Саба?ты? ма?саты: О?ушылар?а Наурыз туралы,Наурыз д?ст?рлері туралы т?сініктер беру.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру.
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау.
ІІІ.?ткен саба?тар?а шолу жасау.
Жа?а саба?.
Наурыз к?ні.
Наурыз –ежелгі м?дениеті дамы?ан елді? бірі парсыны? «нау», «рыз», я?ни жа?а к?н деген с?зінен шы??аны к?пке б?рыннан-а? белгілі. ?аза?тар да б?л к?н жа?а жыл, ырыс, береке, мереке, жыл басы деп есептейді. ?лысты? ?лы к?ні ж?рт ж?мыс істемейді, сапар?а шы?пайды, іс тікпейді, ??рлыс не бас?а бір іс бастамайды, ешкімді ренжітпейді, дауыс к?термейді, ?біс с?йлемейді.Наурыз-те?дік к?ні. К?н мен т?н те?еледі, ?л мен ??л те?еледі, ?ыз бен к?? те?еледі.Наурыз к?ні-22 ж?лдызы халы?аралы? мереке.
Наурызнама.
Наурыз-шы?ыс еліні? б?кіл халы?ты? мейрамы, я?ни ?лысты? ?лы к?ні наурыз б??ан дейін мы?да?ан жыл б?рын шы?ыс халы?тарында жыл басы мерекесі ретінде тойланып, ерекше к?н ретінде аталып ?тетін бол?ан. ?аза? хал?ы да Наурыз мерекесін айры?ша ба?алап, оны жыл сайын тойлап отыруды ?детке айналдыр?ан.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Наурыз д?ст?рлері »
Сабақтың тақырыбы: Наурыз дәстүрлері
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға Наурыз туралы,Наурыз дәстүрлері туралы түсініктер беру.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
ІІІ.Өткен сабақтарға шолу жасау.
Жаңа сабақ.
Наурыз күні.
Наурыз –ежелгі мәдениеті дамыған елдің бірі парсының «нау», «рыз», яғни жаңа күн деген сөзінен шыққаны көпке бұрыннан-ақ белгілі. Қазақтар да бұл күн жаңа жыл, ырыс, береке, мереке, жыл басы деп есептейді. Ұлыстың ұлы күні жұрт жұмыс істемейді, сапарға шықпайды, іс тікпейді, құрлыс не басқа бір іс бастамайды, ешкімді ренжітпейді, дауыс көтермейді, әбіс сөйлемейді.Наурыз-теңдік күні. Күн мен түн теңеледі, ұл мен құл теңеледі, қыз бен күң теңеледі.Наурыз күні-22 жұлдызы халықаралық мереке.
Наурызнама.
Наурыз-шығыс елінің бүкіл халықтың мейрамы, яғни Ұлыстың ұлы күні наурыз бұған дейін мыңдаған жыл бұрын шығыс халықтарында жыл басы мерекесі ретінде тойланып, ерекше күн ретінде аталып өтетін болған. Қазақ халқы да Наурыз мерекесін айрықша бағалап, оны жыл сайын тойлап отыруды әдетке айналдырған.
Қыдыр ата.
Қыдыр (Қызыр) бүкіл халықтың қамқоры, оларға жақсылық жасаушы, ырыс, құт, несібе әкелуші, бақыт, береке, өмір сыйлаушы қасиет иесі, кемеңгер, әулие, көріпкел, жарылқаушы-қарт.Ол Ұлыстың ұлы күнінде әр елге келіп, әр шаңыраққа соғып бата береді. Мұсылман қауымы мұндай үйге Қыдыр ата түнеп немесе бата беріп кетеді деп түсінген. «Қыдыр қонған», «Қыдыр дарыған» деген сөздер осындайдан шыққан.
Наурыз жыры.
Наурыз жыры-наурыз мерекесінде айтылатын халық ауыз әдебиетінің бір саласы. Жыр, өлең осы күнге лайықталып мадақтау, тілек, бата, әзіл түрлерінде айтылады.
Наурыз бата.
Халақта батаның түрлері көп. Соның бірі-осы Наурыз бата.Мұнда наурызнама өткізгендерге осы күнге арнап, наурыз көжеге шақырғандарға, тойда өнер көрсеткен ақын, әнші, палуандарға тағы да басқа өнерпаздарға, жас талапкерлерге ақсақалдар мен әжелер, ел ағалары бата береді.
