Ел болаша?ы жас ?рпа? т?рбиесіне ?атысты. Мектепке дейінгі кезе?дегі т?рбие–адам болып ?алыптасуды? ал?аш?ы баспалда?ы. ?сіресе мектеп табалдыры?ын ал?аш атта?ан кезде, бала таби?атына ерекше ?сер етіп, о?ан ?мірлік ?шпестей із ?алдырады. Бала ?абілетіні? ашылуы ?шін т?рбиеші жа?ашыл,білімді, іскер, ?абілетті, жауапкершілікті, жа?а технологияны толы? ме?герген, ?з ісіні? шебері болу керек. С?биді жо?ар?ы де?гейдегі білім мен адамгершілікке баулитын т?рбиешіні? бойында барлы? асыл ?асиеттерді? табылуы тиіс.Баланы а?парат, жа?алы?пен ?амтамасыз етіп отыру, ата –анамен ты?ыз байланыс жасау, жеке ерекшелігіне к??іл б?лу керек. О?у мен т?рбиені? егіз екенін бір с?т те естен шы?арма?ан ж?н, соны? н?тижесінде ?ана сапалы білім мен саналы т?рбиеге ?ол жеткізуге болады.
Мектеп жасында?ы (даярлы? сыныбы) баланы дамытатын ?сіретін ?рі т?рбиелейтін негізгі іс -?рекет ойын. Ойын ар?ылы бала ?зін ?орша?ан ортамен, таби?атпен, ?о?аммен, адамдарды? е?бегімен, ?арым – ?атынастарымен танысады. Ойынны? т?рлері к?п, соны? ішінде ма?ыздысы – дидактикалы? ойын. Б?л ойынны? пайдасы- баланы? ой –?рісіні? ?алыптасуын, дамуын ма?сат етеді.Сондай–а? балаларды? адамгершілік сезімін ояту?а, адамдармен д?рыс ?арым–?атынас жасау?а, е?бекті ба?алау?а, адамдар?а ??рметпен ?арау?а, досты??а, ту?ан жерге деген с?йіспеншілік сезімін т?рбиелеуге к??іл б?лінеді. Дидактикалы? ойындар балалар ?шін ?зіне т?н ж?ру барысы, ма?саты, ма?ызы бар ?рекет.Дидактикалы? ойындарды пайдалану саба?ты? тартымдылы?ын, белсенділігін, баланы? ынтасын к?шейтеді. Дидактикалы? ойын балаларды? ?орша?ан орта туралы т?сінігін ке?ейтеді,а?ыл–ой ?ызметін ?алыптастырады, ?рі адамгершілікке баулу ??ралы болып табылады.
Ма?саттар?а жету ?шін баланы? жеке даму де?гейін аны?тау ой – ?рісіні? даму де?гейін аны?тайтын ?р т?рлі тесттар, тап?ырлы? ойындары я?ни, логикалы? ойлау ?абілеттерін дамытатын ойындар пайдалану ?ажет. ?р баланы? о?у?а,білуге, ?йренуге деген ?ызы?ушылы?тары ?р т?рлі болады.
Даярлы? тобында ?тілетін п?ндерге ойынны? т?рлерін пайдалану балаларды? саба??а деген ынтасын арттырады. Баланы? тілін дамыту ауызекі с?йлеу, тілді? дыбысталу м?дениетін т?рбиелеу,байланыстырып с?йлеу, с?здік ?орын дамыту ?шін саба?та ж?не саба?тан тыс уа?ытта ойналатын дидактикалы? ойындарды? ма?ызы зор. Дидактикалы? ойындарды тіл дамыту саба?тарында пайдалануды? тиімділігін т?жірибе к?рсетіп отыр. Жалпы ж?не жеке ??ым туралы т?сініктерін тере?дету ?шін «Жалпы ?алай аталады?», «Жеке атын атап к?рсет», «С?зді ая?та» сия?ты дидактикалы? ойындар ?йымдастырылады. Мысалы: алма,шие, алм?рт,?рік –жемістер, кесе, ?асы?, т?релке –ыдыс –ая?тар, т.б ж?не отбасы м?шелерін – ?ке- шеше, ата –?же,а?а –іні, о?у –??ралдарын – кітап, д?птер,?алам, сумка т.б Б?л ойындарды саба?та ж?не саба?тан тыс уа?ытта пайдалану ар?ылы баланы? тілін дамытумен ?атар ойынды ?з шы?армашылы?ымен жал?астыру?а, ойын шартын д?рыс орындау?а белгілі бір н?тижеге жетуге, ?лкендер мен балалар арасында ынтыма?тасты? орнату?а болады. Саба? ?ызы?ты,тартымды ?ту ?шін дидактикалы? ойындарды д?рыс ?йымдастыру керек. К?ркем ?дебиет саба?ында ты?да?ан м?тінге м?н беріп естіп т?сіне білу, ты?да?анын айту,??імеден ал?ан ?серлерімен б?лісу басты назарда ?сталады.
