Бір н?рсе жайында с?рап білу ма?сатында айтыл?ан с?йлемді с?раулы с?йлем дейді. С?раулы с?йлемдер негізгі с?ра?ты, жетек с?ра?ты, аны?тауыш с?ра?ты білдіреді. Бір н?рсе, о?и?а, іс туралы м?лімет алу ?шін ?ойыл?ан бастап?ы с?ра?ты негізгі с?ра? дейміз.
Мысалы: Сен тама? ішті?бе? ?йде кім бар?
Негізгі с?ра? с?рау есімдіктерінен (?ашан?Кім? ?анша? ?айда? Неге?Кімде? т.б.) ж?не ма, ме, ба, бе, па, пе шылауларыны? ?атысуымен жасалады.
Негізгі с?ра??а жауап алу ?стінде ?осымша ой?а байланысты ту?ан с?ра?ты жетек с?ра? дейміз.
Мысалы:
- Кеште кімдер ?ле? айтты?
- ?лдар ?ле? айтты.
- ?ыздар ше?
Жетек с?ра?тар толымсыз болып ??ралады, к?біне тек с?ра? ма?ыналы с?зден ?ана т?рады. Жетек с?ра? ше шылауыны? ?атысуымен жасалады.
Екінші жа?ты? с?зін аны?тап алу ?шін ?ойыл?ан с?ра?ты аны?тауыш с?ра? дейміз.
Мысалы:
- Б?л кісілер ?ай жердікі?
- Жетісудікі?
- И?, Жетісудікі.
Аны?тауыш с?ра? с?рау интонациясы ар?ылы жасалады. С?раулы с?йлемдерден со? с?рау белгісі ?ойылады. С?раулы с?йлемні? ?зіне т?н интонациясы болады: бас жа?ы к?тері?кі айтылып, со??ы жа?ы онша б?се?демей, к?тері?кі ?алыппен тынады.
ІV .Жа?а саба?ты бекіту:
1. О?улы?пен ж?мыс. 37-жатты?у
1. М?тінді о?ып, мазм?нын т?сіну.
2. М?тін мазм?ны бойынша негізгі, жетек, аны?тауыш с?ра?ты ?атыстырып с?ра? дайындау. (4 топ?а он минут уа?ыт беріліп, ?рбір ??ра?ан с?йлемдеріне бір ?пайдан беріледі.)
2. Адас?ан с?здер.
Слайдта к?рсетілген адас?ан с?здерді? орнын табу.
?аза?стан, медаль?а, ?ай, олимпиадасында, 20 жылды?ы, Т?уелсіздікті?, р?міздері, жылы, Лондон, жеткіздік? ?ол, Республикасыны?, ?анша мемлекеттік, тойланды? ?абылданды? жылы, ?ай.
(Т?уелсіздікті? 20 жылды?ы ?ай жылы тойланды? Лондон олимпиадасында ?анша медаль?а ?ол жеткіздік? ?аза?стан Республикасыны? мемлекеттік р?міздері ?ай жылы ?абылданды?)
Тапсырма?а 5 минут уа?ыт беріліп, ?рбір д?рыс ??ра?ан с?йлемге бір ?пайдан беріледі.
3. Шы?армашылы? ж?мыс.
С?раулы с?йлем дегеніміз не?
Саба?ты? та?ырыбын т?сіне алды? па?
( С?ра??а ?ле? шума?тарымен жауап беру керек) 10 мин.
V. ?орытынды:
Ал?ан ?сері?із ?андай?
Ал?ан ?серлерін слайдта к?рсетілген к??іл-к?й ар?ылы сурет етіп салу.
VI. Ба?алау: ?р топ ?пай санына байланысты ал?ан т?ймеда? жапыра?шаларын орнына орнатып, шы??ан г?лді? н?тижесін к?рсетеді. ?ай топты? жапыра?шасыны? саны к?п болса, сол топ же?іске жетеді.
VII. ?й тапсырмасын беру.
С?раулы с?йлем.
"Мен ?андай баламын?" та?ырыбында эссе жазып келу
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Бір нәрсе жайында сұрап білу мақсатында айтылған сөйлемді сұраулы сөйлем дейді. Сұраулы сөйлемдер негізгі сұрақты, жетек сұрақты, анықтауыш сұрақты білдіреді. Бір нәрсе, оқиға, іс туралы мәлімет алу үшін қойылған бастапқы сұрақты негізгі сұрақ дейміз.
Мысалы: Сен тамақ іштіңбе? Үйде кім бар?
Негізгі сұрақ сұрау есімдіктерінен (Қашан?Кім? Қанша? Қайда? Неге?Кімде? т.б.) және ма, ме, ба, бе, па, пе шылауларының қатысуымен жасалады.
Негізгі сұраққа жауап алу үстінде қосымша ойға байланысты туған сұрақты жетек сұрақ дейміз.
Мысалы:
- Кеште кімдер өлең айтты?
- Ұлдар өлең айтты.
- Қыздар ше?
Жетек сұрақтар толымсыз болып құралады, көбіне тек сұрақ мағыналы сөзден ғана тұрады. Жетек сұрақ ше шылауының қатысуымен жасалады.
Екінші жақтың сөзін анықтап алу үшін қойылған сұрақты анықтауыш сұрақ дейміз.
Мысалы:
- Бұл кісілер қай жердікі?
- Жетісудікі?
- Иә, Жетісудікі.
Анықтауыш сұрақ сұрау интонациясы арқылы жасалады. Сұраулы сөйлемдерден соң сұрау белгісі қойылады. Сұраулы сөйлемнің өзіне тән интонациясы болады: бас жағы көтеріңкі айтылып, соңғы жағы онша бәсеңдемей, көтеріңкі қалыппен тынады.
ІV .Жаңа сабақты бекіту:
1. Оқулықпен жұмыс. 37-жаттығу
1. Мәтінді оқып, мазмұнын түсіну.
2. Мәтін мазмұны бойынша негізгі, жетек, анықтауыш сұрақты қатыстырып сұрақ дайындау. (4 топқа он минут уақыт беріліп, әрбір құраған сөйлемдеріне бір ұпайдан беріледі.)
2. Адасқан сөздер.
Слайдта көрсетілген адасқан сөздердің орнын табу.
Қазақстан, медальға, қай, олимпиадасында, 20 жылдығы, Тәуелсіздіктің, рәміздері, жылы, Лондон, жеткіздік? қол, Республикасының, қанша мемлекеттік, тойланды? қабылданды? жылы, қай.
(Тәуелсіздіктің 20 жылдығы қай жылы тойланды? Лондон олимпиадасында қанша медальға қол жеткіздік? Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері қай жылы қабылданды?)
Тапсырмаға 5 минут уақыт беріліп, әрбір дұрыс құраған сөйлемге бір ұпайдан беріледі.
3. Шығармашылық жұмыс.
Сұраулы сөйлем дегеніміз не?
Сабақтың тақырыбын түсіне алдық па?
( Сұраққа өлең шумақтарымен жауап беру керек) 10 мин.
V. Қорытынды:
Алған әсеріңіз қандай?
Алған әсерлерін слайдта көрсетілген көңіл-күй арқылы сурет етіп салу.
VI. Бағалау: Әр топ ұпай санына байланысты алған түймедақ жапырақшаларын орнына орнатып, шыққан гүлдің нәтижесін көрсетеді. Қай топтың жапырақшасының саны көп болса, сол топ жеңіске жетеді.
