24.02.2014ж 6 «б» сынып
Та?ырып: Ш.??дайберді?лы. «Адамды? борышы?».
Та?ырыпты? ма?саты:
1.Білімділік:О?ушыларды хал?ымызды? біртуар перзенттері Абай мен Ш?к?рім ?мірімен таныстыру,білім мен ?ылым?а баулып,жаман мен жа?сыны? не екенін т?сіндіре отырып, ажырата білуге ?йрету. Оларды? ой-?рісін, д?ниетанымын ке?ейту, шы?армашылы?пен ж?мыс істеулеріне ы?пал ету.
2.Дамытушылы?: логикалы? ой-?рістеріні? ке?еюіне жа?дай жасау,саба?та о?ушыларды? ойлау,с?йлеу ?абілеттерін ?алыптастыру. ?з ойын д?рыс, толы?,тияны?ты айта,жаза білуге да?дыландыру;
3.Т?рбиелік: о?ушыларды ?ос т?л?аны? ?негелі де ?сиетті,с?з маржандары ар?ылы Отан с?йгіштікке, имандылы??а, адамшылы??а, білімді, ?нерлі болу?а, дінімізді ?адірлей білуге т?рбиелеу.
Т?рі: аралас саба?
Саба?ты? ма?саты: О?ушылар?а та?ырыпты ынталандыру ар?ылы беру
Саба?ты? ?діс-т?сілдері: жат?а айту,м?нерлеп о?у, с?ра? – жауап,??гімелесу.
Саба?ты? к?рнекілігі: а?ынны? суреті, флипчарт, хат
П?наралы? байланыс: тарих, каза? тілі
Саба? барысы:
?йымдастыру кезе?і: амандасу,кезекшілермен ??гімелесу,саба?ты? та?ырыбы мен ма?сатын айту.
Психологиялы? дайынды?:
Мен жа?сы адам боламын.
?дептілікке,сыйласты??а ?мтыламын
Ма?ан ?ажет білім аламын. ?мірден ?з орнымды табамын.
Саба?ты? эпиграфы:
?аза?ты? ?ле?іні? пірі бол?ан,
Халы?ты? с?зін айтар ?лы бол?ан,
Абайды? аманат ?ып беріп кеткен
Ш?к?рім т?сірмеген туын ?олдан.
Сырбай М?уленов
Саба? та?ырыбына ?ызы?ушылы? ту?ызу –побуждение.
Ш?к?рімні? Л. Толстой?а жаз?ан хаты, сол хатты? с?ра?тары мен жауаптары ар?ылы о?ушыларды ынталандыру
Толстойдан Ш?к?рім ?ш с?ра? с?рады.
Л.Н. Толстой с?ра?тарына ?те ?ымбатты жауап ?айырды.
Бірінші с?ра?
Адамны? арына тиетін, ?зім білетін жа?ымсыз ?ылы?тарды? б?рін тізіп жаздым да, осыларды? ішінде ж?не Сіз білетін, ар?а е? ауыр тиетін не?
Екінші с?ра?
Ірі шы?армалар жа жазу?а бет алдым. Б??ан ?андай ке?ес бересіз?
?шінші саба?
Жазушы, оны? ішінде мен, ?з жаз?нымны? д?рыс, терісін сынай алмаймын. ?з шы?армасыны? ?атесін ?андай ?діспен к?рім, сынап, т?зетуге болады?
?й ж?мысын тексеру: флипчарт ар?ылы
А)-Абай ?ашан, ?ай жерде д?ниеге келген?
-Абайды? шын аты кім?
Абай жас кезінен ?андай болып ?сті?
-Абай ?андай білім ал?ан?
-?андай орыс классиктеріні? шы?армаларын о?ы?ан?
?)-Абай туралы ?з с?здерімен не айтасы?дар?
Б)-Білімге,м?дениетке арнал?ан ?андай ?ле?дері бар?
В)«?ылым таппай ма?танба» ?ле?ін кім жат?а айтады?
Г)?ле? дегеніміз не?
?ле?ді ??рылысына ?арай талда?ыздар.
жанры
Буыны
Шума?ы
Буна?ы
?й?ас т?рлері
Е) « ?ылым таппай ма?танба» ?ле?ін с?рау
Абай ??нанбай?лы.
