Ша?ын орталы? ??рылымында педагогикалы? жа?а инновациялы? технологияны ендіру
І. Кіріспе б?лімТ?рбие мен білімні? ал?аш?ы д?ні – мектепке дейінгі т?рбие оша?ы.
ІІ. Негізгі б?лім.
Ша?ын орталы? ??рылымында педагогикалы? жа?а инновациялы? технологияны ендіру.
Мені? іс - т?жірибемнен
ІІІ. ?орытынды б?лім
?ркениет жолында ал?а ?мтыл?ан ?лт, е? алдымен келешек ?рпа??а о?у – білім ж?не т?рбие беру ісін д?рыс жол?а ?оюы тиіс. ?лтты? келешегі, с?з жо? т?рбиелі ?рпа??а байланысты. Отбасында ата - ананы? ы?ыласы мен мейірімінен н?р ал?ан бала балаба?шада т?рбиешілерді? ш??ылалы шуа?ына б?ленеді. Баланы? бойында?ы жа?сы ?асиеттермен м?мкіндіктерді ашып, оларды? ?негелі де т?рбиелі болып бой т?зеуіне балаба?шаны? ма?ызы зор. Ша?ын орталы? – б?л бала т?л?асымен сапасыны? дамуы ?уатты ж?ретін, ерекше ??нды ?айталанбас кезе?і. Сонды?танда балаба?шада бала т?рбиелеп, олармен ж?мыс істеу ?иын да жауапты ж?мыс. Балаларды с?йлеу, ?орша?ан орта?а д?рыс к?з?араста болу, жа?дайларды обьективті т?рде ба?ылап, талдау жасау?а ?йрету, ойын д?рыс айту?а, д?лелдеуге, с?йлеу м?дениетіне ?йрету т?рбиешіні? т?ліміне байланысты. ?рине, оларды? зейіні т?ра?сыз, импульсивті ?абылдау м?мкіндіктері ?рт?рлі. Дегенмен ?р баланы? ?р н?рсеге бейімі болады. Баланы? т?л?алы? дамуына, ?алыптасуына ба?ыт - ба?дар беретін жа?дайлар жасау ар?ылы бас?ару болып табылады.
Ша?ын орталы?ты? міндеттері:
Салауатты ?мір салтыны? ??ндылы?ына балаларды ?атыстыру;
Эмоционалды? аман - саулы?ын ?амтамасыз ету, ?рт?рлі к?ркемдік іс - ?рекет т?ріне жа?дай жасау;
Талабын, білуге ??марлы?ын, еркіндігін дамыту;
Айналада?ы ?лем жайында білімін ?алыптастыру;
Ша?ын орталы?ты? ма?саттары:
Ту?ан жерін, хал?ын с?йетін, тарихын, м?дениетін, ?дет - ??рпын жа?сы білетін ?рпа? т?рбиелеу;
Денсаулы?ын са?тау, ны?айту;
Психологиялы? дамуына жа?дай жасау (есте са?тау, ойлау, ?абылдау);
Мектепке о?у?а дайынды? (мектеп, мектеп ережесі, ?о?ырау, ?зіліс);
ХХІ ?асыр білімділер ?асыры бол?анды?тан, б?гінгі та?да заман?а сай зерделі, ой - ?рісі жо?ары, жан - жа?ты дамы?ан ?рпа? ?алыптастыру мемлекетімізді? ал?а ?ой?ан аса ма?ызды міндеті болып т?р. Т?рбие мен білімні? ал?аш?ы д?ні – мектепке дейінгі т?рбие оша?ында беріледі. ?аза?стан Республикасыны? 2015 жыл?а дейінгі білімді дамыту т?жырымдамасында «мектепке дейінгі т?рбие - ?здіксіз білім беруді? ал?аш?ы сатысы»
Мектепке дейінгі ж?не жалпы білім беруді? ба?дарламасыны? саба?тасты?ы мынандай:
Болаша? баланы? танымды? белсенділігіні? негізі ретінде мектепке дейінгі баланы? білуге деген ??марлы?ын дамыту;
Баланы? жеке басыны? даму ба?ыттары ретіндегі шы?армашылы? ?иялын ?алыптастыру;
Шы?армашылы? ж?не бас?а міндеттерді ?з бетінше шешуді? ?дістері, ?ызметті? ?р т?рінде, оны? ішінде о?у ?ызметінде табысты болу?а м?мкіндік беретін ??ралдар ретінде бала ?абілеттерін дамыту;
О?у ?ызметі табыстылы?ы шарттарыны? бірі болып табылатын комуникативтілікті дамыту;
Бізді? балаба?шада мектепке дейінгі баланы? зияткерлі дамуына ерекше к??іл б?лінеді. ?йымдастырыл?ан іс - ?рекет ?рбір т?рбиешіні? шы?армашылы? ж?мысы. Т?рбиешіні? к?сіби ж?мысы ?аншалы?ты жо?ары болса, ол о?ытып т?рбиелеген т?рбиеленуші да соншалы?ты а?ыл - ойы да дамы?ан сауатты болады. К?п іздену, дайындалу, ?осымша ?дебиеттерді орынды ?олдана білу т?рбиешіні? негізгі ма?саты.
