О?т?стік ?аза?стан облысы
Шардара ?аласы
Ауданды? о?ушылар ?йі
«Жас эколог» ?йірме жетекшісі Аязова М?лдір Ахмет?ызы
Наурыз –Мерекем! Наурыз – Берекем!
Саба?ты? ма?саты: ?лысты? ?лы к?ні Наурыз мерекесі туралы білімдерін тере?дету. О?ушыларды? санасына хал?ына деген ма?таныш сезімін ?ялату, ана тілін, оны? тарихын, ?нерін, м?дениетін ?астерлеуге, ?аза?ты? салт-д?ст?рлері туралы білімдерін ке?ейту, с?йлеу шеберлігін жетілдіру, сахналау ?неріне баулу. Саба?ты халы?ты? педагогика?а негіздей отырып, ?аза? хал?ыны? ?лтты? ойындарын, ?лтты? та?амдарын, на?ыл с?здерін ?астерлей отырып, балалар?а ??ындыру.
Саба?ты? к?рнекілігі: Сахнаны мерекеге сай безендіру, наурыз та?ырыбына арнап сал?ан сурет, на?ыл с?здер, ??ра? к?рпе, ма?ал-м?телдер,
Жа?а саба?. - Наурыз ?аза?ты? шын ма?ынасында?ы ?лтты? мейрамы. Наурызды? 22-сінде к?н мен т?н те?еледі, ?ыс ?тіп, к?ктем келеді. Тіршілік басталады. Ол-тіршілік ар?ауы - тама?. Малды? ?ыстан аман шы?уы, оны? ?сіп-?ніп т?лдеуі. ?аза? хал?ы ?шін ?лкен мейрам-жа?а жыл болып санал?ан. Наурыз – к?неден келе жат?ан мейрам. К?ні б?гінге дейін жер шарында?ы к?птеген халы?тарды? д?ст?рлі мейрамына айнал?ан.
Наурыз – ба?ытты? бастамасы, жа?сылы?ты? жаршысы, ?мірге н?р сыйла?ан, сезімге г?л сыйла?ан, халы? ?астерлейтін к?н. Жыл басы - Наурыз хал?ымызды? салтында ойын-к?лкіні? к?ркі мен с?ні «Наурыз-берекем, Наурыз-мерекем!» атты т?рбие са?атына ?ош келді?іздер!
Баяндама
М??алім Наурыз келді, Наурыз келді а?айын.
??шырлана ??ша?ымды жазайын.
К?ктем шы?а к?лімсіреп к?к аспан,
?нге толды, к?йге толды ма?айым,- дей отырып ?азір Д?йсен Н?расыл орындауында « Ана »?ні.
М??алім. Алтын к?ні шуа? шашып аспаннан,
Жа?а жылым жыр думаннан бастал?ан
А? дастархан жайып ?аза? т?ріне,
А? ниетпен ?лкендерден бата алайы?
О?ушы. Наурыз тойына бата берейін.
Ата
Уа?алайкум ас салам!
Ке?пейілді ?аза? елім!
Кемелденген ?ажап елім!
?лыс к?ні ??тты болсын!
Ел іргесі мы?ты болсын!
Ба?ыт ?кеп ?лыс к?ні,
Баянды боп тынышты?ы,
?нші ??стар ба??а ?онсын!
Алтын таба? а??а толсын!
Шатты?ыны? с?тті к?нін,
Татулы?ты? т?ттілігін,
К?рсін ?рпа? ?айырымды!
Б?лт шалмасын ай – к?німді!
Жа?а к?нім жадырасын!
Т?л к?бейіп, жамырасын!
Еккен егін ?німімен,
Е?бегі?ні? сенімімен
Тірлігі?ні? жемісімен,
Бірлігі?ні? же?ісімен
Ба?ы жанып к?рі – жасты?,
Басынан ба? арылмасын!
Орындалып ойларымыз,
Той?а ?лассын тойларымыз!
?умин!
М??алім. Осы айтыл?андар бір Алланы? ??ла?ына шалынып, періштелер «?умин» десін! Наурыз-к?неден келе жат?ан мейрам. К?ні б?гінге дейін жер шарында?ы к?птеген халы?тарды? д?ст?рлі мерекесіне айнал?ан.
