?аза? тілі 7-сынып Саба?ты? та?ырыбы: Матасу

К?ні __________ ?аза? тілі 7-сынып

І. Саба?ты? та?ырыбы: Матасу

ІІ. Саба?ты? ма?саты:

1. Саба?ты? білімділік ма?саты: матаса байланыс?ан с?здерді? ба?ыны??ы сы?ары ілік септігінде, ал басы??ы сы?ары т?уелдік жал?ауында келетіндігін т?сіндіру, ерекшелігін ??ындыру;

2. Саба?ты? дамытушылы? ма?саты: о?ушыларды? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру, талдау да?дыларын жетілдіру;

3. Саба?ты? т?рбиелік ма?саты: жатты?у ж?мыстары ар?ылы хал?ымызды? ?лтты? ??ндылы?тарын ?астерлей білуге т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: жа?а саба?

Саба?ты? ?діс-т?сілдері: с?ра?-жауап, т?сіндіру

Саба?та пайдаланылатын ?осымша материалдар:

1. С. Исаев, Г.?осымова. ?аза? тілі: Жалпы білім беретін мектепті? 7- сыныбына арнал?ан о?улы?. – Алматы: Атам?ра,2003. – 208 бет, суретті.

2. Г.?осымова,т.б. ?аза? тілі. О?ыту ?дістемесі: Жалпы білім беретін мектепті? 7-сынып м??алімдеріне арнал?ан /Г.?осымова, С.Исаев, К.Назар?алиева. Алматы: Атам?ра, 2003. – 88 бет.

Саба?та ?олданылатын к?рнекіліктер:слайд, кесте

САБА?ТЫ? БАРЫСЫ:

І. ?й тапсырмасы тексеріледі.

Та?ырыбы: С?здерді? байланысу т?рлері. ?иысу

ІІ. ?й тапсырмасы ?орытылады.

С?ра?тар:

1. С?здерді? байланысу т?рлері дегеніміз не?

2. ?иысу дегеніміз не?

3. ?иыса байланыс?ан с?зді? ?зге с?з тіркестерінен ?андай ?згешелігі бар?

ІІІ. Жа?а та?ырып т?сіндіріледі.

1. Жа?а та?ырып сынып о?ушыларыны? барлы?ыны? ?атысуымен ме?гертіледі. Та?ырыпты ме?герту аны?таманы т?сіндіруден, мысалдарды талдаудан басталады.

2. С?здерді? байланысуыны? бір т?рі матасуды? ерекшеліктері т?сіндіріліп, с?йлемнен мысалдар келтіріледі, талдау ж?мыстары ?лгі бойынша ж?ргізіледі.

Матасу – ба?ыны??ы сы?ар зат есім немесе заттан?ан с?з ілік септік жал?ауында, басы??ы сы?ар т?уелдік жал?ауында келу ар?ылы байланыс?ан с?з тіркесі.

Мысалы: Баланы? жа?сысы – ?ызы?, жаманы – к?йік (Абай)

Матасу басы??ы сы?арды? ерекшелігіне ?арай есімді с?з тіркесі.есімді с?з тіркесі.

ЕСТЕ СА?ТАЙТЫН ЖА?ДАЙ:

1. ?аза? тілінде кейде ілік септік жал?ауы ілік септік жал?ауы т?сіп ?алып та ж?мсалады (ауылды? малы – ауыл малы; баланы? к??ілі – бала к??ілі)

2. Ілік септікте т?р?ан с?з бізді?, ?зімізді?, сізді? деген есімдіктер болса, басы??ы сы?арда?ы т?уелдік жал?ауы т?сіп ?алады (бізді? ?йіміз – бізді? ?й, сізді? бала?ыз – сізді? бала)

3. Халы? жырларында, а?ын-жазушыларды? шы?армаларында кейде ІІІ жа? т?уелдік жал?ауыда т?сіп ?алып ж?мсалады.

С?з тіркесіне талдау ?лгісі:

1. С?з тіркесіні? байланысу т?сілі: жал?ау ар?ылы; шылау ар?ылы; орын т?ртібі ар?ылы; интонация ар?ылы

2. С?з тіркесіні? байланысу т?рі: матасу; ме?геру; ?абысу; жанасу

3. С?з тіркесі басы??ы сы?арыны? ерекшелігіне ?арай: есімді; етістікті

4. С?з тіркесіні? ??рамына ?арай: дара; к?рделі.

IV. Жа?а та?ырып ?орытылып, ?тілген та?ырыптан берік да?ды беру ма?сатында жатты?у ж?мыстары ж?ргізіледі.

О?улы?тан 258-жатты?у та?тада орындалады.

Ма?саты:

1. М?тіннен матаса байланыс?ан с?з тіркестерін теріп, с?з тіркесіне толы? талдау жаса?дар.

2. М?тіннен ілік септік жал?ауы т?сіп ?ал?ан матаса байланыс?ан с?з тіркесін тауып, талдау жаса?дар.

?лгі: биені? с?тін

1. С?з тіркесіні? байланысу т?сілі: жал?ау ар?ылы

2. С?з тіркесіні? байланысу т?рі: матасу

3. С?з тіркесі басы??ы сы?арыны? ерекшелігіне ?арай: есімді

4. С?з тіркесіні? ??рамына ?арай: дара

О?улы?тан 260-жатты?у та?тада орындалады.

Ма?саты: М?тіннен матаса байланыс?ан с?з тіркестерін теріп, с?з тіркесіне толы? талдау жаса?дар.

