?аза? хал?ыны? к?птеген тыйым с?здеріні? т?рбиелік м?ні ?мытылып барады.
А?ашты? б?та?ын ж?лма,сындырма.А?аштарды? б?та?тары-?рпа? белгісі.Б?та?ты сындырса?-бір ??с азаяды,?я сала алмайды,бас?а жа??а ?шып кетеді.
«К?лдегі ?амысты отама,??стан айырласы?,?зеннен балы? кетеді.Жа?ада?ы орманды кеспе, а?нан айырласын» деп сонау ерте кезден-а? ?аза? елі ту?ан жерді? жасыл ?лемі мен а?-??старын са?тау?а к??іл б?лген. «Жері? орман?а айналсын,аспанны? ??стар базарына айналсын,б?ла? к?рсе? к?зін аш,?зен-к?лінді таза ?ста,ту?ан жері?ні? бетін шимайлама,шал?ыны?да ойнайтын бала? болсын,ж?рты?ды таза ?ста» деп ?рпа??а ?сиет ?алдырып отыр?ан.
Ас?а байланысты айтыл?ан тыйым с?здер де к?п.
Дастархан?а бірінші нан ?ой.Нан-д?мні? басы.Адам ата мен Хауа ана да е? бірінші рет бидай д?нін ауыздарына сал?ан екен. «Нан болса ?л болады,?л болса ?н болады» деп бекер айытпаса керек.
Ас ішіп бол?ан со? ас ?айыр. «??дайды? берер ырзы?ы таусылмасын, д?м-т?зым таусылмасын, к?рер та?ым к?п болсын»деп ы?ылас жасау керек.
Ас алдында «Бисмилла?и» деп ал.Ас адал болады.М?мкін кенеттен ?а?алып ?алмайсын,астан шошынбайсы?.Ас ішіп бол?ан со? ыдыс-ая?ты т??керме.Б?л «Енді ма?ан тама? ішуге болмайды,е? со??ы татар д?м-т?зым»деген ма?ынаны білдіреді.
Есі?е са?та!
1.Жас с?би малдас ??рып отырмайды,мешел болып ?алады.
2.Ая?ты ай?астыру,тізе ??ша?тау,ая?ын тартып отыру-жаман ырым.Ма?ынасы:жолда ж?рген жолаушыны? жолы болмайды,адамны? ісі о??а баспайды.
3.Жетімге боса?ада,есік к?зінде,табалдыры?та отыру?а болмайды.?сіресе адам жауырынын есік жа??а ?аратып отырмайды.Ма?ынасы:б?лай отырса сол ?йден шы?ын шы?ады немесе бір адам?а ауру жабысады.
4.Ма?дай с?йеп,жа? таянып отыру?а болмайды.Ма?ынасы:ауыр ?аза?а,?лкен к?йзеліске ?шыра?ан адам ?ана солай отырады.
5.?ыз бала,?йел адам ер адам?а ?арсы ?арап отырмайды,б?л-?депсіздікті? белгісі.
6.?йде отыр?ан адамдарды санамайды.Ма?ынасы:?йден шы?ын шы?ады.
7.?йдегі санды?ты?,ж?кті? ?стіне,келінні? т?сегіне,?арттарды? т?сегіне жастар отырмайды.Санды?та,ж?кті? арасында ?асиетті ??ран кітабы болуы м?мкін.
8.Т?скі ас?а отыр?ан адамдар ?йге кірген адам?а орнынан т?рып амандаспайды,?йге кірген адам да ?олын ?сынбайды.
ІІІ.?орытынды
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«?аза?и болжамдар »
«Боранқұл орта мектебі» мемлекеттік мекемесі
Сынып сағаты
Өткізген: Тұрниязова Айман
Тақырыбы: Қазақы болжамдар
Мақсаты:қазақ халқының тыйым сөздерімен танысу, оларды өмірде қолдана білуге баулу, ұлттық дәстүрді сақтау, оны құрметтеу, ұрпақтың есіне салу.
Көрнекілігі: суреттер, нақыл сөздер жазылған буклеттер
Барысы: І.Ұйымдастыру
ІІ.Негізгі бөлім
Қазақ халқының көптеген тыйым сөздерінің тәрбиелік мәні ұмытылып барады.
Ағаштың бұтағын жұлма,сындырма.Ағаштардың бұтақтары-ұрпақ белгісі.Бұтақты сындырсаң-бір құс азаяды,ұя сала алмайды,басқа жаққа ұшып кетеді.
«Көлдегі қамысты отама,құстан айырласың,өзеннен балық кетеді.Жағадағы орманды кеспе, аңнан айырласын» деп сонау ерте кезден-ақ қазақ елі туған жердің жасыл әлемі мен аң-құстарын сақтауға көңіл бөлген. «Жерің орманға айналсын,аспанның құстар базарына айналсын,бұлақ көрсең көзін аш,өзен-көлінді таза ұста,туған жеріңнің бетін шимайлама,шалғыныңда ойнайтын балаң болсын,жұртыңды таза ұста» деп ұрпаққа өсиет қалдырып отырған.
Асқа байланысты айтылған тыйым сөздер де көп.
Дастарханға бірінші нан қой.Нан-дәмнің басы.Адам ата мен Хауа ана да ең бірінші рет бидай дәнін ауыздарына салған екен. «Нан болса әл болады,әл болса ән болады» деп бекер айытпаса керек.
Нанды шашпа,бір қолыңмен үзбе,нан үстіне басқа затты қойма.
Ас ішіп болған соң ас қайыр. «Құдайдың берер ырзығы таусылмасын, дәм-тұзым таусылмасын, көрер таңым көп болсын»деп ықылас жасау керек.
Ас алдында «Бисмиллаһи» деп ал.Ас адал болады.Мүмкін кенеттен қақалып қалмайсын,астан шошынбайсың.Ас ішіп болған соң ыдыс-аяқты төңкерме.Бұл «Енді маған тамақ ішуге болмайды,ең соңғы татар дәм-тұзым»деген мағынаны білдіреді.
Есіңе сақта!
1.Жас сәби малдас құрып отырмайды,мешел болып қалады.
2.Аяқты айқастыру,тізе құшақтау,аяғын тартып отыру-жаман ырым.Мағынасы:жолда жүрген жолаушының жолы болмайды,адамның ісі оңға баспайды.
3.Жетімге босағада,есік көзінде,табалдырықта отыруға болмайды.Әсіресе адам жауырынын есік жаққа қаратып отырмайды.Мағынасы:бұлай отырса сол үйден шығын шығады немесе бір адамға ауру жабысады.
4.Маңдай сүйеп,жақ таянып отыруға болмайды.Мағынасы:ауыр қазаға,үлкен күйзеліске ұшыраған адам ғана солай отырады.
5.Қыз бала,әйел адам ер адамға қарсы қарап отырмайды,бұл-әдепсіздіктің белгісі.
6.Үйде отырған адамдарды санамайды.Мағынасы:үйден шығын шығады.
7.Үйдегі сандықтың,жүктің үстіне,келіннің төсегіне,қарттардың төсегіне жастар отырмайды.Сандықта,жүктің арасында қасиетті Құран кітабы болуы мүмкін.
8.Түскі асқа отырған адамдар үйге кірген адамға орнынан тұрып амандаспайды,үйге кірген адам да қолын ұсынбайды.