Мен ?зім т?рбиелеп отыр?ан «Тола?ай» ересектер тобында ?ткізген ?дістеріме то?талар болсам, б?л ?дістер балаларды? а?ыл - ойлары мен ?иялдарыны? дамуына ы?пал етеді.
«Си?ырлы б?та?» ?дісі: Та?ерте?гілік бала ?абылданып бол?аннан кейін балаларды т?гелдеу ма?сатында мен т?рбиешілерге мына «си?ырлы б?та?» ?дісін ?сынамын. Б?л ?діс негізінен т?рбиеленушілерді? к?нделікті балаба?ша?а ?ызы?ып келуіне ?сер етеді. Мені? т?рбиеленушілерім к?нде та?ерте? келген с?тте ?здеріні? суреті бар та?ия мен с?укелені ?орапшадан алып «Си?ырлы б?та??а» іледі. Б?л б?та?ты? си?ырлылы?ы бір к?ні б?та?та?ы с?укеле мен та?ия т?гел болса, бір к?ні б?та?та?ы заттар азаяды. Сонды?тан да б?та?ты си?ырлы деп атадым. Б?л ?дісім мені? тобымда?ы балаларды тез т?гелдеп алуыма к?мегін тигізеді. Б?л балалар ?шін де ?ызы?ты ?діс. Н?тижесінде балаларды? балаба?ша?а ?ызы?ушылы?ы оянады.
?ол?ап театры: Б?л ?ол?ап театрын к?біне к?ркем ?дебиет саба?ында пайдаландым. ?ол?ап театрында т?рлі - т?сті ?а?аздан кейіпкерлерді? бейнесін жасап оны ?ол?а кию ар?ылы ойнаттым. Мен осы т?сілді пайдаланып «?йшік» ертегісін ?ткіздім. М?нда жертесер тыш?ан, ба?ылдауы? ба?а, секек ?оян, жылма? т?лкі ж?не де ?орба?да?ан аюды жасадым. Б?л ?йымдастыр?ан іс - ?рекет ?ызы?ты да, ?серлі болды. Н?тижесінде балаларды ауызбіршілікке, досты??а, татулы??а ?йретеді.
