Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларды жолда жүру ережесімен таныстыру.Оқушылар жол қауіпсіздігін есте сақтауға,көшеде дұрыс жүруге үйрету.
2. Оқушылар көшеде жол қауіпсіздігін есте сақтауға,көшеде дұрыс жүруге үйрету.
3. Жол белгілерін жатқа білуге,жол тәртібін сақтауға тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: «Жол тәртібіне» байланысты ескертпе плакаттар,бағдаршам,суреттер.
Сабақтың барысы
I.Ұйымдастыру кезеңі:
Мұғалімнің кіріспе сөзі:
-Армысыздар,құрметті ұстаздар! Бүгінге біздің «Жол тәртібін білейік,аман-есен жүрейік» атты тәрбие сағатымызғы қош келдіңіздер!
-Жол ережесін білумен оны дұрыс сақтауға ұмытылу-бүгінгі күннің ең өзекті мәселесі. Үлкен қалаларда осынау тиісті заңдылықтарды орындамаудың зардабынан қаншама қайғылы оқиғалар болып жатады. Осындай қиындықтардың алдын алуғабұл сабағымыздың көптен көп көмегі бары сөзсіз. Біздің қаламызда,еліміздің барлық қала,ауылдарында-бәріне ортақ көше қатынас ережесі енгізілген. Бұл ережені оқушылар да, үлкендер де, көлік жүргізетін жүргізушілер де бұлжытпай орындауға керек. Ал қазір екі достың жексенбі күндегі кітапханаға бара жатқандағы әңгімелеріне назар аударыңыздар!
-Достым! Мен бүгін кітапханаға өзім бара берейін сені әуреге салмай.
-Достым,кітапханаға бару үшін,бірнеше көшелерден өту керек,ал ол көшелерде көліктер өте көп. Жол ережелерін білмей бұл жолды өту қиын. Алдымен екеуіміз бірге барамыз мен саған жол тәртібімен таныстырып өтейін. Ең бірінші дәреже! Сен-жаяу жүргіншісің,көлікті басқарушы-жүргізуші. Автобустар мен автокөліктер көліктің негізгі жол алыбымен жүреді,басқаларға бөгет жасамауы үшін жаяу жолмен немесе көше бойының оң жақ шетімен жүруі керек.
-Бұл екі жақты қозғалысты жол,яғни көліктер қарама-қарсы бағытта жүреді. Бөлу жолағы көлік құралдарының қозғалысымен көшені екі бөлікке бөліп тұрады. Ал біржақты қозғалыста жолда көліктер біржақта қозғалады. Жолдың ортасында жолақтар болмайды. Осындай жолақтармен тас жолдағы сызықтар «Жол белгілері» деп аталады. Әрбір белгінің қолданылатын өз орны бар.
Тротуар-жүрер жолы жаяудың,
Желаяқтың,жайбасардың,баяудың.
Машинаның жолы-көше ортасы,
Соны ұмытып кете көрме аяулым.
-Жақсы балалар,сонымен бұл екі достың әңгімесінен не түсіндік?
-«Зебра» көшеден өтер кезде сол жағыңа қара! Көліктер жаяу жүргіншілердің алдына тоқтағанша күтіп тұру керек. Жүргізушілер алыстан жаяу жүргіншілерді байқап,жолақ жолдың алдына тоқтауы керек. Көліктертоқтағаннан кейін,жүгірмей асықпай жолдың арғы жағына өт!
-Ендеше сол жағымызға қарап,жолдың ортасына жеткен соң жүрейік.
-Тоқта!Көріп тұрсың ба көліктер жүріп барады. Қауіпсіз алаңшарда тұра тұрайық. Көліктер жүріп болғаннан кейін оң жаққа қарау керек. Егер жүріс алыбы бос болса,әрі қарай өте беруге болады.
-Айда!Көшені өткенше неше рет оңға,солға қарау керек?
-Қауіпсіздік үшін неше рет қараса та,артық емес. Себебі көшедегі жағдай секунд сайын өзгеріп тұрады.
-Ал егер жаяу жүргіншілер өтпесі жоқ болса не істеу керек?
-Жаяу жүргіншілер өтпесі жоқ болса тротуардың түйіскен жеріндегі бұрыштан жолдың арғы жағындағы тротуарға қарай төте жүріп өту керек. Егер сен жолды қиғаш кесіп өтсең артыңда келе жатқан көлікті көре алмайсың.
