Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
«?аза? тілін о?ытуда, о?ушыны? шы?армашылы? ?абілетін дамыту»
Ерте?іне лайы?ты ?рпа? т?рбиелемеген елді? келешегі жо? десек, сол ?рпа?ты т?рбиелеудегі ?стазды? е?бегі – ?лы е?бек деп айту?а тура келеді.
Осы?ан байланысты ?р ?стазды? алдында шы?армашылы? ізденіс, ?лкен міндет болуы керек деп ойлаймын.Шы?армашылы? – адамды ?зін-?зі тану?а ?мтылдырып, іздену ?абілетіне жетелейді, со?ан талпыныс береді. Адам, ?мірінде д?рыс жол тауып, д?рыс шешім ?абылдау, д?рыс ойлауды ?йрену керек. Сонды?тан да, адам бойында?ы кішкене болса да ?абілеттерін жетілдіріп, ?рі ?арай дамыту?а тырсса, сол адам ?мірде ?з орнын табарына сенемін. ?стазды? да е?бектену барысында?ы басты ма?саты, ол о?ушыны? мектеп табалдыры?ын атта?ан к?ннен а?, шы?армашылы? ойлар?а, т?жірибелік ?рекеттерге дайын болу?а, ?ызы?ушылы??а т?рбиелеуі. Сонды?тан да, мен ?зімні? шы?армашылы? та?ырыбымды «?аза? тілін о?ытуда, о?ушыны? шы?армашылы? ?абілетін дамыту» деп алдым. Алдыма ?ой?ан міндетімді ж?зеге асыру ?шін, е?бектену барысында к?птеген ?діс-т?сілдерді ?олдандым. Олар: аралас саба?, п?н аралы? – интегралды? саба?, пікір сайыс саба?ы, иновациялы?, ойын саба?ы: схемалы? пайдалану саба?ы, о?ушыны? білімін тексерудегі тесттермен ж?мыс саба?ы т.б.
Саба?тарды? т?рлерін осындай ?діс-т?сілдермен ?ткізген кезде, о?ушыларды? ойлау ?абілеттері дамып, шы?армашылы??а ?мтылады. Кейінгі кезде «?аза? тілі» п?ні к?ннен – к?нге ерекшеленіп келеді. Б?л п?н ар?ылы біз, о?ушыларды? ?з Отанын с?юге, мемлекеттік тілді ??рметтеуге, сонымен ?атар, ата – бабаларымызды? тарихымен, а?ын жазушыларды? ?мір тарихымен, шы?армасымен таныстыра отырып, оларды? с?йлесу, ойлау ?абілетіні? артуына к?п ы?пал жасаймыз. ?зімні? ойымша, о?ушыларды? ойлау ?абілеттері, ой т?жырымдары, ?мірден саба? алу ар?ылы ?алыптасады деуге болады.
?аза? тілін о?ытуда о?ушыны? шы?армашылы? ?абілетін арттыруда к?біне ?аза? тілімен ?атар ?аза?стан тарихы п?німен байланыстырамын. Себебі, ?аза? ?лтыны? басынан кешірген ?ай?ы ?асірет жолдарын, о?ушылар?а баяндап айтса?, немесе ?ол жеткізген табыстарымыз бен арда?ты ?л-?ыздарымызды ма?тан етіп саба? ?ткізсек, оларды шыншылды??а, патриотты??а сезімге т?рбиелейміз. ?стазды? берген білімінен кейін, оларды? к?з алдарына ?тілген та?ырып біраз к?ріністер берсе, содан барып оларды? ойлау ?абілеттері жетіледі деп ойлаймын.
?азіргі кезе?де еліміз т?уелсіздігін алып, ?мірімізге зор ?мітпен демократиялы? жанару м?мкіндігін ту?ызуда. Алдымен о?ушыларды? ойлау ?абілетін арттыру?а ?йретемін. ?аза? тілі саба?ында баланы? шы?армашылы? ?абілетін дамыту?а е? басты назар?а алатын н?рсе:
Я?ни, бір жа?дайды суреттеу ар?ылы с?йлем жолдары? д?рыс ??растыру. «?аза? тілі» о?улы?ында та?ырып со?ында?ы тапсырмалар?а дамытушылы? сипат к?зделінген. Мысалы: тапсырмалар о?улы?та берілгенде с?йкес ??рылма?ан, керісінше, о?ушыны? ізденушілігін ?алыптастыратындай, ойлау?а, пайымдау?а, д?лелдеуге ?йрететіндей етіп т?зіледі.
Олар мынадай тапсырмалар: берілген с?здер ар?ылы с?йлемдер ??растыру, с?ра?тар?а д?рыс, на?ты жауап жазу немесе с?здіктер ар?ылы м?тінді ашу, я?ни аударма ж?мыстарын жасау. Шы?армашылы? жолын ??растыру бірінші сыныптан сауат ашу барысында басталады. Ол ?шін алдымен о?ушылар?а с?здерді? м?нін т?сіндіру, ?йрету, ойлану?а тапсырма беру. Содан кейін ?ана алдымен жеке дыбыстар, сосын буындар, одан кейін берілген с?здер ар?ылы с?йлем жасау ?йретіледі. ?рине, ж?мыс н?тижелі болу ?шін б?л ?дістерді т?ра?ты т?рде ж?не жиі ?олданып отыру ?ажет.
Осыны? ар?асында о?ушылар шы?армашылы??а т?селіп, ізденуге де талпынады. Ал жо?ар?ы сыныптарда оларды? н?тижелі е?бектерінен шы?армашылы? ?абілеттерінін ?алыптас?аны? к?реміз. Мысал?а, ?алалы? конкурс?а шы?армашылы? ж?мыстарымен шы?у ?шін, е? бірінші о?ушы?а берілген та?ырып бойынша д?рыс ой тастау керек. Ол сол берілген та?ырыпты ашу ?шін ізденеді ж?не соны? н?тижесіне жету ?шін е?бектенеді. О?ушыны? е?бектенуіне д?рыс ба?дардыберуге, ?рине ?стазы к?мек к?рсетуі ?ажет. 5-ші сынып о?ушылары шы?ып, ІІІ-ші орын?а ие болса, ал 10-шы сыныпты? о?ушылары «?аза?стан Т?уелсіздігіне 20-жыл» атты ?здеріні? ?ол ?нерімен ІІ-ші орын?а ие болды. Б?л жерде ?аза? тілі саба?ын о?ытуымда, балаларды? шы?армашылы? ?абілетіні? арт?анды?ыны? ку?сі ретінде– осы балаларды? е?бегін айт?ым келеді. ?стазы аянбай е?бек етсе, о?ушысы да ?стазына ?арап ?лгі, ?неге алады деуге болады.
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт