«О?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын артыруды ?амтамасыз ету факторы ретінде білім беру сапасын бас?ару»
«О?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын артыруды ?амтамасыз ету факторы ретінде білім беру сапасын бас?ару»
«О?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын артыруды ?амтамасыз ету факторы ретінде білім беру сапасын бас?ару»
Функционалды? сауаттылы? дегеніміз – адамдарды? ?леуметтік, м?дени, саяси ж?не экономикалы? ?ызметтерге белсене араласуы, я?ни б?гінгі жа?андану д?уіріндегі заман а?ымына, жасына ?арамай ілесіп отыруы, адамны? маманды?ын ?рдайым жетілдіріп отыруы. Онда?ы басты ма?сат жалпы білім беретін мектептерде ?аза?стан Республикасыны? зияткерлік, дене ж?не рухани т?р?ысынан дамы?ан азаматын ?алыптастыру, оны? ?лемде ?леуметтік бейімделуі болып табылады. Я?ни, о?ушыларды? мектепте ал?ан білімдерін ?мірде тиімді ?олдануына ?йрету.
О?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын дамыту ж?ніндегі ?лтты? жоспарды? ?абылдануы – о?ыту ?діснамасы мен мазм?нын т?бегейлі жа?арту болып табылады.
?азір елімізді? т?кпір-т?кпірінде о?ыту мен о?уда?ы жа?а ?діс-т?сілдермен ?арулан?ан біршама ?стаздар ?ауымы ?з маманды?ына деген с?йіспеншілігі арта т?сіп, жа?а н?тижелерге жетуде, ш?кірттеріні? жа?а белестерді ме?геруіне жол ашуда.
Соны? бірі функционалды? сауаттылы?ты дамытуда?ы білім мазм?ныны? жа??ыруы – сындарлы о?ыту теориясына негізделгендігі. Сындарлы о?ытуды? ма?саты – о?ушыны? п?нді тере? т?сіну ?абілетін дамыту, ал?ан білімін сыныптан тыс жерде, кез келген жа?дайда тиімді пайдалана білуін ?амтамасыз ету.
Сондай-а? о?ушыны? жеке т?л?а ж?не ?леуметтік нысан ретіндегі келешегі басты назар?а алынады. О?ушы мен м??алім арасында?ы ?арым-?атынас т?бегейлі ?згерісті керек етеді. Я?ни д?ст?рлі о?уларда?ы о?ытушы мен ш?кірт арасында?ы к?п жа?дайлар о?ушы к??ілін ?анаттандыра бермейтін ?алыптас?ан за?дылы?тар ?стаз бен ш?кірт арасында?ы серіктестік ?арым-?атынас?а ауысады.
Сонымен мектеп т?жірибесінде табысты ?олдану?а ы?пал ететін ?дістемелік сипатта?ы бір?атар жалпы ?сыныстардан т?ратын сындарлы о?ытуды? (ба?дарламаны?) жеті модулі:
о?ушыларды? жас ерекшеліктеріне с?йкес о?ыту ж?не о?у;
о?ытуда?ы бас?ару ж?не к?шбасшылы? болып келеді.
Осы заман?ы кез келген о?ыту технологиясы о?у процесін ?йымдастыру кезе?інде технологияны? бар м?мкіндіктерін ?немі шы?армашылы?пен пайдалану ?ажеттілігіне к??іл аударуда. О?ыту технологиясын о?ыту процесін ?йымдастыру, бас?ару ж?не ба?ылау деп т?сіну керек. Алайда, ?р м??алімні? о? н?тижеге ?ол жеткізудегі ма?саты – заман талабына сай білімді, білікті, д?ниетанымы ке?, шы?армашылы? ?абілеті дамы?ан жеке т?л?а ?алыптастыра алуы ?ажет.