Наурыз - ба?ты? бастамасы, жа?сылы?ты? жаршысы, ?мірге н?р сыйла?ан, халы? ?астерлейтін к?н.
Кел, Наурыз келешекті жар?ын шолып,
Барыстай ?рпа?тар?а да??ы? ?онып.
?аза?стан бол?анда – ?ажапстан,
?ол со?ып ?уаналы? хал?ым болып.
Би: Барби Жа?ыпбай Ж
Жа?ыпбай З?уре.
Шашу, шашу шашайы?,
?н-думан?а басайы?.
Наурыз келді далама,
Жа?а жыл келді аулыма.
Шашу шашты? болсын деп аман хал?ым,
Бол?ан со? м?ндай д?ст?р жа?сы салтым.
Шашуды тер, мол болсын деп несібелі
Келер жыл?а жетсек деп аман-есен.
Дос?а ??ша? ашайы?,
?ле?-жыр?а басайы?.
?аза?ты? бір салты деп
Той?а шашу шашайы?!
Наурыз келсе, ??т келгені, халайы?,
Есік ашып, шашу шашып,
Ел боп ?арсы алайы?. (шашу шашылады)
«?лысты? ?лы к?ні» жайында а?ыз.
Бір к?ні Н?х пай?амбарды? кемесі ?азы??рт тауына келген с?тте жерді? бетін жайла?ан топан су кері ?айтады. Сол с?т жер бетіне табаны тиген барлы? тіршілік иелері к?к аспаннан т?скен ?асиетті ?азаннан бірге д?м татады. Содан, б?л к?нді «?лысты? ?лы к?ні» деп жариялайды. Наурызды тойлау тарихы ?лы Абай ?зіні? «Біраз с?зі ?аза?ты? ?айдан шы??аны туралы» жазбасында Наурыз тарихын к?шпелі халы?тарды? «хиби?и», «х?за?и» деп аталатын к?не заманына ?штастырады. Парсыны? «нау» с?зі ?рт?рлі ?згерістерге ?шыра?анымен, сол ма?ынада к?п халы?ты? тілінде са?талып ?ал?ан. Ол орысша нов (ай), немісше нойе, латынша нео. Осылайша «нау» с?зі ?нді-еуропалы? халы?тар дараланудан да б?рын пайдаланыл?ан.
Би : ?ара жор?а
Та?па?тар.
Марат ?ділет
Б?л ?лемде мереке к?п,
?уанышты,?демі!
Ал біз ?шін е? жа?сысы
?ымбатты Наурыз мейрамы!
Жа?ыпбай З?уре
К?ргенге ?уанасы? таза ауаны,
??ла??а естілгенде жаз ?уені
Жыл сайын тойланатын м??гі ба?и,
Наурызым ??тты болсын ?аза? елі!
Той дегенде ?аза?ты? жаны кірер,
Ба?а?ды жас білмесе, к?рі білер.
Наурызы? ??тты болсын, нар а?алар,
Наурызы? ??тты болсын, бар інілер.
Бегман Сабина
К?н мен т?н те?елді,
Жер шуа??а кенелді.
Соны тойлар ел енді.
Наурыз тойы –салтымыз,
К?герсін деп хал?ымыз,
К?шеге тал егеміз.
Анаржан ?ара?ат
Наурызды т??ір бізге н?сіп еткен,
Мейірім тынысын деп тасып еткен.
Наурыз – с?н-салтанат, ?лтты? рух,
Ба?ытты Наурызы бар хал?ым
Марат Айс?лу
Жылды? басы – Наурыз,
Жырды? басы – Наурыз
Наурыз?а біз арнап,
Жырдан шашу шашамыз.
Д?йсен Н?расыл
Наурызым міне келді жайра?да?ан,
Ынтыма? пен досты? бір сайра?да?ан
Мол дастархан а? ниет ырыс тол?ан,
К?ктемні? б?л к?ніне ?айран ?алам
Сраел Молдабек
С?нді к?ктем-наурыз,
Наурыз тойы жырымыз.
