Білім беруді? мазм?ны жа?арып, жа?аша к?з?арас пайда болды. Жа?а формация м??алімі инновациялы? о?ыту т?сілдерін ме?геруі шарт. ?аза?стан Республикасы «Білім туралы» за?ыны? 10 бабында «О?ытуды? жа?а технологияларын, оны? ішінде к?сіптік білім беру ба?дарламаларыны? ?о?ам мен е?бек нары?ыны? ?згеріп отыратын ?ажеттеріне тез бейімделуіне ы?пал ететін кредиттік, ?ашы?тан о?ыту, а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды енгізу ж?не тиімді пайдалану» деп атап к?рсетілген.
Б?гінде жалпы орта білім мазм?нын жа?арту, ?лтты? мектептерді? ?лгісін жасау ба?ытында о?ытуды? жа?а технологияларды, инновациялы? к?з?арастарды енгізу сия?ты о? ?згерістер елімізді? мектептеріні? ?ызметін жа?сартуда да ?лкен ?зектілікке ие болып отыр.
Осы?ан орай, б?гінгі ?стаздарды? алдында о?ушы?а білім, білік, да?дыларын игертіп ?ана ?оймай, ?абылдауын, ойлауын, ?иялын, сезімдерін, ерік-жігерлерін, я?ни жан-жа?ты, азат, шы?армашыл, ?з бетімен ж?мыс жасай білетін, б?секеге ?абілетті жеке т?л?аны дамыту міндеттері де т?р.
?азіргі заманны? даму ?ар?ыны м??алімдерден шы?армашылы?ын жа?аша, ?ылыми-зерттеу ба?ытында ??руды талап етеді. Сонды?тан, ХХІ ?асырды? информатика ?асыры, я?ни а?параттандыру технологиясы дамы?ан заманда мемлекетімізді? болаша?ы – жас ?рпа??а заман талабына сай білім беріп, жан-жа?ты дамуына ы?пал ету м??алімнен шы?армашылы? ізденісті, ?лкен с?ранысты талап етеді.
Талай ?асырды? сын елегінен ?ткен, ?лемді ме?геруді? мейлінше бай т?жірибе-та?ылымы небір тарихи д?уірлерді? рухын жина?та?ан, арман-ойларын уа?ыт с?згісінен ?ткізген таным теориясыны? ?азіргі педагогикада?ы ма?ызы зор. О?ыту ?рдiсi екi жа?ты ?рдiс бол?анды?тан о?ушыны? ?зiндiк ж?мысы, дербес шы?армашылы? iс-?рекетi м??алiмнi? басшылы?ымен ?атар, оларды? iзденiмпазды?ын, белсендiлiгiн, ?з ы?ыласымен жасайтын ?рекетке ?ызы?ушылы?ын ?ажет етедi.
А?паратты?-коммуникациялы? технологияларды? м?мкіндіктерін м??алімдерді? іс-т?жірибелерін ?олдануда о?ушы?а берер т?мендегідей тиімділіктері а??арылды:
- т?рлі а?паратты?, бейнелік, дыбысты? аны?тамалар ар?ылы білімін жан- жа?ты жетілдіреді, дамытады;
- ?з бетінше сараманды? тапсырмаларды орындайды;
- та?ырыптан ?алып кеткен немесе д?рыс т?сінбеген та?ырыпты ?осымша ?айталау?а м?мкіндік беріледі;
- п?нге ?ызы?ушылы?ы, ?здіксіз ізденісі артады;
- ойлау, есте са?тау, пікірсайысты? ?абілеті дамиды;
- ?з ойын сызба, сурет, кескіндеме, кесте, графиктік модельдер т?рінде жеткізеді;
- т?рлі бейнелік, сілтемелік, н?с?аулы? тапсырмаларды орындайды;
- т?рлі де?гейдегі тест тапсырмаларын орындап ?зіні? ал?ан білімін тексереді.