Ма?сат негізіндегі міндеттері:
жас ?рпа?ты? ?абілеті мен талантын ашу;
шы?армашылы?, логикалы? ойлау ?абілеттерін жетілдіру;
?з алдына ма?сат ?ою ар?ылы оны ж?зеге асыра білу;
?з ?рекетіні? н?тижелерін ба?алай білуі.
М??алімні? к?шбасшылы? ?абілеті е? бірінші саба??а даярлы?тан басталады, я?ни, ?тілетін саба?ты? жоспарын ??ру, оны ?ткізу ?дістемесі, о?ушыларды? ?абілеттерін, жас ерекшеліктерін ескере отырып, иллюстрация, техникалы? ??ралдарды, дидактикалы? материалдарды пайдалану. М??алімні? осы шы?армашылы? ?рекеті ар?ылы о?ушыны? шы?армашылы? ?абілеті ?алыптасады. Ал, к?шбасшылы? ?абілеттер шы?армашылы? елес, шы?армашылы? ойлау ар?ылы ж?зеге асады. О?ушыны шы?армашылы? ойлау?а, жылдамды??а, икемділікке, тап?ырлы??а ?йрету ол м??алімні? ?р саба?ында ?алыптасып отыратыны аны?.
Болаша?ты? б?гінгіден де н?рлы болуына ы?пал етіп адамзат ?о?амын ал?а апаратын к?ш тек білімде ?ана. Бізді? елімізді? негізгі тірегі – зияткерлік ?лт м?мкіндігі. Сонды?тан да бізді? балаларымызды? сапалы білім алуы ма?ызды. О?ушыларды? мектепте ал?ан білімін ?о?амды? — ?леуметтік ортада пайдалану?а икемдеу, оларды? функционалды? сауаттылы?ын арттыру ар?ылы еліміздегі білім мен ?ылымды дамыту м?селелеріне басымды? берілуі тиіс. М?ндай жа?а міндеттерді м??алімні? к?сіби санасыны? ?згеруінсіз, к?сіби ??зіреттілігіні? ?суінсіз ескі психологиямен, ескі ?дістермен, ескі біліктілік арттыру ж?йесімен шешу м?мкін емес. Олай болса ?о?ам – жа?алы??а жаны ??мар, жа?аша ойлайтын, ?згермелі ?мірге икемделіп ?ана ?оймай, оны жа?ымды жа??а ?згертуге белсенді ?атысатын ?стаздар?а м??таж.
М??алімні? к?шбасшылы?ын дамыту?а ?сер етуді? ерекше т?рі жауапты ?ызметі бар немесе жо? м??алімдер деп аны?талуы м?мкін:
Біріншіден іс-т?жірибені жетілдіру ж?мыстарын ?з ?олына алу?а;
Екіншіден ?згерістер енгізу ?шін ?ріптестерімен стратегиялы? шешім ?абылдау?а.
?шіншіден бірігіп ж?мыс істеуде фактілерді жинау?а ж?не ?олдану?а;
Т?ртіншіден к?сіби білімді ??ру?а ж?не тарату?а міндетті (МАН,88-б)
М??алімні? к?шбасшылы?ы тек білім берумен ?ана шектелмей, ол кез-келген істі? басында белсенділік танытып ?йымдастыру шеберлігіні? мы?ты болуы. К?шбасшылы? жасау ол к?бінесе талантты ж?не дарынды балаларды? бойынан табылатын ?асиет. Кейбіреулері ?зіні? бойында?ы ?асиетті? барын а??армайды. Сондай ?асиеттерді аша білу м??алімні? басты міндеттеріні? бірі болып табылады. М??алім жай ?ана о?ытушы емес, ол сонымен ?атар ?зіні? саба? беріп ж?рген сыныптарыны? алдында к?шбасшы бола білу ?ажет. Я?ни ?рбір ?стаз осы атау?а лайы? болуы тиісті ж?не ?зіні? алдында отыр?ан о?ушыларды бас?ара білуі ?ажет. Сонымен ?атар оларды? ?рбір ж?мыстарын ?ада?алап, оларды? пікірін ты?дай отырып айт?ан пікірлеріне тиісті ба?аларын беріп, оларды? ?з идеяларын ашып айта алатын, саба? барысында ?зін еркін ?стай білуге м?мкіндік жасай білуі керек. ?рине б?л білімді жай ?ана ?алыптастыру о?ай емес. Мен о?ушыларды? білім алуына оларды? саналы ?алыптасуына ба?дарламада бірінші бетпе-бетте ?йренген ?діс-т?сілдерімді пайдаландым. К?птеген стратегияларды ?олдана отырып оларды? білім ?алыптастыра алуларына ы?пал еттім.