К??іл г?лдей жайнасын,
??лпырсын К?н мен Ай,
??тты болсын Наурыз той!
Мамадиар Мади
Жа?сылы? ж?регіне жыр еселер,
Биікке шары?татар киелі ?нер.
Наурызы? ??тты болсын-апа-?келер!
Наурызы? ??тты болсын-ата-?желер!
Жер ?лемді шарла?дар.
«?лыс о? болсын, а? мол болсын! ?лыс ба?ты болсын, т?рт т?лік а?ты болсын» десіп, ?ткенге салауат айтып, келер к?ннен береке тілеп, а? к??іл, адал ж?рекпен дос ??ша?тарды ай?астырып табысатын ?асиетті к?н – Наурыз мерекесі ??тты болсын, а?айын!
Орта?а «Б?ркіт» ойынын ойнау?а ?лдарды ша?ырамыз. (Шы??ан со? шарты айтылады.
Б?л ойында икемді, епті бала же?іске жетеді. Себебі ж?ресінен отырып, екі ?олын ?анатша жайып, е?кейіп, жердегі та?ияны аузымен іліп алу керек. Екіні? бірі орындар о?ай ?рекет емес).
К?рініс:
(Зал?а бірін-бірі итеріп ?алжы?дасып ?ожанасыр мен Алдар к?се шы?ады)
?ожанасыр: Ассалаума?алейкум,халы?!Алдар к?сені к?рмеді?дер ме? Мені алдап кетті.?айда ж?р екен,?? ?азір кездессін б?лем! Алдар! Алдар! ?айдасы?? Мені? жа?а шапанымды алдап киіп кетіпті.
Алдар к?се: Ей,?ожеке,не болды сонша ай?айлап.Неге ша?ырды?? ?зі? берді? ?ой сол шапанды.
?ожанасыр: ?кел шапанымды.Бер деймін шапанымды.
Алдар к?се: Кешірі?із ?ожеке, келі?із татуласайы?, ренжіме?із.
?ожанасыр: Татуласса? татуласайы?.Той?а ??тты болсын айтайы?.
Арайы бар даланы?,
Амансы? ба,Жа?а к?н.
С?лем,хал?ым, тірегім,
Сендермен бірге ж?регім,
Орындалсын ойлары?,
??тты болсын тойлары?!
Алдар к?се:
С?лем Наурыз к?німіз.
Мейман пар?ын білі?із.
?ыруар істі бастаймыз,
?уанышты ?німіз.!
?айт?ан емес толайым,
Алдары?а келіп т?рмын,
Айналайын,а?айын.
М??алім.
Наурыз тойы?, наурыз тойы?,
??тты болсын халайы?!
К?й т?гілсін, би биленсін,
Шыр?ап ?нге салайы?,
-дей келе, келесі кезекті ?нге береміз.
?уанышбек Ерасыл орындауында « Жаяу »
Ма?ал-мател.
Тойды? бол?анынан,
Боладысы ?ызы?.
Той?а барса?, тойып бар,
Бар ж?мысты ?ойып бар.
Таз таран?анша,
Той тар?айды.
?шейінде ауыз жаппас,
Той дегенде ?ле? таппас.
Тойда тоны?ды с?рама.
Той сылтауымен тон бітті.
Ас?а барса? — аш бар,
Той?а барса? — то? бар,
Той ?ызы?ы — к?кпар.
Аты, тоны сай кісі,
Жиын, той?а барысар,
?лы, ?ызы бар кісі,
??далы??а барысар.
Ша?ырусыз той?а бар?анша,
Шары?ы?ды ки де, ?ой?а бар.
Той?а барса?, б?рын бар,
Б?рын барса?, орын бар.
Той тама?ы — т?тті.
К??ілдіні? ?йінде
К?нде мейрам, к?нде той.
Би: «Rolly Polly»
С?з ж?мба?. «Наурызым»
?орытынды.
«Наурызым- мерекем, Наурызым-берекем» атты т?рбие са?атымыз ая?талды.
Туа берсін жа?а н?р!
Д?р сілкінсін дала бір.
??тты болсын Наурыз тойы,
??тты болсын жа?а жыл!
(бірге) К?ріскенше к?н жары? болсын!
