К?дімгі кірпіштен немесе арнаулы ??рылыс материалдарынан дейсіз ?ой.?рине б?л д?рыс.Ал сол ??рылыс материалдары ?алай дайындалатыны ж?нінде б?гінгі ?ар?ынды ??рылыс салаларында к?птеп ?олданылып жат?ан таби?и,жасанды материалдар ??пиясы жайлы ойлан?аны?ыз бар ма?Сырт к?зге ??рылыс материалдарын,б?йымдарын дайындау тым о?ай болып к?рінуі де м?мкін. Егер осы дайындау?а зер салып ??ілер болса?ыз,оны? ?аншалы?ты ж?мысты талап етерін ??ынар еді?із.?айсыбір ??рылыс материалдары дайындалмас б?рын алдын ала зерттеледі,сарапшылар таразысына т?седі,сына?тан с?рінбей ?ткен со? ?ана ?ндіріске жолдама алады.
Бізді? елімізде ??рылыс материалдарын зерттейтін арнаулы ?ылыми-зерттеу орталы?тары ?те к?п.??рылыс ке? ?анат жайып келе жат?ан ?азіргі заманда м?ндай институттарды? ат?арар ?ызметі жо?ары.Б?лай дейтініміз-??рылыс материалдарын арзан шикізаттардан,берік ?рі ?за? уа?ыт?а шыдамды етіп,заман талабына сай сапада жасау ?дістерін зерттеу осы институттарды? алдында т?р?ан негізгі міндет.?азіргі сан алуан жа?а материалдарды айтпа?анны? ?зінде сонау к?не замандардан келе жат?ан к?дімгі к?йдірілген кірпіштерді? ?зі б?гінгі та?да т?рленіп,барлы? ж?мыстары дерлік автоматтан дырыл?ан ж?не механикаландырыл?ан ірі заводтарда ?айта жа??ырып, жа?а ?асиеттерге ие болып отыр.
Б?гін біз осы ??рылыс материалдарымен танысып, жіктейміз.
??рылысты? керамика- б?л т?р?ын ?й ж?не ?ндірістік ?имараттар т?р?ызу?а ?олданылатын керамикалы? б?йымдар тобы. Керамикалы? ?абыр?алы? б?йымдар-?те к?не материал болып табылады.
Керамика (грек. тілінен «keramos») саз деген ма?ынаны білдіреді. Керамикалы? б?йымдар саз ?оспасынан, топыра?тан ж?не бас?а таби?и материалдардан ??ралады. ??рылысты? керамикалы? тастар цемент, аз кездесетін металл, сонымен ?атар тасымалдау ?ондыр?ыларын ?немдеуге септігін тигізетін е? к?п тара?ан ?абыр?алы? материал болып саналады.
Паркет- (орыс.паркет, фр. рarquet)-?детте ?атты жынысты а?аштардан жасал?ан еденге т?сеуге арнал?ан ?ыс?а ж?не жі?ішке та?тайлар. Паркетті с?регі ?атты а?аштардан (емен, б?к т.б.) жасайды. Паркетті? ?зынды?ы 150-450мм, ені 30-60мм болады. Паркетті? мынадай т?рлері болады дана паркет, ?рнекті паркет, паркетті та?та ж?не ?ал?ан.
Кірпіш. Ауыл шаруашылы?ы ??рылыс ?ндірісінде к?йдірілген ?ызыл кірпішті? алатын орны аума?ты келеді. ?азіргі кезде кірпіш ?ндіруге арналган ша?ын кірпіш машиналары шы?арыла бастады. Кірпіш ?ндіруге ?ажет зат-ол балшы?. Балшы?ты жер ?ыртысынан бульдозерді? к?мегімен ?опсытып,таби?и т?рде ?зіндік ыдырау?а ?йіп ?ояды. Ыдыра?ан балшы??а су ?осып, машинамен илейді. Кепкен кірпіштерді температурасы 1100-1300°С болатын пештерде к?йдіріп, ?ызыл кірпіш алады. К?йдірілген ?ызыл кірпішті? мы?тылы?ы жо?ары болады. К?йдірілген ?ызыл кірпішті? ?лшемдері 250 x120 x 65мм. Салма?ы 3-3,5кг.
Сазбалшы? - ??рамында ?са? ??м, ?к тасы, слюда, аздап топыра? т.б. ?оспалары болады. ??рамыны? басым к?пшілігін сазды минералдар ??райтын, д?некерленіп ?атайма?ан ш?гінді тау жыныстары.
Балшы? ж?не сазбалшы?. ??рылыс?а ?ажетті заттарды? бірі балшы? болып табылады. Таби?атта балшы? ??р?а? ж?не ыл?алды к?йінде кездеседі. Балшы?ты? ??рамында ?са? ??м, ?к тасы, слюда, аздап топыра? т.б. ?оспалары болады.