Түйдек-түйдек легпен
Машиналар ағады
Бағдаршамдар ретпен
Күні-түні жанады
Бейқам адым аттама
Жүрме текке есінеп-
Өтер жермен тек қана
Көшені сен кесіп өт!
Гуілдейді машина
Гулей есіп жолменен
Гулеме сен асыға
Гулесе де ол деген
Көше кесіп өтерде
Айдалаға қарама
Қалқыма құр бекерге
Текке қарға санама!
-Өте жақсы балалар,яғни балалар біз бұл жолы не жайында айтайық?
-Иа,дұрыс айтасыңдар жаяу жүргіншілердің жолдары туралы айттық
-Жол тәртібіне байланысты әңгімемізді ары қарай жалғастырайық
-Ендігі әңгімеміз «Қиылыс дегеніміз не?» Ғани мен Мейрамбектің әңгімесі
-Мейрамбек қарашы мына көшелер қиылысады екен
-Иә,Ғани ! Екі немесе бірнеше көшелердің қиылысуын-көше қиылыстары деп атайды. Қиылыстарға көліктер жан жақтан жақындап келіп,барлық бағытта тарайды. Бұл жерден сонымен қатар жаяу жүргіншілер де өтеді.
-Қиылыстар қандай болады?
-Егер көшелер бірінен кейін бірі жан-жақтан қиылысса,ондай қиылысты төртжақты деп атайды.
-Ал егер бір көшеге бұлақ сияқты бірінен-кейін бірі қосылып жатса-үшжақты қиылыс деп атайды.
-Қиылыстан қалай өтуге болады? Қай жаққа қарай жүру керек?
-Егер көше қиылысының бір жағында ғана жаяу жүргіншілер өтпесінің сызықтары болса,онда көшеден тке осы көрсетілген өтпе арқылы өту керек.
-Неге?
-Жүргізуші бұл жерден жаяу жүргіншілердің өтетіндігін біліп,жылдамдығын азайтады. Жол-қиылысы ең қауіпті жер. Оны тек жаяулар өтетін жерден ғана өткен дұрыс.
Жолақ жолмен көшеден «Қалмасын жұрт жолынан!»
Өтеді кілең жаяулар Деп жол берер көліктер
Көліктердің нешемен Зебраның жолынан
Жылдамдығын баяулар Аумайды өзі келіп көр!
- Өте жақсы . Төртжақты қиылыс дегенімізді қалай түсіндік?
- Үшжақты қиылыс дегеніміз ше
- Жарайсыңдар!
- Осы жолдың бойындағы қай көлік қайда жүретінін кезектерін беріп тұратын көше жолын реттейтін не керек?
- Дұрыс айтасыңдар ол БАҒДАРШАМ
- Енді «Үш көзді көмекшіміз» туралы айтайықшы
- Қызыл көзін ашқанда,
Сынық сүйем баспа алға!
Сары көзін ашқанда,
Ұйқтап қалма сен босқа!
Бұрылыста бағдаршам Оң жақ жасыл жанғанда
Қызыл,жасыл,сары Сол жақ жасыл жанғанда
Бұйрықты іске асыр тез! Солға бұрыл дегені
Қызыл жанса ,аялда, Бағдаршам тіліне
Сары жанса дайындал Бағынбауға болмайды
Жасыл жанса аянба, Тас қып байлап түбінде
Жол ашық не уайым бар! Жазалайды ондайды
- Енді балалар бағдаршамымыздан басқа жол тәртібін реттеп тұратын тағы кімді білеміз!
- Дұрыс айтасыңдар ол жол реттеуші ағайларымыз олардың қолдарында не болады?
- Иә,олардың қолдарында ала таяқшалары болады.
- Ал келесі әңгімеміз жол реттеуші ағайларымыз туралы болжмақ мұқият тыңдап отырыңдар
- Екі көшенің қақ ортасында қолына ала таяқша ұстаған адам бірде олай бірде бұлай бұрылады. Таяқшасын бірде жоғары бірде алға созып,бірде кеудесіне көлденеңнен ұстайды. Бұл қиылыстағы бағдаршам шамдары жұмыс істемей тұр. Бағдаршам міндетін мемлекеттік автоинспекциясының қызметкерлері атқарады. Реттеуші сол сәтте барлық көліктермен жаяу жүргіншілермен әңгімелесіп,қозғалысты реттейді.