Моторика: Мектеп жасына дейінгі балаларды? сауса? б?лшы? еттеріні? жа?сы дамуы оны? с?йлеу ?абілетіні? ?з де?гейіні? дамуына жа?сы ?серін тигізетінін к?птеген ?алымдар д?лелдеп отыр. Сонды?танда жатты?у жасап ?ана ?оймай, сауса?ты? ?имыл - ?оз?алысында ?атар дамытуды? ма?ызы зор. Сауса? б?лшы? еті, зейіні, ойлау, ?иял, ж?ріс - т?рыс, ба?ылау, естіп ж?не к?ріп есте са?тау, тілмен ?те ты?ыз байланыста болады. ?алымдар мынандай за?дылы?ты ал?а тартады: егер сауса?ты? ?имыл - ?оз?алысы жас ерекшеліктеріне с?йкес болса, онда тілді? дамуы ?з де?гейінде болады. ?олды? ?имылын дамыту ?немі ж?ргізіліп отыруы керек. Осы?ан с?йене отырып, «шы?армашылы?» білім саласы бойынша ?йымдастыр?ан о?у іс - ?рекетімде тіс пастасын пайдалана отырып сурет сал?ыздым. Т?рлі – т?сті пара??а тіс пастасымен, с?? сауса?тарымен ?ар ?лпаны? суреттерін сал?ыздым. Н?тижесінде сауса?ты? ?имыл - ?оз?алысы ар?ылы баланы? сурет салу?а ?ызы?ушылы?ы артады ж?не шатты??а, ?уаныш?а б?лейді.
«Оригами» ?дісі: Б?л ?дісті тіл дамыту о?у іс - ?рекетінде «К?ктем» та?ырыбында ?олдандым. Бірінші топ сурет салады, ал екінші топ оригами ?дісімен ж?мыс жасайды. Бір плакатты ?олдана отырып, суретшілер плакатты? жо?ар?ы ж?не т?менгі б?лігіне ?аламмен сурет салады, ал екінші топ дайын суреттерді орта??ы б?лігіне жабыстырады. Жо?ар?ы б?лігіне балалар б?лтты?, к?нні? суретін салады, ал т?менгі б?лігіне ш?п пен г?лді? суретін салады. Екінші топ сурет арасынан а?аш ?йді?, т?рт т?лік малды?, ?ойшы атаны? суреттерін тауып жабыстырады. Дайын бол?ан ж?мыстан к?ктем мезгіліні? бейнесі шы?ты. Н?тижесінде балалар ?йымшылды?пен ?ызы?а ж?мыс жасады. Балалар бір - бірін ты?дай білуге, ойланып ?рекет жасау?а да?дыланады.
«Супермаркет» ойыны: Бізді? ша?ын орталы?ымызда «Дамытушы орталы?» б?рышын жасап ?ойды?. Б?л б?рышта жинал?ан заттарымызды балалар ойын ?стінде ?олданады. Мысалы, мен «Супермаркет» ойынын жапсыру саба?ында ?олдандым, онда балаларды топ?а б?ліп ?рт?рлі тапсырмалар бердім. 1 - ші топ?а киімдерді? суретін, ІІ - ші топ?а сумканы?, ІІ - ші топ?а д?рі - д?рмекті?, І? - ші топ?а ая? киімні?, ? - ші топ?а опа, далап, ?тір суларды? суретін салуды ?сындым. ?р топ ?з сал?ан суреттерін ?иып, мені? ?олымда?ы плакатты? ?алташаларына киімдерді бір б?лек, сумканы бір б?лек, д?рілерді бір б?лек, ая? киімді бір б?лек, ?тір суларды орын - орындарына орналастырады. М?нда бала ?ай затты салу керектігін ?зі та?дайды. Б?дан балалар д?рыс ойлау?а ?йренеді. Б?л ойын ар?ылы баланы? ?андай зат?а ?ызы?ушылы?ы барын аны?тау?а болады. Б?л ойын баланы шапша?ды??а, жылдамды??а ?йретеді.
?уырша? театры: ?уырша? театрын к?ркем ?дебиет саба?ында жиі пайдаланамын. «Алдар к?се мен Шы? бермес Шы?айбай» ертегісінде кейіпкерлерді ?уырша? театры ар?ылы рольге б?ліп балаларды ойнаттым. Бізде ?аза?ы б?рышымызда к?птеген ?аза? хал?ыны? ?лтты? киімдерін, ?дет - ??рыптарын, салт - д?ст?рлерін т?рмысты? б?йымдармен танысады. Осы заттарды ?йымдастырыл?ан іс - ?рекет барысында ?олданып отырады.
