«Алтн булг». Нилхин туск авъясмуд
Кирсан:
«Экин седкл - үрнд, үрнә седкл - көдәд» гидг кезәңк хальмг үлгүрин чинр өдгә цаг күртл чинрән гееһәд уга. Эк үрнә төлә бәәдг. Үрнәннь төлә кесг авъясмуд медх зөвтә.
Даяна :
Иим авъясмуд кезәнә йир нәрнәр, нәәһинь олҗ бәрдг бәәсмн:
Санал: - Саата бер гүүҗ йовсн туула тал хәләдго, яһад гихлә һарсн үрн туула урлта төрх гиҗ әәдг.
Заяна: Давс үүлдго, яһад гихлә цагасн өмн һарч одх гиҗ әәх кергтә.
Байр: Деес алхдго болҗана: үрнә төрлһн күчр болдг, киисндән оралһата һардг гиҗ келнә.
Влада : Һарад уга үрнд урдаснь юм нерәдҗ авдго болҗана. Төрәд, орчлң үзхләнь, тегәд кергтә юмсинь хулдҗ авдг.
Эрдня: Сүк көләрн алхдго, яһад гихлә үрнд хөөннь күчр йовдл җирһлднь харһдг.
-Валя: Күнд бер үкәрин яснд оддмн биш.
Коля: Саата бер хот идлһнд бас цер бәрх кергтә.
Цагана : Солю хот идшго (урднь идҗ үзәд уга хот) үрн хүврҗ оддг гиҗ келдг.
Сарнг: Әмтәхн хот идшго, үрнә чирәд щарх һарх гиҗ әәдг.
Деля: Заһс идшго: бичкнә нүднь билтхр болҗ һарх гиҗ йорлдг бәәҗ.
2.Кирсан:
Нилхиг һарсна хөөн иим 4 авъяс күцәх зөвтә:
- нилхд нер өглһн;
- һарсн бичкниг күүнд үзүлдго;
- манҗ келһн;
- бу зүүлһдг авъяс.
3. Даяна:
Нилхд нер өглһн байрта йовдл. Бичкнд нер номар, тоомсрта күүһәр өгүлнә, эс гиҗ ээҗ – аавнь өгнә.
( Все сели, Бер Заяна подает ребенка Кирсану)
Аавнь Кирсан: ( берет ребенка на колени ,громко говорит) 3 раза:
Нилх ачдан Боова гидг нер өгчәнәв! (наклоняется над ребенком)
Чини нерн Боова !
( гладит голову ребенка )
(Бер ребенка забирает и подают чай)
Аав Кирсан говорит йөрәл:
Авсн неринь өлзәтә болҗ,
Цаһан хаалһта болҗ,
Кинь акч, көлнь шоратҗ,
Һарнь һанзһд күрч,
Ардаснь олн дүүнр дахулҗ,
Ээҗ –аавиннь нер дуудулҗ,
Һазр – усан туурулҗ,
Өлзәтә үрн болҗ өстхә!
Деля: . Кезәнә һарсн үрән җил болтл, күүнд үзүлдго, гертәс һарһдго авъяс бәәсмн.
Влада: Һарсн бичкнд бу зүүнә. Эн бууг гелң залҗ өгдг.
Даяна: (говорит и показывает)
Һарсн нилхиг уһадг йоста. Кезәнә нилхиг эмгн күн уһадг бәәҗ. Уснднь махмуднь чаңһрх гиһәд, давс тәвдг. Уһачкад, саңгин идәһәр әрвслдг. Өмнк җирһлиннь килнцәс цәврлҗәх темдг болҗана.
Санал: . Кезәнә көвүн төрхлә, һаза һарад, әмтнд медүлдг бәәҗ.
Валя: Күүкн төрхлә, эцкиннь махлаг авад, һазр цокдг бәәсмн.
Байр: Бадмин Санжинд көвүн төрҗ! ( 3 раза)
Заяна : Кезәнә нилхд элгн-саднь мал заадг бәәсмн.
Санал: Би , авһнь , ачдан унһта мөр заажанав!
