Конспект урока крымскотатарского языка по теме "Сложное предложение"

Мевзу:      Муреккеп джумле

Макъсад: муреккеп джумле акъкъында малюмат бермек; адий                                                                                                                                                           джумлени муреккеп джумледен фаркъламакъ;  муреккеп джумлени  нутукъта догъру къулланмакъ; муреккеп джумлелерде токътав ишаретлерини догъру ишлетмек; ана тилимизге севги ашлатмакъ

Донатма: дерслик, пиктограммалар, мультимедий тахта

ФАБ : бедий эдиябиятта ве ХАЯ (фольклор) муреккеп джумлелер

Дерснинъ чешити: янъы бильги алув дерси

                         Дерснинъ кетишаты

I Тешкилий дакъкъа

     Селям алейкум, балалар. Бугунь дерсимизге мусафирлер кельдилер. Келинъиз, балалар, оларнен селямлашайыкъ.

Талабелер:   Хош кельдинъиз, оджалар

                            Азиз   муаллимлер

                           Сизге джандан севинемиз

                            Бильгимизни косьтеремиз.

                            Балалар сизге бинъ-бир тешеккюр,

                            Илим, бильги,, унер бересинъиз бизге.

                             Аят корюнъ, даим яшанъ, шад ве урь,

                              Сагъ олунъыз, оджалар, дермиз биз сизге.

            Дерснинъ башында  талабелер тахтада асылгъан кяъытта, озь пиктограммаларыны ерлештирелер (бу пиктограммалар талабелернинъ эмоциональ вазиетини бильдире). Дерснинъ сонъунда бойле мешгъулиет даа япыла. Эгер тебессюм чокъ олса, демек дерс яхшы кечти, балалар дерсни бегендилер.

II Бильгилерни актуализирлев

            Бугунь биз, балалар, меракълы мемлекетнен таныш олмагъа девам этемиз. Бу мемлекетте Синтаксис  къыралы ве Пунктуация къыраличеси яшайлар. Анда яшагъан  адамларнен корюшювимиз   мундериджели  ве нетиджели олмакъ ичюн, мен сизлерге интеллектуаль мешгъулиетни беджермеге теклиф этем.

                        1 Берильген джумлелерде баш ве экинджи дередже азаларыны къайд этинъиз  (агъзавий)

            Кузь кельди. Багъчалар сарарды. Ел четинде, дерелерде, тепелерде  ешиль чалылар къызардалыр.

III Дерснинъ мевзусыны манъсадыны илян этмек

IV Янъы мевзу

 1. Проблем суали.

       Эр эки тарафта язылгъан джумлелерни окъунъыз. Оларнынъ грамматик негизлерини тапынъыз.  Эр бир джумледе къач грамматик негиз бар?

Шу йылы къар номай ягъды.        Шу йылы къар номай ягъды,

 Къатты сувукълар олды.                эм де къатты сувукълар олды,  

Пек чокъларнынъ инджирлери            пек чокъларнынъ инджир

сувукътан гъайып олды.                 тереклери сувукътан гъйып олды.

Нетидже:

- джумленинъ теркибинде эки я экиден зияде адий джумле олса – бу муреккеп джумледир.

-адий джумлелер муреккеп джумледе интонация ве багълайыджылар ярдымыненбагъланып келирлер.

-языда муреккеп джумле теркибиндеки адий джумлелер бири биринден виргульнен айырылалар.

2. Дерсликнен чалышув

    Назарий материал 68-69с.

3. Дефтерлерде сене, сыныф иши, мевзу языла. Муреккеп джумле  де языла.

4. Язылгъан муреккеп джумленинъ схемасыны япынъыз

1, эм де 2, 3.

5.  Лексик мешгъулиет

     Сёзлернинъ манасыны анълатынъыз:                                                             

- номай

- гъайып олмакъ

-къатты сувукъ

6. Ауторелаксация «кок къушагъы»

Бакъам болдурдынъыз.

Онъайтлы отурынъыз.

Козьлеринъизни къапатынъыз.

Кок къушагъыны тасавур этинъиз.

Сиз озюнъизни раат, тынч, гузель, къуванчлы, яхшы дуясынъыз.

Энди турынъыз, аркъанъызны догъуртынъыз,

башынъызнынъ устюнде кок къушагъыны япынъыз.Отурынъыз

V Пекитюв

1. Трансформация(адий джумледен муреккеп джумле япмакъ ве  грамматик негизлерини къайд этмек).

  Кунь батты.

Денъизде рузгяр котерильди.

Кузь мевсими кельди.

Багъ-багъчаларда берекет джыйылды.

Сарардылар багъчалар.

Учып кетти турналар.

2. Иджадий иш.

Группада чалышув.

Берильген схемагъа бакъып, джумлелер уйдурып язынъыз.

1 ,ве  2   (1 группа)

1 ,2, чюнки 3  (2 группа)

3 Балалар, бугунь дерсимизде биз насыл йыл  мевсими акъкъында айтамыз, джумлелер тиземиз? Догъру, кузь акъкъында.

Къана, балалар, кузь акъкъында ким шиир я да тапмаджа айта билир?

Балалар тахтада корьген тезайтымны берабер айтайыкъ.

         - Къарчыгъа къаршында

          Къарылгъач къанаты

          Корюнген кузь куню

          Кемал, Керимни Кичкене коюнден кетирип,

          Къарылгъачгъа къаршында къалдырып кеткен.

4 Иджадий яратув (чифтелешип чалышув)

Берильген ярдымджы сезлернен муреккеп джумле яратмакъ. Грамматик негизлерни  къайд этмек.

Ярдымджы сезлер: кузь, орманда, сары, япракълар, тереклер, къушлар авелене, сыджакъ мемлекетлер, сувукъ.

VI Нетидже

1 баалав

2 пиктограмма

VII Эв вазифе

1)эдебий эсерден 2-3 джумле язмакъ ве грамматик негизи къайд этмек.

2)142- иш 70 с.

3)163- иш 78с.