?лгі: ?азды? балапаны

1. С?з тіркесіні? байланысу т?сілі: жал?ау ар?ылы

2. С?з тіркесіні? байланысу т?рі: матасу

3. С?з тіркесі басы??ы сы?арыны? ерекшелігіне ?арай: есімді

4. С?з тіркесіні? ??рамына ?арай: дара

V.Жатты?уларды? орындалу н?тижелері ая?талып, та?ырып ?орытылады.

1. Матасу дегеніміз не?

2. Матаса байланыс?ан с?з тіркесіні? ?андай ерекшелігі бар?

?й тапсырмасы: 259-жатты?у

Ма?саты: М?тіннен ілік септіктегі с?зді тауып, матаса байланыс?ан 10 с?з тіркесін ??ра?ыз. С?з тіркесіне ?лгі бойынша толы? талдау жаса?ыз.

?лгі: Жы??ыл шыршасыны? жерінен

1. С?з тіркесіні? байланысу т?сілі: жал?ау ар?ылы

2. С?з тіркесіні? байланысу т?рі: матасу

3. С?з тіркесі басы??ы сы?арыны? ерекшелігіне ?арай: есімді

4. С?з тіркесіні? ??рамына ?арай: к?рделі

VI. О?ушы білімі ба?аланады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?аза? тілі 7-сынып Саба?ты? та?ырыбы: Матасу»

Күні __________ Қазақ тілі 7-сынып

І. Сабақтың тақырыбы: Матасу

ІІ. Сабақтың мақсаты:

1. Сабақтың білімділік мақсаты: матаса байланысқан сөздердің бағыныңқы сыңары ілік септігінде, ал басыңқы сыңары тәуелдік жалғауында келетіндігін түсіндіру, ерекшелігін ұғындыру;

2. Сабақтың дамытушылық мақсаты: оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, талдау дағдыларын жетілдіру;

3. Сабақтың тәрбиелік мақсаты: жаттығу жұмыстары арқылы халқымыздың ұлттық құндылықтарын қастерлей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, түсіндіру

Сабақта пайдаланылатын қосымша материалдар:

1. С. Исаев, Г.Қосымова. Қазақ тілі: Жалпы білім беретін мектептің 7- сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Атамұра,2003. – 208 бет, суретті.

2. Г.Қосымова,т.б. Қазақ тілі. Оқыту әдістемесі: Жалпы білім беретін мектептің 7-сынып мұғалімдеріне арналған /Г.Қосымова, С.Исаев, К.Назарғалиева. Алматы: Атамұра, 2003. – 88 бет.

Сабақта қолданылатын көрнекіліктер:слайд, кесте

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ:

І. Үй тапсырмасы тексеріледі.

Тақырыбы: Сөздердің байланысу түрлері. Қиысу

ІІ. Үй тапсырмасы қорытылады.

Сұрақтар:

Сөздердің байланысу түрлері дегеніміз не?
Қиысу дегеніміз не?
Қиыса байланысқан сөздің өзге сөз тіркестерінен қандай өзгешелігі бар?

ІІІ. Жаңа тақырып түсіндіріледі.

Жаңа тақырып сынып оқушыларының барлығының қатысуымен меңгертіледі. Тақырыпты меңгерту анықтаманы түсіндіруден, мысалдарды талдаудан басталады.
Сөздердің байланысуының бір түрі матасудың ерекшеліктері түсіндіріліп, сөйлемнен мысалдар келтіріледі, талдау жұмыстары үлгі бойынша жүргізіледі.

Матасу – бағыныңқы сыңар зат есім немесе заттанған сөз ілік септік жалғауында, басыңқы сыңар тәуелдік жалғауында келу арқылы байланысқан сөз тіркесі.

Мысалы: Баланың жақсысы – қызық, жаманы – күйік (Абай)

Матасу басыңқы сыңардың ерекшелігіне қарай есімді сөз тіркесі.есімді сөз тіркесі.

ЕСТЕ САҚТАЙТЫН ЖАҒДАЙ:

Қазақ тілінде кейде ілік септік жалғауы ілік септік жалғауы түсіп қалып та жұмсалады (ауылдың малы – ауыл малы; баланың көңілі – бала көңілі)
Ілік септікте тұрған сөз біздің, өзіміздің, сіздің деген есімдіктер болса, басыңқы сыңардағы тәуелдік жалғауы түсіп қалады (біздің үйіміз – біздің үй, сіздің балаңыз – сіздің бала)
Халық жырларында, ақын-жазушылардың шығармаларында кейде ІІІ жақ тәуелдік жалғауыда түсіп қалып жұмсалады.

Сөз тіркесіне талдау үлгісі:

Сөз тіркесінің байланысу тәсілі: жалғау арқылы; шылау арқылы; орын тәртібі арқылы; интонация арқылы
Сөз тіркесінің байланысу түрі: матасу; меңгеру; қабысу; жанасу
Сөз тіркесі басыңқы сыңарының ерекшелігіне қарай: есімді; етістікті
Сөз тіркесінің құрамына қарай: дара; күрделі.

IV. Жаңа тақырып қорытылып, өтілген тақырыптан берік дағды беру мақсатында жаттығу жұмыстары жүргізіледі.

Оқулықтан 258-жаттығу тақтада орындалады.

Мақсаты:

Мәтіннен матаса байланысқан сөз тіркестерін теріп, сөз тіркесіне толық талдау жасаңдар.
Мәтіннен ілік септік жалғауы түсіп қалған матаса байланысқан сөз тіркесін тауып, талдау жасаңдар.

Үлгі: биенің сүтін