САБА? ТА?ЫРЫБЫ: «?ЛТТЫ? ТА?АМДАР»

«Тайынша агробизнес колледжі» КММ

САБАҚ ТАҚЫРЫБЫ: «ҰЛТТЫҚ ТАҒАМДАР»

Дайындаған:

қазақ тілі және әдебиеті пәнінің мұғалімі

Гүлнара Дүйсембайқызы Қасымова

Сабақтың тақырыбы: Ұлттык тағамдар

Сабактың эпиграфы:

«Казак дәстүрі тек ата -ананы ғана емес, жалпы адамды сыйлауға

баулиды»

F. Мұстафин

Сабақтың мақсаты: сөйлеу дағдысын қалыптастыру. Жаңа сабақты

меңгерту.

Білімдік:

Салт - дәстүрге, ұлттык тағам атауларына байланысты жаңа сөздер арқылы тіл байлығын арттыру.

Дамытушылық:

сөйлеу мәдениетіне, өзінше ойын білдіруге біреудің пікірін тыңдай білуге, шығармашылықпен жұмыс білуге үйрету.

Тәрбиелік:

Казактың салт-дәстуріге құрметтеуге тәрбиелеу

Сабактын түpi:

Жаңа тақырыпты таңыстыру сабағы

Сабақтың техникалық кұралдары:

Интерактивтік тақта

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Өткен сабаққа шолу.

2. Экранда сабақ тақырыбы мен эпиграфы беріледі.

Асыл сөз:

Қазақ халқы асты өте жоғары 6ағалаған. «Ас- адамның арқауы» деген сөз әрбір қазақ жақсы біледi. Қазақ халқы адам өмірінде тамақтың орнын mipшілікке қажетті құндылықтардың бәрінен де жогары қойған. Асты құрметтеу мен багалаудың жолын да, оны дәмді етіп дайындауды да жақсы білген

Сөздік жумысы

Қонақжай – гостеприимный

бағалаған – оценивал

қуат -сила

Сіңімді - легко переваренный

Ас - пища

Шұжық- колбаса

Қазы - ребра

Кесек ет - филе мяса

Қарта —внутренние органы

Жаңбас -задняя часть

Омыртқа –позвоночник

Мәтінді оку, аудару, мазмұнын түсіндіру.

Қазақтың ұлттық тағамдары

Қазақ өте қонақжай халық, ол ұрпақтан-ұрпаққа жалғасуда.Қазақ халқы асты ете жоғары бағалаған, әрі қастерлей білген. «Ас -адамның арқауы», «Жаман ауру - жақсы ас», «Ас қадірін білмеген жаяу қалады»-деп халық тегін айтпаған. Аска байланысты салт- дәстурлер мен әдет ғұрыптар: соғымбасы, қонақасы, табақ тарту, сарқыт, сәлемдеме, түстену, асату, дәмдеу, асар, ауыз ашар тағы басқалар. Дастарқанға койылған дәмнен ауыз тимей кетуге болмайды.Казак дастарканына көбінесе ұннан, сүттен, еттен жасалған тағамдар қояды.

Казак халкы еттен түрлі тағамдар жасаған. Ет тағамдары: шұжық, түңемеш, шыжмыж, бұжы, сырбаз, cipнe, қуырдақ,сүр ет т.б.

Ұлт тағамдарының негізі - сүт тағамдары.Сүт тағамдарын халық бip сөзбен «ақ» деп атайды. Сүт тағамдарының қоректік қасиеті мол, әpi денсаулыққа пайдалы. Сүттен қымыз, шұбат, қатық, май, ipiмшік, құрт, сүзбе, қаймақ, айран, уыз сияқты тағамдар жасалған.

Қазақ халқы «Дәнді шашпа, нанды баспа», «Жерде жатқан бидай дәнін көрсең, түйенің үстінен еңкең. де тepiп ал »- деп нанды аса құрметтеген. Ұннан жасалатын тағамдар: бауырсақ, шелпек, құймақ, таба нан, жайма, т.б.

Бұл тағамдардын, барлығын ысырап етпей пайдалана біген жөн.

2. Лексикалық қоржынмен жұмыс

Сез Тіркестерінен сөйлем құрау.

Ет тағам

Ac мәзipi

Сүт тағам

Нан тағам

Ұлттык тағам.............

Дастарқан батасы.................