?зіні? шебер ?йымдастырушылы?ы ар?ылы ?з тобын жинап ??зіреттілік таныта білетін м??алім ?ана ?з ортасына беделді ?рі к?шбасшы бола алады. М??алім мен о?ушы к?шбасшылы?ы м??алім жеті модульді тиімді пайдаланып, н?тижеге ?ол жеткізе алса м??алімні? к?шбасшылы?ы, ал о?ушыларда топ?а б?лінгеннен кейін-а? к?шбасшы к?рінеді, топта айры?ша белсенділік таныт?ан о?ушы-к?шбасшы, ол ?детте бас?а о?ушы?а барынша к?мектесіп, со?ан жауап бергізуге тырысады, ?йткені ол ?зін емес, сыныптастары мен топты ал?а с?йрейді.
«Елімізді? ерте?і б?гінгі жас ?рпа?ты? ?олында, ол ?рпа?ты? та?дыры ?стаздарды? ?олында» Н.?. Назарбаев. Елбасымыз с?зге тиек етіп отыр?аны ерте?гі ?рпа?ты? болаша?ы жайлы, ?рине оларды т?рбиелеп білім н?рін себетін жа?а фарматта?ы жа?аша ойлай білетін, озы? техналогияларды жетік ме?герген рефлективті практик екені белгілі.
?орыта келе, бойында к?шбасшылы? ?абілеті бар м??алім о?ушыларды? бойына, сенімі ж?не а?ылдылы?ы мен парасаттылы? ?алыптастыра отырып, ?мірге сыни к?з?араспен ?арай алатын, ?йымдастырушылы?ы жо?ары ?абілетті т?л?а ?алыптастырады. ?рбір м??алімні? ?зіне деген сенімділігі мен ?абілетін, к?ш-жігерін ба?алай білуі ?ажет. ?р?ашан жа?ашыл болу?а талаптану ?ажет.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
««О?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын артыруды ?амтамасыз ету факторы ретінде білім беру сапасын бас?ару» »
«Оқушылардың функционалдық сауаттылығын артыруды қамтамасыз ету факторы ретінде білім беру сапасын басқару»
Функционалдық сауаттылық дегеніміз – адамдардың әлеуметтік, мәдени, саяси және экономикалық қызметтерге белсене араласуы, яғни бүгінгі жаһандану дәуіріндегі заман ағымына, жасына қарамай ілесіп отыруы, адамның мамандығын әрдайым жетілдіріп отыруы. Ондағы басты мақсат жалпы білім беретін мектептерде Қазақстан Республикасының зияткерлік, дене және рухани тұрғысынан дамыған азаматын қалыптастыру, оның әлемде әлеуметтік бейімделуі болып табылады. Яғни, оқушылардың мектепте алған білімдерін өмірде тиімді қолдануына үйрету.
Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі Ұлттық жоспардың қабылдануы – оқыту әдіснамасы мен мазмұнын түбегейлі жаңарту болып табылады.
Қазір еліміздің түкпір-түкпірінде оқыту мен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдермен қаруланған біршама ұстаздар қауымы өз мамандығына деген сүйіспеншілігі арта түсіп, жаңа нәтижелерге жетуде, шәкірттерінің жаңа белестерді меңгеруіне жол ашуда.
