Коучинг "О?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын дамытуда Блум таксаномиясыны? ролі."

?аза?стан хал?ы егеменді мемлекетті? ?лтты? ?ркендеу процесіні? негізін 90-жылдары ?алай бастады? Бізді? ата-?онысымыз мы?да?ан жылдар бойына талай бас?ыншылы?ты басынан кешті. ?аншама к?не ?алалар, м?дени орталы?тар ?ирады, кітаптар ?ртеліп, жазы?сыз жандар к?рбан болып, ?лшеусіз ?ан т?гілді. Біра? ?андай ?ыр?ын болса да алтын бесік ата-баба жері, атамекен д?л б?гінгідей ойрандал?ан емес. Жер ананы? аялы ала?анында аман ?ал?ан ?рбір от басынан рулы ел тарап, халы? ?ашан да е?сесін к?теріп, ел болып дамып кете беретін. Хал?ымызды? ата-?оныс ?ара орман?а деген ?рпа?ты? с?йіспеншілігіні? т?п-тамыры да д?л осында жатыр. Сонды?тан да ата-бабамыз осындай ?лан-?айыр жерді а? найзаны? ?шымен, а? білекті? к?шімен ?ор?ап, ?рпа?тан-?рпа??а м?ра еткен. Конституция - ?аза?стан республикасыны? негізгі за?ы, еліміздегі ?абылданып жат?ан барлы? нормативтік ???ы?ты? актілерді? ?айнар к?зі. Елбасы Н.?.Назарбаевты? тікелей басшылы?ымен т?уелсіз ?аза?станны? жа?а Конституциясы ?ыс?а мерзім ішінде ?зірленіп, халы? тал?ылауынан ?тіп, референдум ар?ылы 1995 жылды? 30-шы тамызда ?абылданып, ?олданыс?а енгізілді. Жа?а Конституцияны? ?мірге келуі, жан-жа?ты сараптамадан ?туі Н.Назарбаевты? атымен тікелей байланысты. Конституцияны? бас авторы – Н.? Назарбаев деп толы? сеніммен айту?а болады. Конституция ?аза?станны? демократиялы?, ???ы?ты? ж?не ?леуметтік мемлекет ретінде дамуына ?олайлы жа?дай жасайды. За?да белгіленген барлы? т?жырым, ?а?идалар ?мірді? барлы? салаларын ?ркениетті за? ж?зінде бас?ару?а жа?дай жасап отыр. Елімізді? б?л Негізгі За?ы бірінші рет ?аза?стан Республикасын президенттік бас?ару нысанында?ы бірт?тас мемлекет деп жария етті. Б?л мемлекетті? ??зырына ?з аума?ыны? т?тасты?ын, сырттан ?ол с??ылмауын ж?не б?лінбеуін ?амтамасыз ету толы?ымен жат?ызылады. Жалпы, конституция (лат. constitutio – ??рылу, ?кім) – ?о?амды? ж?не мемлекеттік ??рылыс негіздерін, мемлекеттік органдар ж?йесін, оларды? т?зілу реттілігі мен ?ызметін, азаматтарды? ???ы?тары мен міндеттерін ай?ындайтын мемлекетті? Негізгі за?ы. Конституцияны? м?ні мемлекетті? негізгі за?дылы? м?дделеріне, халы?ты? шын м?ніндегі еркіне сай келуімен ж?не ??зіреттілігімен ай?ындалады. Халы? ?зі дауыс беріп ?абылда?ан за?ын ?рдайым ?діл деп есептейді. За??а ??рмет болмайынша, оны ?астерлеу ішкі ?ажеттілікке айналмайынша, за?ны? ??діреті шамалы болады. Конституция м?ртебелі болуы ?шін, оны? принциптері, ?а?идалары ?о?ам, мемлекет, халы? ?кіметіні? туы, ?азы?ы, м?ні болу?а тиіс. КОНСТИТУЦИЯ К?НІ – МЕМЛЕКЕТТІК МЕРЕКЕ Сан ?асыр бойы ел егемендігін арман еткен ата-бабаларымызды? ?міті а?талып, ?ткен ?асырды? 90-жылдарында ?аза? елі к?к байра?ын желбіретіп т?уелсіздігін к?ллі ?лемге паш етті. Сол к?ннен бастап ?аза?стан хал?ы жа?а даму жолына т?сті, жыл санап келешегі кемел елге айналды. М?ны? негізі - елімізді? Ата За?ы еді. И?, ?о?амны? ?ркендеуіне ?ар?ын ?осып, ?аза?стан хал?ыны? бірлігіне жол баста?ан Ата За?да бекітілген республикамызды? т??ырлы ?а?идаттары б?гінде ?з ?мірше?дігін д?лелдеп отыр. ?аза?станны? халы?аралы? ?о?амдасты?та лайы?ты орын алып, биік белеске к?