Адам бойында?ы мінез.
Жа?сы Жаман
М??алім Ш?к?рімні? Л.Т.Толстой?а жаз?ан с?ра?ын о?иды.
Толстойды? Ш?к?рімге берген бірінші жауабын о?ушы?а о?ыт?ызу.
Толстойды? бірінші жауабы
Осы тізіп жаз?аны?ызды? б?рі де адамшылы? ар?а тиетін н?рселер. Менше, ар?а е? ауыр тиетін іс бар. Ол – егер адам, к?пшілікке, не жалпы ?о?ам?а зиян келтіретін істі ха?и?ат біліп, соны ?ш н?рседен ?ор?анып, сол ха?и?атты айтпай ?алсай, сол ар?а ?те ауыр тиеді. Бірінші, сен ?те бай болып, сол ха?и?атты айтса, малы?а, байлы?ы?а зиян тиетін болса, екінші, сен мансап иесі болып, сол ха?и?атты айтса?, мансабы?нан айрылатын болса?, ?шінші сол ха?и?атты айтса?, басы? жаза?а тартылатын болса. Міне, осы ?ш т?рлі зардаптан ?ор?анып, к?пке зиян келетін ха?и?атты біле т?ра айтпай ?алса?, ар?а е? ауыр тиетіні осы- деп жауап береді.
Жа?а та?ырып
1)М??алімні? кіріспе с?зі.
Абайды? інісі – Ш?к?рім,бес арысты? бірі туралы, б?гін біз саба? ?ткізгелі отырмыз. Жалпылама с?ра?: бес арысты ата?даршы (о?ушылар атап ?теді)
Ш?к?рімні? к?птеген ?ле?дерінде жастарлы білімге, ?ылым?а, ?нерге ша?ыра отырып,оны орынды пайдалануды к?рсетіп, ой ?оз?айды.Абай н?с?а?ан жолды, оны? идеясын ?з хал?ын о?у?а, білімге,?нерге,?ылым?а ша?ыр?ан ойларын жал?астырып дамытады.
2)О?ушылар ?здері о?иды
?аза? хал?ыны? аса к?рнекті а?ыны, ойшылы, композиторы аудармашысы Ш?к?рім ??дайберді?лы 1858 жылы24 шілдеде б?рын?ы Семей уезіне ?арасты Шы??ыстау болысыны? Ке?б?ла? деген жерінде д?ниеге келді. ?кесі ??дайберді-??нанбайды? баласы, Абайды? а?асы.
Ш?к?рімні? ерекше а?ылдылы?ы, бас?а балалардан ?згешелігі 4-5 жасынан-а? бай?алады. ?кесі оны бес жасында ?з ауылында?ы молда?а арабша о?у?а береді. Аса зеректік таныт?ан ол, к?п кешікпей, арабша, парсыша хат танып, кітап о?у?а жарайды. Ш?к?рімні? ойшыл, суреткер, а?ын ретінде ?алыптасуына, біріншіден, ?аза?ты? ежелден келе жат?ан аса бай ауыз ?дебиеті м?расы ?з ы?палын тигізгенін к?реміз.
Ш?к?рім 14-15 жасынан бастап ?ле? шы?ара бастайды. Ш?к?рім домбыра, скрипка жасайтын шебер бол?ан.Ж?йрік ат, ?ыран б?ркіт? ал?ыр тазы ?стап,а?шылы?, саятшылы? ??р?ан.М?ны? барлы?ы Ш?к?рімні? жан- жа?ты дарын, ?асиеттерін ашып, д?лелдей т?сері ха?
3)Ш?к?рімні? бейнефильмі
4)I.Ой ?оз?ау – побуждение.
О?ушылар алдына проблемалы? с?ра? ?ою:
- «борыш» деген с?зді? ма?ынасын ?алай т?сінесі?дер (о?ушылар осы с?зді? ма?ынасын
айтады,орысша?а аударады,с?з тіркестерін ??растырады – ?скери борыш,ата-ана борышы, балалы? борыш
5)Ш?к?рім ??дайберді?лы «Адамды? борышы?»