Соның бірі функционалдық сауаттылықты дамытудағы білім мазмұнының жаңғыруы – сындарлы оқыту теориясына негізделгендігі. Сындарлы оқытудың мақсаты – оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту, алған білімін сыныптан тыс жерде, кез келген жағдайда тиімді пайдалана білуін қамтамасыз ету.
Сондай-ақ оқушының жеке тұлға және әлеуметтік нысан ретіндегі келешегі басты назарға алынады. Оқушы мен мұғалім арасындағы қарым-қатынас түбегейлі өзгерісті керек етеді. Яғни дәстүрлі оқулардағы оқытушы мен шәкірт арасындағы көп жағдайлар оқушы көңілін қанаттандыра бермейтін қалыптасқан заңдылықтар ұстаз бен шәкірт арасындағы серіктестік қарым-қатынасқа ауысады.
Сонымен қатар оқушыға қалай оқу керектігін үйрету, соның нәтижесінде еркін, өзіндік дәлел-уәждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, сыни ойлай алатын, пікір-көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлылық танытатын оқушы қалыптастыру.
Сонымен мектеп тәжірибесінде табысты қолдануға ықпал ететін әдістемелік сипаттағы бірқатар жалпы ұсыныстардан тұратын сындарлы оқытудың (бағдарламаның) жеті модулі:
оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және оқу;
оқытудағы басқару және көшбасшылық болып келеді.
Осы заманғы кез келген оқыту технологиясы оқу процесін ұйымдастыру кезеңінде технологияның бар мүмкіндіктерін үнемі шығармашылықпен пайдалану қажеттілігіне көңіл аударуда. Оқыту технологиясын оқыту процесін ұйымдастыру, басқару және бақылау деп түсіну керек. Алайда, әр мұғалімнің оң нәтижеге қол жеткізудегі мақсаты – заман талабына сай білімді, білікті, дүниетанымы кең, шығармашылық қабілеті дамыған жеке тұлға қалыптастыра алуы қажет.
Мақсат негізіндегі міндеттері:
жас ұрпақтың қабілеті мен талантын ашу;
шығармашылық, логикалық ойлау қабілеттерін жетілдіру;
өз алдына мақсат қою арқылы оны жүзеге асыра білу;
өз әрекетінің нәтижелерін бағалай білуі.
Мұғалімнің көшбасшылық қабілеті ең бірінші сабаққа даярлықтан басталады, яғни, өтілетін сабақтың жоспарын құру, оны өткізу әдістемесі, оқушылардың қабілеттерін, жас ерекшеліктерін ескере отырып, иллюстрация, техникалық құралдарды, дидактикалық материалдарды пайдалану. Мұғалімнің осы шығармашылық әрекеті арқылы оқушының шығармашылық қабілеті қалыптасады. Ал, көшбасшылық қабілеттер шығармашылық елес, шығармашылық ойлау арқылы жүзеге асады. Оқушыны шығармашылық ойлауға, жылдамдыққа, икемділікке, тапқырлыққа үйрету ол мұғалімнің әр сабағында қалыптасып отыратыны анық.
Болашақтың бүгінгіден де нұрлы болуына ықпал етіп адамзат қоғамын алға апаратын күш тек білімде ғана. Біздің еліміздің негізгі тірегі – зияткерлік ұлт мүмкіндігі. Сондықтан да біздің балаларымыздың сапалы білім алуы маңызды. Оқушылардың мектепте алған білімін қоғамдық — әлеуметтік ортада пайдалануға икемдеу, олардың функционалдық сауаттылығын арттыру арқылы еліміздегі білім мен ғылымды дамыту мәселелеріне басымдық берілуі тиіс. Мұндай жаңа міндеттерді мұғалімнің кәсіби санасының өзгеруінсіз, кәсіби құзіреттілігінің өсуінсіз ескі психологиямен, ескі әдістермен, ескі біліктілік арттыру жүйесімен шешу мүмкін емес. Олай болса қоғам – жаңалыққа жаны құмар, жаңаша ойлайтын, өзгермелі өмірге икемделіп қана қоймай, оны жағымды жаққа өзгертуге белсенді қатысатын ұстаздарға мұқтаж.