терілгені осыны? ай?а?ы. ?рбір ?аза?станды? келешекке керуен тарт?ан мемлекетімізді? т?ра?ты дамуыны? кепілі Конституцияны? мемлекет пен ?о?ам ?шін ?ана емес, ?зіні? жеке басы мен отбасы ?шін де ма?ыздылы?ын тере? сезінеді. ?аза?стан Конституциясы ?ай кезде де ел тарихымен т?тасты?та, т???ыш рет 1924 жылы одан кейін, 1937, 1978, 1993, 1995 жылдары жазбаша т?рде ?абылданды. Ал, ?азіргі конституция 1995 жылы 30 тамызда б?кілхалы?ты? референдум ар?ылы ?абылданды. О?ан дейін, я?ни, ?аза?стан т?уелсіздік ал?аннан кейін 1993 жылы 28 ?а?тарда ?зіні? ал?аш?ы Ата За?ын ?абылда?ан болатын. Біра? 1993 жыл?ы Конституция ескі ?кімшілік, ?міршілдік ережелеріне, к?бінесе ке?естік демократия ?а?идаларына негізделгендіктен, жа?а ?о?ам ?міріні? талабына жауап бере алмады. Онда адам ???ы?тары мен бостанды?тары, оларды ж?зеге асыру ?а?идалары, мемлекеттік ?кімет билігін ж?зеге асыру нысандары, бас?ару саласында?ы демократиялы? институттарды? ?ызметі жете к?рсетілмеген еді. Осы?ан орай 1995 жылы жа?а Конституция ?абылданды. Осы к?н ?аза?стан Республикасыны? Конституциясы к?ні болып белгіленді. Елімізді? Ата За?ы ж?здеген жылдар бойы ?алыптас?ан адамзат баласыны? жалпы ??ндылы?тарын ?з бойына сі?ірді. Конституциямызда адамдарды? таби?и ???ы?тары мен бостанды?тары, билік институттарын демократиялы? жолмен ?алыптастыру ж?не дамыту, ?аза?стан аума?ында азаматты? ?о?ам ??ру туралы д?ниеж?зі таны?ан прогрессивті идеялар бекітілді. Ол елімізде сан алуан идеологиялы?, сенімдік, ?лтты?, азаматты? ?жымдар мен топтарды? бірлесіп бейбіт ?мір с?руін ?амтамасыз етуге ба?ыттал?ан. Конституциямызда бекітілген нормалар ?аза?стан Республикасын г?лдендіру ма?сатында елімізді? барлы? азаматтарыны? бірлесіп, бір же?нен ?ол, бір жа?адан бас шы?арып ?ызмет етулері ?шін жа?дайлар жасайды. Конституцияны? адам ???ы?тары мен бостанды?тарына арнал?ан нормалары бас?а салалы? за?намаларды? мазм?нына ?серін тигізіп, ке?ес заманында ?алыптас?ан адамды за?б?зушы – б?за?ы ретінде к?ру стереотипі тарихты? ?ойнауына кетті, керісінше, кін?сіздік презумпциясын басшылы??а алу ке? ?ріс алды. Конституциямызда бекітілгендей, т?л?а?а ??рметпен ?арау, оны? жеке ???ы?тарын таптамау, сот пен за? алдында?ы те?дік, жалпы те?дік ?а?идалары заманымыз?а сай идеология?а айналды. Адамны? таби?и ???ы?тарын ?стем ?ою бізді? мемлекет ?ызметіні? негізгі ба?ыты. М?ны мемлекетті? ?ылмыспен к?рес саясатыны? негізгі ба?ыттары адамны? таби?и ???ы?тары мен бостанды?тарын ?ор?ауды ж?зеге асырып отыр?анынан к?руге болады. Осы ма?саттарды ж?зеге асыруда ?ызылорда облысыны? ішкі істер департаменті де талап?а сай ?ызмет етіп, жа?сы н?тижелер к?рсетуде. ?ткен жылды? осы мезгілімен салыстыр?анда облыс аума?ында 6377 ???ы? б?зушылы? фактілері тіркелді.Ауыр ж?не аса ауыр ?ылмысты? ашылуы 3,5 пайыз?а ?сті. Ауыр ?ылмыстарды? ашылу де?гейі 5,8 пайыз?а артты. Б?л ел тынышты?ы мен ?о?амды? т?ртіп са?тауда?ы Сыр бойы са?шылары ?ызметіні? жемісі екені аны?. Егер на?тылай к?рсетер болса?, 2013 жылды? 7 айында облыс к?лемінде ?алыптас?ан криминогендік ахуалды т?ра?тандыру, кезекші т?улікте орын ал?ан ?ылмыстарды дер кезінде ашу ба?ытында жан-жа?ты ж?мыстар ат?арылуда. Сыр бойыны? са?шылары ?