6)С?здік ж?мыс:
борыш
адамды? борыш
ар са?та
ба?ыт
м??гілік
талап
7) I-де?гей.
Ш?к?рімні? шы?армашылы? ?ызметі мен ?стан?ан ба?ыты
II-де?гей.
А?ын шын ба?ыт деп нені к?рсеткісі келген?
А?ын адамды? борыш деп адам бойында?ы ?андай ?асиеттерді ме?зейді?
III-де?гей.
Шы?армашылы? тапсырма «Мені? борышым» эссе жазы?дар
8)М??алім Ш?к?рімні? Л.Т.Толстой?а жаз?ан с?ра?ын о?иды.
Л. Толстойды? Ш?к?рімге берген екінші жауабын о?ушы о?иды.
Толстойды? екінші жауабы
К?п адамдар ?атыс?ан шы?арма болсын, не ?са? ??гіме болсын, алдымен сол ??гімені? уа?и?асына, іс- ?рекетіне жазушы ?зі аралас?андай жетік болу?а керек. Сол уа?и?аны? ізі, сыры ?о?ам?а байланысты ?рекетіне жазушы ?зі аралас?андай жетік болу?а керек. Сол уа?и?аны? жайы жазушы?а айнадай ай?ындалып, сезіліп т?р?андай болуы керек. Олай болма?ан к?нде, ??гіме д?л, ?ызы?ты болып шы?пайды. «К?ле?кеге пішкен тон бой?а ша? келмейді», деген ма?алды жазушы ойдан шы?армау?а керек. Ішіне араласпай, сырттай ой жотамен жаз?ан шы?арма шынды??а жанаспайды, ?ызы?ты болып шы?пайды,- деп жауап жазды
Бекіту кезе?і :
1)С?йлемдерді толы?тырып жазу
Тірек сызба ар?ылы
Балаларды? ой-пікірін білу,аны?тау – рефлексия
1) Ойын " Сен ма?ан, мен са?ан " с?ра?тар ар?ылы
1.?ле?нен Абай ?негесі ?алай бай?алады?
2. «А? жолдан айнымай, ар са?та» деген ?ле? жолында авторды? айтпа? бол?аны не?
3.Адамны? ата-ана, халы? алдында борышты екенін т?сіндірі?дер.
4.Ма?тан мен мансап туралы не айтады?
5.Келешек ?амын ойлауды кімге тапсырады?
6.М??гілік ?лмеу, ?ибрат беру дегенді ?алай т?сінесі?дер?
2) «Авторлы? орынды?ы» стратегиясы ар?ылы.
О?ушылар «Мені? борышым» деген та?ырып бойынша ?з ??гімелерен о?у.
М??алім Ш?к?рімні? Л.Т.Толстой?а жаз?ан с?ра?ын о?иды.
Л. Толстойды? Ш?к?рімге берген ?шінші жауабын о?ушы о?иды
Толстойды? ?шінші жауабы
-Адамны? арты? ?асиеті- ?з ?атесін к?ріп, соны т?зей алуы. Б?л ?ркімні? ?олынан келе бермейді. «Біреуді? ?атесін біреу к?реді» деген бар. Б?рінен де адам ?з ?атесін ?зі т?зегені арты?. ?з ?атесін ?зі т?зей алатын ?асиет адамны? ?з бойында бар. Ол- адам?а біткен а? ж?рек. Егер адам ?зі істеген ісін, жаз?ан с?зін а? ж?регіне сыната білсе, а? ж?ректі? н?зік сезімі ашып бере алады. А?ыл тол?ауынан ?ткен ?орытындыны ж?рек елегінен ?ткізу керек.
Ж?рек ымбалына беріліп да?дылан?ан адам ?з мінін де, біреуді? мінін де, біреуді? мінін де к?ре алады. Сонды?тан ?діл сыншы? - а? ж?регі?,- деп жауап берді. Осындай а?ыл, ке?ес берген Толстойды мен ?стазым деп ба?алап, арда?таймын,- дейді Ш?к?рім
Ба?алау: адал ж?ректеріне сеніп ба?аны ?з ?здеріне ?ояды
?йге тапсырма:.«Адамды? борышы?» деген ?ле?ді жаттап келу.