Мұғалімнің көшбасшылығын дамытуға әсер етудің ерекше түрі жауапты қызметі бар немесе жоқ мұғалімдер деп анықталуы мүмкін:
Біріншіден іс-тәжірибені жетілдіру жұмыстарын өз қолына алуға;
Екіншіден өзгерістер енгізу үшін әріптестерімен стратегиялық шешім қабылдауға.
Үшіншіден бірігіп жұмыс істеуде фактілерді жинауға және қолдануға;
Төртіншіден кәсіби білімді құруға және таратуға міндетті (МАН,88-б)
Мұғалімнің көшбасшылығы тек білім берумен ғана шектелмей, ол кез-келген істің басында белсенділік танытып ұйымдастыру шеберлігінің мықты болуы. Көшбасшылық жасау ол көбінесе талантты және дарынды балалардың бойынан табылатын қасиет. Кейбіреулері өзінің бойындағы қасиеттің барын аңғармайды. Сондай қасиеттерді аша білу мұғалімнің басты міндеттерінің бірі болып табылады. Мұғалім жай ғана оқытушы емес, ол сонымен қатар өзінің сабақ беріп жүрген сыныптарының алдында көшбасшы бола білу қажет. Яғни әрбір ұстаз осы атауға лайық болуы тиісті және өзінің алдында отырған оқушыларды басқара білуі қажет. Сонымен қатар олардың әрбір жұмыстарын қадағалап, олардың пікірін тыңдай отырып айтқан пікірлеріне тиісті бағаларын беріп, олардың өз идеяларын ашып айта алатын, сабақ барысында өзін еркін ұстай білуге мүмкіндік жасай білуі керек. Әрине бұл білімді жай ғана қалыптастыру оңай емес. Мен оқушылардың білім алуына олардың саналы қалыптасуына бағдарламада бірінші бетпе-бетте үйренген әдіс-тәсілдерімді пайдаландым. Көптеген стратегияларды қолдана отырып олардың білім қалыптастыра алуларына ықпал еттім.
Өзінің шебер ұйымдастырушылығы арқылы өз тобын жинап құзіреттілік таныта білетін мұғалім ғана өз ортасына беделді әрі көшбасшы бола алады. Мұғалім мен оқушы көшбасшылығы мұғалім жеті модульді тиімді пайдаланып, нәтижеге қол жеткізе алса мұғалімнің көшбасшылығы, ал оқушыларда топқа бөлінгеннен кейін-ақ көшбасшы көрінеді, топта айрықша белсенділік танытқан оқушы-көшбасшы, ол әдетте басқа оқушыға барынша көмектесіп, соған жауап бергізуге тырысады, өйткені ол өзін емес, сыныптастары мен топты алға сүйрейді.
«Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақтың қолында, ол ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында» Н.Ә. Назарбаев. Елбасымыз сөзге тиек етіп отырғаны ертеңгі ұрпақтың болашағы жайлы, әрине оларды тәрбиелеп білім нәрін себетін жаңа фарматтағы жаңаша ойлай білетін, озық техналогияларды жетік меңгерген рефлективті практик екені белгілі.
Қорыта келе, бойында көшбасшылық қабілеті бар мұғалім оқушылардың бойына, сенімі және ақылдылығы мен парасаттылық қалыптастыра отырып, өмірге сыни көзқараспен қарай алатын, ұйымдастырушылығы жоғары қабілетті тұлға қалыптастырады. Әрбір мұғалімнің өзіне деген сенімділігі мен қабілетін, күш-жігерін бағалай білуі қажет. Әрқашан жаңашыл болуға талаптану қажет.