А?паратты?-коммуникациялы? технологияны? м??алім ж?мысына е? тиімдісі – о?ушыларды? білім ол?ылы?тарына ?немі зерттеу жасап, т?зету ж?мыстарын ж?ргізуге пайдасы зор.
Компьютер ж?не а?паратты? технологиялар негізінде мектептердегі о?ыту процесі о?ушыны? жа?аша ойлау ?абілетін ?алыптастырып, оларды ж?йелік байланыстар мен за?дылы?тарды табу?а итеріп, н?тижесінде - ?здеріні? шы?армащылы? ?леуетіні? артуына жол ашады.
А?паратты?-коммуникациялы? технологиялар - зерттелетін ??былыстарды?, объектілерді?, ?дерістерді? тек сырт?ы сипатын ?ана емес, оларды? ішкі м?нін, сондай-а?, таби?атты? ж?не ?о?амны? жеке ??былыстары арасында?ы байланыстарды ашып к?рсетуге м?мкіндік береді, білім беру ісінде а?параттарды даярлап, оны білім алушы?а беру процесі. Б?л процесті іске асыруды? негізгі ??ралы компьютер болып табылады, сол себепті ?азіргі мектепке шы?армашылы? ізденіс ?абілеті дамы?ан, жа?а педагогикалы? технологияларды жете ме?герген, маманды? шеберлігі ?алыптас?ан жа?а а?паратты? технологияларды? тілін білетін м??алім ?ажет.
?азіргі та?да а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды ?олдану – м??алімні? о?ушылар?а к?п материал беру емес, на?ты ме?герте отырып, на?ты тірек –сигнал есебінде ?з білімін одан ?рі дамытып, ?рбір ??былысты? м?нін, ерекшелігін, сапалы? де?гейін аны?тау?а ?йрету.
А?паратты? білімді игертуде: таным, ?абылдау кезінде бейнелерді ??ру, е? алдымен, бейнелі ес, к?рнекі-бейнелі ойлау, шы?армашылы? ойлау елесі, жан-жа?ты к?ріністер ?абылдау, с?здік-логикалы? ойлау, с?здік- ойлау, ес, сезім ?атынастары ?амтылады.
А?паратты?-коммуникациялы? технологиялар ар?ылы о?ушылар?а ?ылыми ??ымдарды т?сіндіруді ж?не оларды? ?абылдауын, т?сінуін же?ілдетуге м?мкіндік беріп, м??алімдерге саба? беруде к?мектесетін ма?ызды ??рал ретінде пайдалану ар?ылы танымды? ?ызы?ушылы?ты арттыруды? м?мкіндігі жо?ары деп санаймыз. Сонды?тан о?ыту барысында осы технологияларды тиімді ?олдану ма?ызды болып саналады.
Осы негізде о?ушылар тек біліммен ?аруланып ?ана ?оймай, ?здігінен білім алуды дамыта отырып, ?здіксіз ?з бетінше о?у?а ынталануына ?ажеттіліктерін тудырады. Осы м?селелерді? ж?зеге асу жолдарына себепкер а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды? ?р?айсыны? ?зіндік о?ушы?а беретін ы?палы жо?ары болады. Электронды? есептеуіш техникасымен ж?мыс істеу барысында о?ушы материалды толы? ме?гереді, теориялы? ж?не эмпирикалы? ойлауы біркелкі дамиды, білім ж?не білік да?дысы, ?ызы?ушылы?ы, танымды? ?ызы?ушылы?ы артады, ал м??алім о?ушыларды? зейінін ?зіне тарту жетістігіне ие болады. Оларды ойландыра, тол?андыра отырып зейінін о?у процесіне тарту ?рекеттері - м??алімні? тиімді ??ралы болып табылады. Б?л о?ушыларды? танымды? ?ызы?ушылы?ын белсендіру амалы болма?. ?йткені, адам ?орша?ан ортада ?зіне керекті н?рсені алады, олай болса, білім беруде м?нді де ма?ыналы н?рсені о?ушылар?а ?ызы?ты т?рде ?сынуда а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды? ы?палы жо?ары.