Наурыз шешек.
Наурыз айында өсетін жапырақтар, түрлі гүлді, қауашақты әсем өсімдік. Оны үйде де өсіреді. Майының дәрілік қасиеті бар. Қазақстанның таулы аймақтарында оның бірнеше түрі өседі. Наурыз шешек «Қызыл кітапқа» енген сирек кездесетін бағалы өсімдік қатарына жатады.
Наурызша.
Наурыз айында жұп-жұқа, қиықша қырық қар түседі. Оны халық наурызша деп атайды. Самарқанның көк тасы жібиді. Бұл да наурыз күніне байланысты сөз. Оның бірнеше мәні бар.
Наурыз төл.
Наурыз айында мал төлдей бастайды. Олар «Наурыз төлі» деп аталып, төл басы ретінде бағаланып, малжанды қазақ баласы оны ерекше күтіп бағады.
Наурыз көже.
Наурыз тойында ғана тән, көпшілікке арналған мерекелік тағам. Оны әр үй жеті түрлі дәмнен: сүт,ет, тұз, тары, құрт, жеміс тағы сол сияқты тағам түрлерінен жасап, оған қазы, шұжық сияқты сыйлы мүшелер қосып, мерекемен құттықтауға келгендерге ықыласпен ұсынады. Наурыз көженің дәстүрлік, мерекелік ұлттық тағылымы өте зор.
Сабақты қорытындылау.
Наурыз дәстүрлеріне нелер жатады?
Наурыз көже қай уақытта асылады?
Наурыз төл дегеніміз не?
Қыдыр ата қай уақытта келеді?
Үйге тапсырма:
Наурыз дәстүрлерін оқып келу.
Бүктеме жасап келу.
Сабақтың тақырыбы: Қазақтың ұлттық ойындары.
Сабақтың мақсаты: Қазақтың ұлтының ойындары туралы түсініктер беру.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
Жаңа сабақ.
«Асық» ойыны
Асық- қазақ халқының дәстүрі ойыны.Асық ойыны күндіз де, түнде де ойналады.Күндізгісі-мергендікке, түнгісі-ептілікке баулиды.Асық ойынның мынадай түрлері бар: тәйкі, омпы, алшы, хан, хан ату т.б.
Асықты мұртынан не жамбасынан тұрғызуды омпы дейді.Омпы ойыны тегіс алаңда, жазық жерде, тіпті үлкен бөлмеде де ойналады. Мақсаты- көп асық ұтып алу. Асық ойыны-халық арасына кең таралған.
«Көкпар» ойыны
Көкпар –жігіттердің күш қайратын, ерлік, ептілігін сынайтын-ұлттық ат ойыны. Көкпарға тақымы берік шабандоздар.Жарысқа түскен бұл додалы сынға денесі жұмыр, аяқтары жуан сәйгүлік аттар қатыстырылады. Бұрындары мал баққан көшпелі халықтар көк бөріні соғып алғанда өлігін ат үстіне сүйрелеп, бір-бірінен ала қашып, лақтырып ойнаған. Кейін ол ұлттық ат спорты ойынына айналған.
«Тоғызқұмалақ» ойыны
Тоғызқұмалақ-шахмат сынды ежелгі ойын түрі. Ойынға екі адам қатысады. Ағаш тақтаға арнайы ұя жасап, олжа салып ойнаған.Ертеде қойшылар малын өріске шығарып, тақыр жерден ұя-шұңқыр ойып, қойдың құмалағымен ойнаған. Тоғызқұмалақ атауы содан шыққан. Бекітілген өз ережесі бар,үлкен шеберлікті, ойлануды, айла-тәсілді қажет ететін күрделі ойын.
«Теңге алу» ойыны
Теңге алу- қыраттау жерге биік сырық тігіп, оған көлденеңнен қағылған тақтайға төмен түсіріп жіңішке жіп іледі.Жіптің ұшына күміс теңгелерді тесіп байлайды да садақ немесе мылтық оғы жетер жерден көздеп атқан. Теңгеге оғын тигізген ойыншы ең мерген саналған.
«Ақсүйек» ойыны
Ақсүйек –тойға жиналған жаствр жаздың айлы түнінде ақсүйек ойнаған. Оның басты шарты лақтырған ақсүйекті жабыла іздеп тауып әкелу. Осы ақсүйек іздеу үстінде бозбала мен бойжеткен өзара сырласып, көңіл құпиларын ашатын болған.