3. Макал-мәтелдердің сәйкесін көрсету

Досыңның үйінде, су берсе де ішіп кет	Где пища водится, там болезнь не заводится.
Ынтымақты үйдің асы тәтті	He шагай через блюдо с едой.
Ат -адамның қанаты, ас-адамның қуаты	Пример хозяина за столом вкус еде прибавляет
Ас үстінен аттама, астан үлкен емессің.	В гостях у друга и воду подадут,- пей.
Ас тұрған жерде ауру тұрмайды.	Конь -крылья человека, а в хлебе-его сила
Ас- иесімен тәтті	Ячмень и пшеница -пиша, золото и серебро-металл
Алтын,күміс -тас екен, арпа, бидай-ас екен	Когда в семье лад, все вкусно подряд.

4. Аудиомәтін тыңдау

Біздің халқымыздың, құрметті қонақтарына ұсынатын басты тағамы-қазақша ет. Қазақтар сыйлы қонаққа малдың басын тартады. Табак, тарту-үлкен өнер. елдікке сын. Қонақтың дәрежесі мен жасына, туыстык; жолына қарай табақ тарту- бас табақ, сый табақ, орта табақ, аяқ табақ, күйеу табақ, келін табақ, т.б. болып аталады. Аталған тaбaқ (ет) мүшелері болады. Ол мүшелерді ауыстыруға болмайды. Табақ тapтуға қазақтар ерекше көңіл бөліп отырған

Тыңдалым бойынша тест тапсырмалары

1. Мәтінде жоқ ақпаратты көрсетіңіз.

1. Қазақтың, басты тағамы - қазақшы ет

2. Сыйлы қонаққа бас тартады

3. Қымыз -денсаулыққа пайдалы сусын
   Д) Табақ тарту-үлкен өнер

2. Мәтінге сай сөйлемді аяқтаңыз

Қазақтар сыйлық ,онаща малдын басын

1. қояды

2. береді

3. тартады
   Д) алады

Мәтінде жауабы бар сұрақты табыңыз.

1. Қазактар қонақ күтпей ме?

2. Қандай ет ciзгe ұнайды?

3. Бүгін бесбармақ дайындадың ба?

Д) Қазак халқы қонаққа қалай табақ тартады?

Жаңа сабақты бекіту.

V. Сабакты қорытындылау

1. Тест сұрақтарына жауап беру

1 Қазақ халкының ұлттық тағамына байланысты салтын атңндар

А) сорпа дайындау

Б) палау дайындау

С) соғым сою

Д) түймеш дайындау

Жауабы: С) соғым сою *

2. Күздік дегеніміз не ?

А) Қыста сойылатын соғым

Б) Күнде сойылатын мал eтi

С) Жазда таратылатын мал еті

Д) Күзде сойылатын мал

Жауабы: Б) Күзде сойылатын мал еті

3.Қазақ халқы сыйлы қонақтарға не тартады?

А) малдың басын

Б) малдын сирақтарын

С) малдың етін

Д) малдын тepiciн

Жауабы: А) малдың басын

4.Соғым сойылғаннан кейін дайындалатын тағамның түpi

А) қазақша сорпа

Б) палау

С) қуырдақ

Д) кәуәп

Жауабы: С) куырдак

5. Темендегілердің кайсысы нан тағамдарына жатады

А) шұбат

Б) шұжык

С) қымыз

Д) бауырсақ

Жауабы: Д) бауырсақ

б.Наурыз кежеге қанша түрлі дәм қосады?

А)бес

Б)екі

С) сегіз

Д) жеті

Жауабы: Д) жеті

7.Қазақ халқы биенің сүтін не деп атайды?

А)сүт

Б) шұбат

С)айран

Д) қымыз

Жауабы: Д) қымыз

8.Жаңадан ашыған қымыз қалай аталады?

А)кұнан

Б)түнемет

С) саумал

Д) 6ecтi

Жауабы: С) саумал

9.Кеп нуктенің орнына керекті сөзді койыңдар
Түйе маған ...... береді

А)сүт Б) шұбат С)айран Д) қымыз Жауабы: Б) шұбат

10. Берілген сөйлемде септеулік шылаудың кай септікпен тіркескендігін

табыңдар. Біз сыныпта ұлттык тағамдар туралы оқыдық

А)атау

Б) барыс

С) шығыс

Д) көмектес

Жауабы: А)атау

Бағалау.

Үйге тапсырма. Жазба жумысы. Бесбармақты калай дайындайды?