Алайда, психологтар В.Давыдов пен В.Рубцов «Жа?а а?паратты?-коммуникациялы? технологиялар адамны? жас ерекшелігіні? даму аспектісін ескере отырып, компьютерлік о?ыту ба?дарламасыны? ?рт?рлі формалы? мазм?нында адамны? жас ерекшелігіне с?йкес келуі керек» деген ?а?идасында естен шы?армай а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды ?олдануда о?ушыны? жас ерекшеліктерін ?арай ж?мыс ж?ргізу ?ол?а алынуы ?ажет.
О?ытуды? а?паратты?-коммуникациялы? технологияларына ?ту, оларды жасау шарттарын ??ру, ендіру жа?а ж?не д?ст?рлі о?ыту ?дістерін ?йлестіру психологиялы?-педагогикалы?, о?у-?дістемелік ж?не бас?а да м?селелерді? бірт?тас кешендерін шешуді талап етеді.
Оларды келесі ба?ыттар?а б?луге болады:
- о?у процесіне а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды ендіру м?селелерін шешуді? бірт?тас кешенді ?ылыми-?дістемелік т?сілін жасау;
- практикалы? ?ызметте а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды пайдалану ?дістемесін жасау;
- педагогикалы? кадрларды о?ытуды? а?паратты?-коммуникациялы? технология ларын ме?геруге, оларды о?у ?дерісіне ендіруге даярлау;
- о?ушыларды білімдер мен біліктіліктерді игеруге пайдалану?а даярлау;
- о?у ?имаратыны? материалды?-техникалы? ?оры;
- а?паратты?-коммуникацияларды ?олдану ар?ылы о?ушы т?л?асын дамыту, компьютерлік сауаттылы?;
- а?паратты? м?дениет;
- а?паратты? ??зыреттіліка?паратты? іс-?имылды ?йренеді.
Ал, м??алім ?шін де ма?ызы ?те зор, ол мына жетістіктермен ерекшеленді:
- м??алім ?здіксіз ізденіс ?стінде ж?реді;
- жеке т?л?аны ?алыптастыруда?ы жауапкершілігі артады;
- инновациялы? технологияларды ?олдану іскерлігі, ?діс - т?сілі артады;
- жас мамандарды? ?ызы?ушылы?ын туындатады;
- мектептегі бас?а п?н м??алімдерімен т?жірибе алмастыру ар?ылы ?жымны? ?йымшылды?ыны? ?йт?ысы бола алады;
- интернетке кіру ж?йесі ар?ылы ?лемдік де?гейде іс-т?жірибе алмасуды ?алыптастырады;
- о?ытуды? т?рлі ?діс-т?сілдерін игеруге ?олы жетеді;
- м??алім саба?ты ?ызы?ты, ж?йелі т?рлендіріп ?ткізуге машы?танады.
Б?гінгі та?да?ы а?паратты? ?о?ам айма?ында о?ушыларды? ойлау ?абілетін ?алыптастыратын ж?не компьютерлік о?ыту ісін дамытатын жалпы за?дылы?тардан тарайтын а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды? тиімділігі жо?ары деп есептейміз.
?рбір о?ушы ?ала?ан та?ырыптары бойынша тапсырмалар орындап, тестке жауап беріп, зертханалы? ж?мыстарды орындау?а да?дыланады. Электронды? о?улы? ар?ылы т?рлі суреттер, бейнек?ріністер к?рсетуге, дыбыс ж?не музыка ты?дату?а болады. Б?л ?рине, м??алімні? та?та?а жазып т?сіндіргенінен ?лде?айда ?серлі, ?рі тиімді. Электронды? о?улы? о?ушы?а о?у материалын ме?геруге, ?зін-?зі ба?алау?а м?мкіндік береді. Электронды орталарды интерактивті та?таны пайдалану ар?ылы о?ушыларды? білімін тексеру ?шін ?р тарауды ая?та?анда, жа?а саба?ты бекіткенде тестілеу ?дісін ?олдану?а болады.