Аражабындар деп ?имараттарды ?абаттар?а б?луші, к?лдене? элементтерін атайды. Аражабындыларды: жерт?ле ?стілік, ?абатаралы? (?абаттар арасында?ы жабындылар), шатыраралы? (жо?ар?ы ?абат пен шатыр арасында?ы ж?не шатырсыз (жабы?ты) етіп орналастырады. ?имараттарды? аражабындылары еденнен, жабды?тардан ж?не т.б. ж?ктемелерді ?абылдаушы ма?ызды к?теруші элементтер болып табылады.
Тастамалар (б?ренелер)- б?та?тарынан ажыратыл?ан ба?ананы? жо?ар?ы жа?ы алынып тастал?ан кесілген ?лкен а?аш, немесе ба?ананы? б?лігі. а?аш ??деу ?ндірісінде ?абы?тары аршыл?ан диаметрлері 10-18 см, ?зынды?тары 3-7,5м келетін б?ренелерді жо??ылап ж?не аралап ?ажетті ?ималы тілінген материалдар, сонымен ?атар технологиялы? жа??а жасау ?шін ?олданылатын тізбек. ??деу биіктігіні? е? жо?ары ?лшемдері
-гидравликалы? т?т?ыр материалдарыны? ?лкен тобыны? жалпы атауы. Цементті? к?п тара?ан т?ріні? бірі-портландцемент.
Бетон (франц. bton, лат. bitumen-тау шайыры), ??йматас-жасанды тас материал; байланыстыр?ыш заттар, (цемент, гипс, алебастр, ?ктас, т.б.), су (кейде сусыз) ж?не толтыр?ыш материалдар (??м, малтатас, ?иыршы? тас, т.б.), кейде арнайы ?стеме заттар ?оспасыны? ?атаюы н?тижесінде алынады; ма?ызды ??рылыс материалы.
ІІІ. Сергіту с?ті.
ІV. Саба?ты бекіту.
??рылыс материалдарына ?андай материалдар жатады?
Сплиттерлік блок дегеніміз не?
Кірпіш дегеніміз не?
V. Саба?ты ?орытындылау.
1. Сіз ?зі?із т?ратын ?йді? неден жасал?анын білесіз бе???рылыс?а ?ажетті заттарды атап ?ті?із?
2. Цемент дегеніміз не?
3.Тастамалар дегеніміз не?
VІ. ?й тапсырмасы.
Пайдалан?ан ?дебиеттер:
1. ?.Халы?ов, С. ?ыры?баева, Т.Садырбеков
2. Е.Ермилова, Н.Адам??лов, И.Товченик
3. К.?стеміров, Г.Шмекеева, Д.?лма?анбетова
4. Жылумен ?амтамасыз ету журналы
5. Интернет материалдары
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
I. Ұйымдастыру кезеңі: • Оқушыларды түгендеу; • Оқу материалын бекіту, дағдыландыру жұмыстары;
• Өткен тақырыпты қайталау;
1. Іргетас дегеніміз не?Іргетастың түрлері?
2.Топырақтың құрылысын түсіндіріп беріңіздер?
3. Топырақтың қасиеттері?Топырақты қандай мақсатпен өңдейді?
4. Топырақтағы арамшөптің тұқымдарын қалай жоюға болады?
5.Құрылыс кешенін жобалау кезінде жылуды сақтаудың негізгі шаралары
қайда алынады?
6. Жылудың керегеден өту жылдамдығы қандай?
7. Жылуоқшаулағышпен қапталған үйлерде жылу көзін үнемдеу неше
пайызға жетеді.
IІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
Сіз өзіңіз тұратын үйдің неден жасалғанын білесіз бе?
Кәдімгі кірпіштен немесе арнаулы құрылыс материалдарынан дейсіз ғой.Әрине бұл дұрыс.Ал сол құрылыс материалдары қалай дайындалатыны жөнінде бүгінгі қарқынды құрылыс салаларында көптеп қолданылып жатқан табиғи,жасанды материалдар құпиясы жайлы ойланғаныңыз бар ма?Сырт көзге құрылыс материалдарын,бұйымдарын дайындау тым оңай болып көрінуі де мүмкін. Егер осы дайындауға зер салып үңілер болсаңыз,оның қаншалықты жұмысты талап етерін ұғынар едіңіз.Қайсыбір құрылыс материалдары дайындалмас бұрын алдын ала зерттеледі,сарапшылар таразысына түседі,сынақтан сүрінбей өткен соң ғана өндіріске жолдама алады.
Біздің елімізде құрылыс материалдарын зерттейтін арнаулы ғылыми-зерттеу орталықтары өте көп.Құрылыс кең қанат жайып келе жатқан қазіргі заманда мұндай институттардың атқарар қызметі жоғары.Бұлай дейтініміз-құрылыс материалдарын арзан шикізаттардан,берік әрі ұзақ уақытқа шыдамды етіп,заман талабына сай сапада жасау әдістерін зерттеу осы институттардың алдында тұрған негізгі міндет.Қазіргі сан алуан жаңа материалдарды айтпағанның өзінде сонау көне замандардан келе жатқан кәдімгі күйдірілген кірпіштердің өзі бүгінгі таңда түрленіп,барлық жұмыстары дерлік автоматтан дырылған және механикаландырылған ірі заводтарда қайта жаңғырып, жаңа қасиеттерге ие болып отыр.