Ертегі ты?дау, р?лдік ойын ойнау оларды? жа?сы мен жаманды ажырату?а, ?иялын дамыту?а жетелеп, адамгершілік ??ндылы?тарын арттырады. Балаларды? зейінін белгілі бір уа?ытта шо?ырландыру ?шін к?рнекі ??ралдарды, ?андайда бір ойыншы?тар пайдалану д?рыс. Мысалы математика саба?ында ?р санды ?ткен сайын «Не арты??», «Аз ба, ?лде к?п пе?», «?айсысы арты??» т.б пайдалану есте са?тау ?абілеттеріне, зейін шо?ырландыру?а к?п ?сер етеді.Балалар ойын кезінде заттармен ?арапайым ?рекеттерді ?ана жасайды, ал ойын барысында ?иялын толы?ымен к?рсетеді. М?сіндеу саба?ында?ы е? басты ерекшелікгі ермексазбен ж?мыс жасау болса, о?ушылар?а ермексазбен ертегі кейіпкерлерін сомдау аса ?найтыны бай?алады.
Р?лдіке ойындарды пайдалану о?у –т?рбие процесін игеруде ж?не оны барынша ?тымды ?ткізуде ж?пты? ж?не топты? ж?мыстарды ?йымдастыруды? ма?ызды ??ралы болып табылады. Мысалы: р?лдік ойындарда с?зге араласушы баланы? басты назары ??гіме немесе ертегі мазм?нына ауады; р?лдік ойын тілді ?леуметтік т?р?ыда ?олдануда сезімтал болу?а ?йретеді, бала ?ызы?ушылы?ы ?алыптасып дамуына о? ?сер етеді. Ойынды? р?лдерді ж?ргізуде бала бойында тілді ?йретуге байланысты шы?армашылы? ?абілеттері дамиды.
Сюжетті – рольді ойындар мектепке дейінгі балалар ?мірінде елеулі орын алады. Сюжетті – рольді ойындарды? ерекшелігі сол, оны балаларды? ?здері жасайды. Ойынны? дербес ?рекеті ай?ын ?нерпазды?,шы?армашылы? сипатта болады. ?зіні? сипаты жа?ынан б?лар к?бінесе еліктеу, шынды?ты к?рсету болып табылады. Мысалы, «Д?кен» ойынын ойна?анда балалар сатушы мен сатып алушыны? ?рекеттеріне, ал «Аурухана» болып ойна?анда д?рігер мен нау?асты? ?рекеттеріне еліктейді.
Сонды?тан ?р п?нге ойын т?рлерін,оны? ішінде дидактикалы?, ролдік, сюжеттік тап?ырлы? ойындарын ?олдану о?ушыларды? танымды?, шы?армашылы? ?абілеттерін, с?йлеу м?дениетін жетілдіреді.
??саинова Гаухар ??сман?ызы
Би Боранбай орта мектебі
Бастауыш сынып м??алімі
Шы?ыс ?аза?стан облысы
Тарба?атай ауданы
?ызыл кесік ауылы
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Саба? процесінде ойындарды ?олдануды? ма?ызы »
Сабақ процесінде ойындарды қолданудың маңызы
Ел болашағы жас ұрпақ тәрбиесіне қатысты. Мектепке дейінгі кезеңдегі тәрбие–адам болып қалыптасудың алғашқы баспалдағы. Әсіресе мектеп табалдырығын алғаш аттаған кезде, бала табиғатына ерекше әсер етіп, оған өмірлік өшпестей із қалдырады. Бала қабілетінің ашылуы үшін тәрбиеші жаңашыл,білімді, іскер, қабілетті, жауапкершілікті, жаңа технологияны толық меңгерген, өз ісінің шебері болу керек. Сәбиді жоғарғы деңгейдегі білім мен адамгершілікке баулитын тәрбиешінің бойында барлық асыл қасиеттердің табылуы тиіс.Баланы ақпарат, жаңалықпен қамтамасыз етіп отыру, ата –анамен тығыз байланыс жасау, жеке ерекшелігіне көңіл бөлу керек. Оқу мен тәрбиенің егіз екенін бір сәт те естен шығармаған жөн, соның нәтижесінде ғана сапалы білім мен саналы тәрбиеге қол жеткізуге болады.
Мектеп жасындағы (даярлық сыныбы) баланы дамытатын өсіретін әрі тәрбиелейтін негізгі іс -әрекет ойын. Ойын арқылы бала өзін қоршаған ортамен, табиғатпен, қоғаммен, адамдардың еңбегімен, қарым – қатынастарымен танысады. Ойынның түрлері көп, соның ішінде маңыздысы – дидактикалық ойын. Бұл ойынның пайдасы- баланың ой –өрісінің қалыптасуын, дамуын мақсат етеді.Сондай–ақ балалардың адамгершілік сезімін оятуға, адамдармен дұрыс қарым–қатынас жасауға, еңбекті бағалауға, адамдарға құрметпен қарауға, достыққа, туған жерге деген сүйіспеншілік сезімін тәрбиелеуге көңіл бөлінеді. Дидактикалық ойындар балалар үшін өзіне тән жүру барысы, мақсаты, маңызы бар әрекет.Дидактикалық ойындарды пайдалану сабақтың тартымдылығын, белсенділігін, баланың ынтасын күшейтеді. Дидактикалық ойын балалардың қоршаған орта туралы түсінігін кеңейтеді,ақыл–ой қызметін қалыптастырады, әрі адамгершілікке баулу құралы болып табылады.