Саба?та электронды? о?улы?тарды ?олдану барысында о?ушыларды? п?нге деген танымды? ?ызы?ушылы?ыны? арт?анды?ы бай?алды.
М??алімдер а?паратты?-коммуникациялы? технологиялар ар?ылы ?здеріне ?ажетті ?дістемелік материалдарды, к?мекші ??ралдарды ке?інен пайдалана алады.
Электронды о?улы?пен о?ыту, м??алімні? о?ушымен жеке ж?мыс ж?ргізгендей болады. Теориялы? материалды графикалы? иллюстрация т?ріндегі ?рт?рлі суреттер, с?лба т?сілдер ар?ылы толы?тырып отырса, онда теориялы? білімді о?ып, к?збен к?ріп, т?сініп ж?не оны мида бекіту ?рдістері бір уа?ытта ?тіп отырады да материалды ?орыту процесі ?тымды болады.
Саба?та электронды? о?улы?ты пайдалануды? тиімді жа?ы к?п: бастауыш сыныптарда д?ниетану, математика п?ндерінде, жо?ары сыныптарды? физикадан, химиядан ??ралдар жетіспеушілігі саба?ты ?з де?гейінде білім беруде ?иын, ал электронды? о?улы?та барлы? т?жірибелер, ?алымдар ?мірі, аны?тама с?здік, материалдарды? барлы?ын пайдалана аласыз. ?р тарауда тест с?ра?тары, ?р тапсырманы? ?зіндік есептері бар, б?л о?ушыларды? танымды? ?ызы?ушылы?ын ба?ылауда ж?не о?ушыны? танымды? ізденісін ту?ызады. Электронды? орта ар?ылы зертханалы? ж?мыстарды орындап ?ана ?оймайды, о?ушыны шы?армашылы? ж?мыс істеуге да?дыландырады, саба?ты? сапасын арттырады.
Білім беруді? кез-келген саласында «Электронды? о?улы?тарды» пайдалану о?ушыларды? танымды? белсенділіктерін арттырып ?ана ?оймай, логикалы? ойлау ж?йесін ?алыптастыру?а, шы?армашылы?пен ж?мыс жасауына жа?дай жасайды. Тек м??алімні? айт?андарын немесе о?улы?ты пайдалану ?азіргі заман талабын ?ана?аттандырмайды.
Б?гінгі та?да?ы а?паратты? ?о?ам айма?ында о?ушыларды? ойлау ?абілетін ?алыптастыратын ж?не компьютерлік о?ыту ісін дамытатын жалпы за?дылы?тардан тарайтын а?паратты?-коммуникациялы? технологияларды? тиімділігі жо?ары деп есептейміз.
А?паратты? технология - б?гінгі к?нні? тамаша жетістігі, осы техниканы? озы? ?лгісін мектеп ?абыр?асынан тере? ме?герту болаша? к?сіп мамандарын т?рбиелеуде, б?секеге ?абілетті ел азаматтарын ?алыптастыруда орны айырбасталмас н?рсе.
?орыта айтатын болса?, ?шінші мы?жылды? адамын ?алыптастыру – д?ниеж?зілік, сонын ішінде ?аза?станды? білім беру ж?йесі алды?да?ы жауапты міндет. О?ытуды? жа?а технологиясын, е? алдымен білім сапасын жа?сартатын, жалпы б??ара?а білім беруді ?амтитын, а?паратты? білім беру ж?йесін д?рыс т?сінсек оны? ба?ытын д?рыс аны?таса? ж?не оны ж?зеге асыру барысында к?ргендік танытса? Отанды? білім беру ж?йесі ?з алдына ?ойыл?ан тарихи тапсырысты абыроймен орындап шы?ады деп ойлаймыз.