Бүгін біз осы құрылыс материалдарымен танысып, жіктейміз.
Құрылыстық керамика- бұл тұрғын үй және өндірістік ғимараттар тұрғызуға қолданылатын керамикалық бұйымдар тобы. Керамикалық қабырғалық бұйымдар-өте көне материал болып табылады.
Керамика (грек. тілінен «keramos») саз деген мағынаны білдіреді. Керамикалық бұйымдар саз қоспасынан, топырақтан және басқа табиғи материалдардан құралады. Құрылыстық керамикалық тастар цемент, аз кездесетін металл, сонымен қатар тасымалдау қондырғыларын үнемдеуге септігін тигізетін ең көп тараған қабырғалық материал болып саналады.
Паркет- (орыс.паркет, фр. рarquet)-әдетте қатты жынысты ағаштарданжасалған еденге төсеуге арналған қысқа және жіңішке тақтайлар. Паркетті сүрегі қатты ағаштардан (емен, бүк т.б.) жасайды. Паркеттің ұзындығы 150-450мм, ені 30-60мм болады. Паркеттің мынадай түрлері болады дана паркет, өрнекті паркет, паркетті тақта және қалқан.
Кірпіш. Ауылшаруашылығы құрылыс өндірісінде күйдірілген қызыл кірпіштің алатын орны аумақты келеді. Қазіргі кезде кірпіш өндіруге арналган шағын кірпіш машиналары шығарыла бастады. Кірпіш өндіруге қажет зат-ол балшық. Балшықты жер қыртысынан бульдозердің көмегімен қопсытып ,табиғи түрде өзіндік ыдырауға үйіп қояды. Ыдыраған балшыққа су қосып, машинамен илейді. Кепкен кірпіштерді температурасы 1100-1300°С болатын пештерде күйдіріп, қызыл кірпіш алады. Күйдірілген қызыл кірпіштің мықтылығы жоғары болады. Күйдірілген қызыл кірпіштің өлшемдері 250 x120 x 65мм. Салмағы 3-3,5кг.
Гравий- (франц.gravier- болбыр)-ірілігі 2-10мм жұмырланған қиыршық сынықтардан тұратын болбыр шөгінді тау жынысы.
Сазбалшық - құрамында ұсақ құм, әк тасы, слюда, аздап топырақ т.б. қоспалары болады. Құрамының басым көпшілігін сазды минералдар құрайтын, дәнекерленіп қатаймаған шөгінді тау жыныстары.
Балшық және сазбалшық. Құрылысқа қажетті заттардың бірі балшық болып табылады. Табиғатта балшық құрғақ және ылғалды күйінде кездеседі. Балшықтың құрамында ұсақ құм, әк тасы, слюда, аздап топырақ т.б. қоспалары болады.
Аражабындар деп ғимараттарды қабаттарға бөлуші, көлденең элементтерін атайды. Аражабындыларды: жертөле үстілік, қабатаралық (қабаттар арасындағы жабындылар), шатыраралық (жоғарғы қабат пен шатыр арасындағы және шатырсыз (жабықты) етіп орналастырады. Ғимараттардың аражабындылары еденнен, жабдықтардан және т.б. жүктемелерді қабылдаушы маңызды көтеруші элементтер болып табылады.
Тастамалар (бөренелер)- бұтақтарынан ажыратылған бағананың жоғарғы жағы алынып тасталған кесілген үлкен ағаш, немесе бағананың бөлігі. ағаш өңдеу өндірісінде қабықтары аршылған диаметрлері 10-18 см, ұзындықтары 3-7,5м келетін бөренелерді жоңғылап және аралап қажетті қималы тілінген материалдар, сонымен қатар технологиялық жаңқа жасау үшін қолданылатын тізбек. Өңдеу биіктігінің ең жоғары өлшемдері
-гидравликалық тұтқыр материалдарының үлкен тобының жалпы атауы. Цементтің көп тараған түрінің бірі-портландцемент.
Бетон (франц. bton, лат. bitumen-тау шайыры), құйматас-жасанды тас материал; байланыстырғыш заттар, (цемент, гипс, алебастр, әктас, т.б.), су (кейде сусыз) және толтырғыш материалдар (құм, малтатас, қиыршық тас, т.б.), кейде арнайы үстеме заттар қоспасының қатаюы нәтижесінде алынады; маңызды құрылыс материалы.
ІІІ. Сергіту сәті.
ІV. Сабақты бекіту.
Құрылыс материалдарына қандай материалдар жатады?
Сплиттерлік блок дегеніміз не?
Кірпіш дегеніміз не?
V. Сабақты қорытындылау.
1. Сіз өзіңіз тұратын үйдің неден жасалғанын білесіз бе? Құрылысқа қажетті заттарды атап өтіңіз?