Мақсаттарға жету үшін баланың жеке даму деңгейін анықтау ой – өрісінің даму деңгейін анықтайтын әр түрлі тесттар, тапқырлық ойындары яғни, логикалық ойлау қабілеттерін дамытатын ойындар пайдалану қажет. Әр баланың оқуға,білуге, үйренуге деген қызығушылықтары әр түрлі болады.
Даярлық тобында өтілетін пәндерге ойынның түрлерін пайдалану балалардың сабаққа деген ынтасын арттырады. Баланың тілін дамыту ауызекі сөйлеу, тілдің дыбысталу мәдениетін тәрбиелеу,байланыстырып сөйлеу, сөздік қорын дамыту үшін сабақта және сабақтан тыс уақытта ойналатын дидактикалық ойындардың маңызы зор. Дидактикалық ойындарды тіл дамыту сабақтарында пайдаланудың тиімділігін тәжірибе көрсетіп отыр. Жалпы және жеке ұғым туралы түсініктерін тереңдету үшін «Жалпы қалай аталады?», «Жеке атын атап көрсет», «Сөзді аяқта» сияқты дидактикалық ойындар ұйымдастырылады. Мысалы: алма,шие, алмұрт,өрік –жемістер, кесе, қасық, тәрелке –ыдыс –аяқтар, т.б және отбасы мүшелерін – әке- шеше, ата –әже,аға –іні, оқу –құралдарын – кітап, дәптер,қалам, сумка т.б Бұл ойындарды сабақта және сабақтан тыс уақытта пайдалану арқылы баланың тілін дамытумен қатар ойынды өз шығармашылығымен жалғастыруға, ойын шартын дұрыс орындауға белгілі бір нәтижеге жетуге, үлкендер мен балалар арасында ынтымақтастық орнатуға болады. Сабақ қызықты,тартымды өту үшін дидактикалық ойындарды дұрыс ұйымдастыру керек. Көркем әдебиет сабағында тыңдаған мәтінге мән беріп естіп түсіне білу, тыңдағанын айту,әңімеден алған әсерлерімен бөлісу басты назарда ұсталады.
Ертегі тыңдау, рөлдік ойын ойнау олардың жақсы мен жаманды ажыратуға, қиялын дамытуға жетелеп, адамгершілік құндылықтарын арттырады. Балалардың зейінін белгілі бір уақытта шоғырландыру үшін көрнекі құралдарды, қандайда бір ойыншықтар пайдалану дұрыс. Мысалы математика сабағында әр санды өткен сайын «Не артық?», «Аз ба, әлде көп пе?», «Қайсысы артық?» т.б пайдалану есте сақтау қабілеттеріне, зейін шоғырландыруға көп әсер етеді.Балалар ойын кезінде заттармен қарапайым әрекеттерді ғана жасайды, ал ойын барысында қиялын толығымен көрсетеді. Мүсіндеу сабағындағы ең басты ерекшелікгі ермексазбен жұмыс жасау болса, оқушыларға ермексазбен ертегі кейіпкерлерін сомдау аса ұнайтыны байқалады.
Рөлдіке ойындарды пайдалану оқу –тәрбие процесін игеруде және оны барынша ұтымды өткізуде жұптық және топтық жұмыстарды ұйымдастырудың маңызды құралы болып табылады. Мысалы: рөлдік ойындарда сөзге араласушы баланың басты назары әңгіме немесе ертегі мазмұнына ауады; рөлдік ойын тілді әлеуметтік тұрғыда қолдануда сезімтал болуға үйретеді, бала қызығушылығы қалыптасып дамуына оң әсер етеді. Ойындық рөлдерді жүргізуде бала бойында тілді үйретуге байланысты шығармашылық қабілеттері дамиды.
Сюжетті – рольді ойындар мектепке дейінгі балалар өмірінде елеулі орын алады. Сюжетті – рольді ойындардың ерекшелігі сол, оны балалардың өздері жасайды. Ойынның дербес әрекеті айқын өнерпаздық ,шығармашылық сипатта болады. Өзінің сипаты жағынан бұлар көбінесе еліктеу, шындықты көрсету болып табылады. Мысалы, «Дүкен» ойынын ойнағанда балалар сатушы мен сатып алушының әрекеттеріне, ал «Аурухана» болып ойнағанда дәрігер мен науқастың әрекеттеріне еліктейді.
Сондықтан әр пәнге ойын түрлерін,оның ішінде дидактикалық, ролдік, сюжеттік тапқырлық ойындарын қолдану оқушылардың танымдық, шығармашылық қабілеттерін, сөйлеу мәдениетін жетілдіреді.