Көрсең жолдың бойынан
МАИ қызметкерлерін
Шаршау білмес ей,ұлан
Елеу керек еңбегін
Көз салып ол қырағы
Бос жібермей әр күнін
Қадағалап тұрады
Жолда жүру тәртібін
Кей бұрышта таяқты
Реттеуші таяқ тұр
Ақырын бас аяқты
Бас аяқтың қимылын
Реттеуші қолдарын
Ретіменен қозғайды
Реттейді ол бәрін
Ретсіз қол созбайды
- Өте жақсы сонымен көше ортасындағы бағдаршам істемей қалатын жағдай болса жол тәртібін кім реттейді екен?
- Дұрыс айтасыңдар. Реттеуші ағай
- Ал балалар біз бағанадан жол ережесі көше ережесін айтып жатырмыз ал темір жол туралы не білеміз бәріміз қазір мектептен шыққанымызда рельстен өтеміз сол кезде сендер қандай ережелерді ұстанасыңдар?
- «Алдыңда темір жол»
Темір жол-бұл көше емес. Көліктер оның бойымен жүрмейді. Бірақ жолды бірнеше жерден темір жол қиып өтеді. Осы жерлер теміржол өткелдері деп аталады.
Қорғалатын және қорғалмайтын теміржол өткелдері болады. Қорғалатын теміржол өткелдерінен шлагбаум тек жоғары көтерілі,ашық тұрса және қызыл түсті бағдаршам сигналы көбінесе өтуге ғана болады.
Қорғалмайтын теміржол өткелдерінен өтер кезде оң жақтан да сол жақтан да жақындап келе жатқан поездың жоқ екеніне көз жеткізу үшін керек. Тек осыдан кейін ғана теміржол өткелінен өтуге болады.
Поезд жолдан өтерде
Поезды күт асықпа
Поезд тұр деп қашықта
Қарай бердім қызығып
Жол тәртібін жөн көріп
Көліктер тұр тізіліп
Поездға жол беріп
- Өте жақсы бүгінгі сабағымызда біз өзімізге күнделікті өмірімізге керекті мағұлматтарды жинадық десек те болады.
- Ал қанекей кім жол ережесіне байланысты тақпақтар біледі?
1. Қай көше,қалаға барсаңыз да
Қай ақыл өлшеміне салсаңыз да
Жол жүру ережесі заңды тәрті
Ол-ортақ,Үлкен-кіші баршамызға
2. Басталар әр қадамың аттауменен
Жол жүру ережесін сақтауменен:
Арманға алда күткен асығамыз
Біз қалай толқын атпай басыламыз
3. Тап болмасаң қасірет,
Күдер үзіп жалғаннан
Көшені тек кесіп өт
Бағдаршамы бар маңынан
Абай болсаң жоқ қайғы
Қай кезде де Тәңірің
Сақтағанда сақтайды
4. Фургон жүрген жерден сен
Футбол ойынын қой бала
Футболды жақсы көрмесең
Футболды еш ойнама
5. Шуақты өміріміз күндей күліп,
Жүрекке бүршік атып гүлдейді үміт
Арманға сапар тарту оңай емес,
Жолда жүру ережесін білмей түрып
- Жақсы. Бағанадан жол қозғалысы мен тәртібі туралы айтып жатырмыз. Ал егер сен жол-көлік оқиғасына куә болған жағдайда қандай әрекет жасайтыныңды білесің бе?
- Ондай жағдайда ешқашан да саспау керек. Үлкен адамдарды көмекке шақыру керек. Егер осы оқиғадан зардап шеккендер болса,бірден жедел жәрдемге телефон соғып,кейбір жағдайда өр сөндірушілерді шақыру керек. Ол үшін тиісті қызмет көрсетті орындарының телефондарын білу керек.
Өрт сөндіру-01
Полиция бөлімшесі-02
Жедел жәрдем-03
- Осыдан кейін көлік оқиғасына тап болған адамдарға Алғашқы медициналық көмек жасалуы керек. Әрбір көлікте дәрі-дәрмек қобдишасы болуы керек.
Қорытындылау:
- Бүгінгі тәрбие сағатымыз сендерге ұнады ма?
- Өздеріңе керекті мәліметтерді ала алдыңдар ма?
- Өте жақсы балалар бүгінгі тәрбие сағатымыз осымен аяқталды белсене қатысқандарыңа рахмет!
