Дерснинъ мевзусы:
Дерснинъ макъсады:
Осман Амит акъкъында малюмат бермек. Шаирнинъ иджадынен, яратыджылыгъынен таныштырмакъ;
Талебелерни ватанперверлик рухта тербиелемек;
Талебелернинъ нуткъуны зенгинлештирмек;
Эдебияткъа севги ашламакъ.
Дерс кетиш аты:
Дерснинъ кетишаты:
Тешкилий дакъкъа ве эв вазифесини тешкерюв.
Фронталь сорав:
а) Талебелер, къачынджы асырнынъ языджыларыны кечемиз?
ХХ асырда иджат эткен языджыларны кечемиз.
б) Ы.Къадыр насыл девирде яшап иджат эткен?
Ыргъат Къадыр Совет девринде яшап иджат этти.
Тахтада шиир языла. Бу шиир Ы.къадырнынъ шиирлеринден алынгъан парча.
«Догъдым бир заманлар, бир дым эвчикте,
Шу дамларда таягъымны ташладым,
Шу думанны деречикте, койчикте,
Бу гъурурлы зенаатымны башладым».
в) Балалар, Ы.Къадырнынъ къайсы шиирлерини билесинъиз?
Ы.Къадыр «Земане яшы», «Анам», «Васиет», «Тувгъан коюм» ве ил. шиирлерини язды.
3. Янъы мевзуны анълатув: Ы.Къадырнынъ замандашы къырымтатар халкъынынъ белли шаирлеринден бири Осман Амитнен танышаджакъмыз. Онынъ иджадынен танышмакъ ичюн бир эки дане сёзлернен таныш оладжакъмыз.
Лугъат иши:
Ярымада – полуостров
Вийран – разорённый
Меракъ – интерес
Гъайып этмек – уничтожить
Уймелешмек – скапливаться
Далланмакъ – разрастаться, ветвиться.
Бу сёзлернен талебелер джумлелер тизелер.
1.Не къадар аджайиптир ярымадамыз!
2. Нефисхорлыкътан озюни вийран этти.
3. Оджа талебелерге эдебияткъа меракъ догъурды.
4. Дженк себебинден чокъ эсерлер гъайып олды.
Шаир Осман Амит 1940 сенеси февральнинъ 28-инде Кезлев уездининъ Денъиз Башы коюнде, фукъаре къорантасында догъды. Бабасы Аблямит агъа, агъыр ишлерден, огълу Осман даа алты яшында олгъанда оле. Он яшындаки осьмюр ве онынъ къардашлары Хатидже ве Хатиме къалалар. Осман яш олгъанына бакъмадан, эм окъуды, эм де чёльде чалышып, оксюз къардашларыны бакъты. Оларгъа эм ана, эм баба, эм де агъа олды. Къырым койлеринде шенълик, шадлыкъ давушлары эшитиле эди. Яшлар ве къызлар иштен сонъ джыйынларгъа топлашып, чынъ ве мане айтыша, йырлай, шакъалаша эдилер. Осман меракънен халкъ йырларыны динълей, зевкълана, онынъ джошкъун гонъюлинде ум ют ве ниетлер уяна. Шубесиз, бу йыллары, балалыкъ ве осьмюрлик чагъында эшиткен халкъ йырлары, чынъ ве манелери, масал ве шакъалары тесиринде онынъ гонъюлинде эдебияткъа, яратыджылыкъкъа авеслик, яш фидан киби осип, даллана. Осман Амитни 1932 с. Акъмесджиттеки нумюневий мектепке ёлладылар. 1928 с. исе, Осман Амит Къырым девлет педагогика институтынынъ къырымтатар тили ве эдебияты болюгине кире. 1925 с. онынъ биринджи шифри «Яш къувет» газетасында басыла. Осман Амит балалар ичюн де чокъ шиирлер язды. Онынъ бир квач шиирлер китабы басылып чыкъты. Яш шаир озюнинъ балалыгъы, Къырым койлериндеки эйи денъишмелер, бахтлы омюр акъкъында чокъ шиирлер яза. Институтны битирген сонъ, О.Амит оджалыкъ эте. 1941 с. апансыздан башлагъан дешетли дженк халкънынъ эмеги, арзу-ниетлерни гъайып эте, бахытлы, тынч омюрни къара куньге чевире. Азиз ана-юртумыз фашистлернинъ аягъы астында къала. О.Амит гизли тешкилятчылар сафында душмангъа къаршы актив куреше. Лякин дешетли 1942 с. О. Амит гестаподжылар колуна тюше ве оларнынъ зинданларында эляк ола. Бизлерге ветанпервер шаирнинъ къыйметли ве зенгин эдебий яратыджылыгъы ве мукъаддес хатиреси къалды. Биз оны эдебий сакъламакъ борджлумыз. Улу Ватан дженкинде 15 къырымтатар языджылар иштирак эттилер. 12 языджы джебеде эляк олды. Шу языджыларнынъ сырасында Ы. Къадыр, О. Амит де бар эдилер.
4.Пекитюв:
1.Къайсы языджынынъ аятынен ве иджадынен бугунь таныш олдыкъ?
Бугунь биз Осман Амитнинъ иджадынен таныш олдыкъ.
2.Осман Амитнинъ балалыгъы ве яшлыгъы акъкъында не айта билесинъиз?
Осман даа алты яшында олгъанда бабасы Аблямит агъа агъыр ишлерден оле.
Он яшындаки осьмюр ве онынъ къардашлары Хатидже ве Хатиме къалалар.
3.Осман Амит насыл окъув юртларында окъуды?
Къырым девлет педагогика институтынынъ къырымтатар тили ве эдебияты болюгинде окъуды.
Акъмесджиттеки нумюневий мектебини битирди.
Эв вазифеси: Осман Амит акъкъында реферат азырлап кельмек.
Баалав.
