек. Ондағы басты мақсат –ортақ мақсатқа бірге талпыну , әр түрлі ситуацияларда әке –шеше мен баланың біржақты бағыт ұстануы болып табылады . Бұл көзқарастар мен бағалаудың міндетті түрде бірдей болуы керек деген сөз емес. Көбінесе әке –шеше мен баланың көзқарастары сәйкес келе бермейді . Дегенмен мәселелерді шешуде екі жақ бір бағыт ұстанатын бала әрқашан білуі , түсінуі керек.
Бала әке –шешенің тәрбиелеу объектісі емес, ортақ отбасылық өмірдің одақтасы болу керек. Сондықтан отбасылық өмірге , мақсаттар мен жоспарларға ортақтас болғанда ғана біржақты тәрбие жойылып , маңызды диалог құрыла бастайды .
Диалогтық тәрбиелік қарым –қатынастың ең басты сипаты –бала мен ересектің позицияларын тең деңгейде қоюы болып табылады .
Тәрбие диалогтан басқа өте бір маңызды ереже бар. Әке –шеше мен бала қатынасының бұл жағы психологиялық тілде –баланы қабылдау деп аталады. Қабылдау сөзінің мағынасы –баланың индивидуалды болуына , басқаға және әке –шешесіне ұқсамайтын болуына деген құқығын қабылдау. Баланы қабылдау –баланың өзіне сай ерекшеліктерін , тұлғалық қасиеттерінің жақсы жақтары мен жаман жақтарын бірдей қабылдай білу . Ең алдымен әке –шешенің баламен қарым –қатынасын бағалауына назар аудару керек. Оның мінезінің ерекшеліктері мен тұлғалық қасиетіне жағымсыз баға беруден міндетті түрде бас тарту керек .Өкінішке орай көптеген әке –шешелерде «Өй, миғұла қолыңнан түк келмейді ., басқа балаларға қарашы қандай , а!», «Неге ғана сені өмірге әкелдім екен?» сияқты сөздер әдетке айналып кетті.
Қорытындылай келе , тәрбиедегі ең басты ережелер – балаға керекті кезде назар аудара білу , оған деген махаббатты қай жаста да көрсете білу , оның көзқарастарын ерекшеліктерін түсіне білу болып табылады дегім келеді
- Отбасында баланың жеке тұлға ретінде қарау;
-Баланың өзін –өзі басқару (финанс, іс –әрекетт.б.)
- Баланың табиғатына сәйкестендіріп , кәсіп таңдауға бағыт –бағдар беру ;
Сонымен жаңа ғасырда , қоғам мүддесіне сай лайықты жан –жақты жетілген ертеңгі қоғам иегері боларлық азамат тәрбиелеп өсіру отбасының , балабақшаның , мектептің , барша жұртшылықтың міндеті болып отыр.