Сарнг : Би , наһцхнь, зеедән бүрү зааҗанав!
Все говорят : өлзәтә болтха! өлзәтә болтха!
Эрдня: Нә , элгн- садарн нәәрлцхәй!
Все: Нәәрлий,нәәрлий!
( Все поют и танцуют)
«Алтн булг». Нилхин туск авъясмуд
I. «Экин седкл - үрнд, үрнә седкл - көдәд» гидг кезәңк хальмг үлгүрин чинр өдгә цаг күртл чинрән гееһәд уга.
Эк үрнә төлә бәәдг. Үрнәннь төлә кесг авъясмуд медх зөвтә.
Иим авъясмуд кезәнә йир нәрнәр, нәәһинь олҗ бәрдг бәәсмн:
1. Саата бер гүүҗ йовсн туула тал хәләдго, яһад гихлә һарсн үрн туула урлта төрх гиҗ әәдг.
2. Давс үүлдго, яһад гихлә цагасн өмн һарч одх гиҗ әәх кергтә.
3. Деес алхдго болҗана: үрнә төрлһн күчр болдг, киисндән оралһата һардг гиҗ келнә.
4. Һарад уга үрнд урдаснь юм нерәдҗ авдго болҗана. Төрәд, орчлң үзхләнь, тегәд кергтә юмсинь хулдҗ авдг.
5. Сүк көләрн алхдго, яһад гихлә үрнд хөөннь күчр йовдл җирһлднь харһдг.
6. Күнд бер үкәрин яснд оддмн биш.
7. Саата бер хот идлһнд бас цер бәрх кергтә.
8. Солю хот идшго (урднь идҗ үзәд уга хот) үрн хүврҗ оддг гиҗ келдг.
9. Әмтәхн хот идшго, үрнә чирәд щарх һарх гиҗ әәдг.
10. Заһс идшго: бичкнә нүднь билтхр болҗ һарх гиҗ йорлдг бәәҗ.
II. Нилхиг һарсна хөөн иим 4 авъяс күцәх зөвтә:
- нилхд нер өглһн;
- һарсн бичкниг күүнд үзүлдго;
- манҗ келһн;
- бу зүүлһдг авъяс.
III. Нилхд нер өглһн байрта йовдл. Бичкнд нер номар, тоомсрта күүһәр өгүлнә, эс гиҗ ээҗ – аавнь өгнә. Өгсн нерән эзнднь медүлдг йоста. Бичкниг өвр деерән авад, нилхин барун чикнднь һурв дәкҗ шимлдәд, неринь келдг.
Неринь йөрәһәд, толһаһинь һарарн илдг йоста.
IV. Йөрәл
Авсн неринь өлзәтә болҗ,
Цаһан хаалһта болҗ,
Кинь акч, көлнь шоратҗ,
Һарнь һанзһд күрч,
Ардаснь олн дүүнр дахулҗ,
Ээҗ –аавиннь нер дуудулҗ,
Һазр – усан туурулҗ,
Өлзәтә үрн болҗ өстхә!
V.1. Кезәнә һарсн үрән җил болтл, күүнд үзүлдго, гертәс һарһдго авъяс бәәсмн.
V. 2. Һарсн бичкнд бу зүүнә. Эн бууг гелң залҗ өгдг.
V. 3. Һарсн нилхиг уһадг йоста.
Кезәнә нилхиг эмгн күн уһадг бәәҗ. Уснднь махмуднь чаңһрх гиһәд, давс тәвдг. Уһачкад, саңгин идәһәр әрвслдг. Өмнк җирһлиннь килнцәс цәврлҗәх темдг болҗана.
V. 4. Кезәнә көвүн төрхлә, һаза һарад, әмтнд медүлдг бәәҗ.
V. 5. Күүкн төрхлә, эцкиннь махлаг авад, һазр цокдг бәәсмн.
VI. Авъясмудан медҗ авх кергтә. Нег цагт кергтә болдг. Авъясмудан медсн күн аюта, кевтә - янзта, юмна цаадк – наадкинь йилһҗ меддг, тоомсрта күн болдг.