ткен бір жыл ішінде ???ы?ты? насихат топтары ??рамында болып, 15 кездесуге ?атысты. 13 рет ішкі істер органдары ардагерлеріні? халы?пен ж?не жас полиция ?ызметкерлерімен кездесуі ?тті. Облысты? ішкі істер департаменті басшылары 12 рет о?у орындары мен ?ндіріс, мекемелерде болып,???ы?ты? т?рбиеге, ???ы?ты? сауаттылы??а ?атысты пікіралысулар ?ткізді. Облыс бойынша полиция ?ызметкерлері 115 ???ы?ты? насихат шараларына ?атысты, полиция б?лімдері мен б?лімшелері басшыларыны?, учаскелік инспекторларды? 214 ел алдында есеп беруі болды. ОІІД жанынан ??рыл?ан ?о?амды? ке?ес ж?мысы жол?а ?ойылды. М?ны? барлы?ы дамы?ан ?лемдік отыз елді? ?атарында болуды м?рат т?т?ан ?аза? еліні? дамуы ?шін ат?арылып жат?ан ж?мыстар?а ?осылар ?лес екені аны?. Республика ішкі істер министрлігі мен ?ызылорда облысыны? ?кімдігі де Сыр бойы са?шыларыны? талап?а сай ?ызмет ат?аруын ?немі назарда ?стауда. Биылды? ?зінде Сыр са?шыларына 18 авток?лік берілуі осыны?бір ?ана д?лелі. Сыр бойы са?шылары ?з міндеттерін абыроймен ат?арып, ант?а адалды?ын танытуда. 4 ?ызметкерді? медальдармен, 52 ?ызметкерді? ал?ыс хаттар, ??рмет грамоталарымен, 29 ?ызметкерді? а?шалай сыйлы?тармен марапатталуы т?ртіп к?зетінде т?р?ан са?шылар е?бегіні? н?тижесін к?рсетеді. Б?гінгі та?да облыс т?ртіп са?шылары негізгі ?ызметтерін ат?ара ж?ріп, к?пшілікке ?аза?стан Республикасыны? Конституциясы туралы ??гімелер, пікір алысулар ?ткізуде. Б?л ??жат ?зіні? нормалары мен принциптеріні? к?мегімен ?ана емес, бекітілген идеялары ар?ылы да ?о?ам мен мемлекетті ?ркениетті елдерді? ?атарына жетелейді. Сонды?тан, ?азіргі кезде бізді? басты міндетіміз – жеке т?л?аларды?, ?о?амды? ?йымдарды? ж?не мемлекеттік органдарды? Республика Конституциясына деген д?ст?рлі ??рметін дамыту екені даусыз. Конституция к?ні – мемлекеттік мереке. ?аза?стан Республикасыны? Конституциясы – елімізді? дамуы мен г?лденуіні? мы?ты негізі. Ел Президенті Н?рс?лтан ?біш?лы Назарбаев атап ?ткендей: «Конституция бізді?т?уелсіздігімізді ны?айтты, мемлекет пен жалпы ?о?амда мыз?ымас т?ра?тылы?ты ?алыптастырды. Осы жылдар ішінде біз барынша ?уатты, экономикалы? жа?ынан дамы?ан, саяси т?ра?ты мемлекет ??руда орасан зор прогресске ?ол жеткіздік. Халы?аралы? ?ауымдасты? б?гінгі ?аза?станды ке?інен таныл?ан белгігі айма?ты? к?шбасшы, ??рметті ?рі жауапкершілігі жо?ары серіктестік ретінде ?абылдайды.» ?лтымызды? ?лан-?айыр тарихында ?асым ханны? «?ас?а жолынан» бастау ал?ан б?гінгі Конституциямыз – Елбасы ?сынып, халы? ?олда?ан, елімізді биік белеске шы?ар?ан, тарихи ма?ызы аса зор ??жат. Ата За?ды арда?тау – келешекке керуен тарт?ан мемлекетіміздегі ?рбір азаматты? асыл парызы. Барлы? ?аза?станды?тарды, республика ішкі істер саласы ?ызметкерлері мен ардагерлерін 30 тамыз – Конституция к?німен ??тты?тай отырып, мы?ты денсаулы? бейбіт т?рмыс, т?ра?тылы? тілеймін! Береке – бірлігіміз м??гілік бол?ай! ?р ша?ыра??а ??т-береке, ырыс пен ынтыма? тілеймін. Ел іргесі аман, келешегіміз кемел болсын! АТА ЗА?-ЕЛДІГІМІЗДІ? Е?СЕСІ ?лем хал?ын мойындат?ан Егемендігі е?селі, Т?уелсіздік т??ыры биік, саяси т?ра?тылы?ы орны??ан к?п?лтты мемлекетке айналуымызды? бірден-бір себебі – Елбасымыз Н.?.Назарбаевты? салихалы саясатыны? ар?асы.