«Жар?ырасын ж?лдызы?» интеллектуалды ойыны: Баланы? ой - ?рісін, білімін ке?ейту аясында «Жар?ырасын ж?лдызы?» интеллектуалды ойынын ?ткіздім. Балаларды бес сала бойынша ?ткен та?ырыптардан с?ра?тар беріп, білімдерін тияна?тау. Жарыс?а негізі алты бала ?атысады. Ойын т?рт турдан т?рады. ?р турды? н?тижесін ж?лдызша ар?ылы аны?таймын.
І - тур – тіл дамыту, айналамен танысу ж?не математика саба?ынан болады. Мыс: Б?л ?андай а??, Мынау не, т?сі ?андай? Суретте адамны? ?ай м?шесі бейнеленген?
ІІ - тур – бір ?ріп та?датамын сол ?ріпке с?йкес бірнеше сурет ж?не ол ?ріпке ?атысы жо? екі сурет беремін. «С» ?ріпі берілсе сол ?ріпке байланысты суреттерді табу керек. Мыс: са?ина, сабын, с?лгі, с?біз, санды?, са?ырау??ла?.
ІІІ - тур – «Кім жылдам, кім тез ??растырады». Геометриялы? пішіндерден бейне ??растыру. Мыс: а??ала, ?йшік.
І? - тур – Же?ген бала?а логикалы? тапсырмалар беремін. Со?ында екі баланы? біреуі же?іске жетеді. Же?іске жеткен баланы «Ж?лдызы? жар?ырай берсін, ?р?ашан биіктерден к?рініп ж?р», - деп мада?тадым. Н?тижесінде баланы? с?здік ?орын молайтып, шапша?ды??а, тез ойла?ышты??а бейімделеді. Мен ж?мыс т?жірибемде балаларды ?йы?татар алдында ?немі ертегі айтып ?йы?татамын.
К?нні? екінші жартысында балаларды т?скі тыны?у ?й?ыларынан ояту кезінде музыка ?осып, музыка ?уенімен оятамын. ?й?ысынан оян?ан балалар т?секте жатты?у жасайды, одан кейін арнайы жасал?ан т?ймелі жолдан ?теді. Мен т?ймелі жолды боса?ан жеміс шырындарыны? ?а?па?тарынан жасадым. Бала?а т?ймелі жолды? пайдасы ?те к?п. Табанны? д?рыс болуына ж?не тітіркену ар?ылы бойына жа?ымды ?сер алады. Бала т?ймелі жолдан ?ткеннен кейін кешке дейін ?зін сергек сезінеді. ?й?ысынан оян?аннан кейін 3 литр су?а 1 йод тамшы ерітіндісі ?осыл?ан сумен балаларды? аузын шаямын. Б?л ?діс балаларды т?мау т. б. ауруларды? алдын алу?а септігін тигізеді.
Ша?ын орталы?ымызда ?йымдастырыл?ан іс - ?рекеттен тыс ерте?гіліктер де ?тіп т?рады. Алтын к?зге байланысты «К?з патшалы?ы» атты ерте?гілік ?тті. Т?уелсіздікті? 20 жылды?ына орай «Т?уелсіздік ел тірегі» атты мерекесін тойлады?. Онда балалар ?здерін ?р ?ырынан танытты.
?орыта айт?анда, т?рбиелеу о?у ?рдісінде бала мен педагогты? ты?ыз байланысы н?тижесінде мектепке дейінгі бала адамгершілік т?рбие алады, тіл байлы?ы, с?здік ?оры дамиды, ой - ?рісі ке?ейеді, жеке т?л?а болып дамиды. ?р т?рбиеші ?з ж?мысына ?абілетті болса, онда болаша?та ?аза?стан Республикасыны? болаша?ы к?ркейіп, дамы?ан елу елді? ?атарына ?осыламыз. ?р бала таби?атты? тамаша жемісі.
Бала ?уес?ой тынымсыз зерттеуші. Сонды?танда ?ымбатты ?ріптестер «А?аштан а?аш ре? алады, адамнан адам т?лім алады» дегендей б?лдіршіндерімізді инабатты да, ?негелі етіп т?рбиелейік.
