Бала т?рбиесі. "Бала о?уына ата-аналар басшылы?ы" ата-аналар жиналысында о?ыл?ан баяндама
Бала т?рбиесі. "Бала о?уына ата-аналар басшылы?ы" ата-аналар жиналысында о?ыл?ан баяндама
Бала?ыз мектепке барам деп ?уан?алы ?ашан.Міне, арманына да жетті, ал?аш рет мектеп табалдыры?ын аттады.Оны? балалы? ермектеріне енді тіршілікті? жа?а ?амы ?осылды.?й тапсырмасын орындауы керек, ерте?гі саба?тар?а ?ажет о?улы?, д?птер, жазу ??ралдарын ?зірлеп, портфеліне салып ?оюы керек.Оны? ал?аш?ы ?й тапсырмалары, ?рине, онша ?иын емес.Е? алдымен ?йде ш?кіртті? т?ра?ты ж?мыс орны, жина?ы столы, бойына ша? орынды?ы болуы керек, жары? к?ндіз де, т?нде де сол жа?ынан т?суі тиіс.Оны? кітаптары, о?у ??ралдары ?немі бір орында т?руы, жазу столына жа?ын с?реде бол?аны ж?н.Бала?ызды ??ыптылы??а баулу ?шін ?з столыны? ма?ында?ы к?рнекі жерге таблицалар, саба? кестесін, к?н режимін т.б. іліп ?оятын арнайы б?рыш ?зірленген д?рыс.
Бала мектептен шаршап келеді. Ол тама?тан?аннан кейін 1,5-2 са?ат ?йы?тап т?рып, далада сонша уа?ыт ойнап келгеннен кейін ?й тапсырмасын орындау?а отыр?ызу керек.Екінші маусымда да о?итындар?а да ?й?ы, ойын уа?ыты осы айтыл?ан м?лшерде болады.
Ата-ана, ?й ішіндегі ?лкендер бала саба??а дайындалатын кезде, оны ?р н?рсеге ж?мсап ала?датпай, орны?ты ?рі сергек отыруына жа?дай жаса?ан ж?н.
Бала о?у е?бегіне ?бден дайындал?анша ерінбей-жалы?пай, ?рсып-зекімей, шыдамдылы?пен к?н сайын саба?ын т?сіндіріп о?уына к?мектесу оны? бірте-бірте ?з міндеттеріне айналып, ?зін со?ан ?алыптастыруына м?мкіндік береді.Бала ?зіне парасаттылы?пен ?ара?анды ?натады.О?ан к?мекті ке?ес, ?сыныс т?рінде берсе, жекіріп, б?йырудан ?лде?айда ?тімді болма?.«Баланы бастан» деген халы? ?ибраты айт?андай, бастауыш сыныпта берік ?алан?ан да?ды,машы? ?з жемісін берері ха?.
Жас баланы о?у е?бегіне да?дыландыру ?шін оны? о?у столыны? алдына мынадай ереже талаптарын жазып, іліп ?ою да арты? емес.
Ерте? ?андай саба?тар болатынын аны?тап, ?й тапсырмасын к?нделігі?е жазды? ба?
Алдымен о?итын о?улы?ы?ды, д?птер, ?аламсабы?ды т.б. ал да, жазу столыны? сол жа?ына реттеп ?ой.
Енді стол ?стіндегі арты? заттарды?, н?рселерді? б?рін ал да, тиісті орнына ?ой.
Саба?ы?а кіріс. Т?зу отырып, о?улы?ы?ды аш.
Кейбір ата-аналар ?й тапсырмаларын алдымен бас?а ?а?аз?а, содан кейін ?ана арнайы д?птерлеріне жаздырады. Б?л м?лде д?рыс емес. Ондай екі ж?мыс баланы жалы?тырып, шаршатып жібереді.
?рбір тапсырманы орындап бол?аннан кейін бала 10-15 минут жазып, сергуі керек, б?где бір іспен айналасуына да болады. Баланы? тапжылмай, ?имылсыз ?за? уа?ыт отырып алуы денсаулы?ына зиян келтіреді.
Мектеп практикасынан к?ріп ж?ргеніміздей, кейбір о?ушылар бір немесе бірнеше п?ндерден нашар ?лгереді.Содан барып м??алім алдында жалта?, ??рбылары алдында жас?анша??а айналып, ?зімен-?зі б?ліктенуі ?шырасады. Бала бойында?ы м?ндай ?згерісті ата-аналар тез сезеді.М?ндайда бала?а на?ты ж?не ж?йелі к?мек беру ?шін істі о?ан ?ай п?н, нендей та?ырып ?иын?а т?сетінін аны?тап алудан баста?ан ж?н Дереу мектеппен байланыс жасап, сынып журналымен танысып, баласыны? ?лгіндей к?йге т?суіні? себептерін аны?тау?а болады.Ата-ана ?з тарапынан не істеу керек екенін со?ан ?арап шешуі тиіс.Сонда ?ана оларды? к?мегінен к?ткен н?тиже шы?ып, баласыны? ?зі тап бол?ан ?иыншылы?ты же?іп, о?у?а талпынуына игі ы?пал ете алады.
Дегенмен, к?мекті? де к?мегі бар.Мектептен ?рі шаршап, ?рі к??ілсіз келген баланы тама?ын ішер-ішпестен желкелеп саба? о?ытып, отыр?ызып ?оюдан келер пайда аз.Оны алдымен асы?пай тама?тандырып, тыны?тырып алу д?рыс.?ай п?ннен болса да м??алімні? ке?есі бойынша белгілі бір та?ырыпты байыппен талдап, тиісті ?зілістер жасай отырып, аспай-саспай т?сіндіріп, о?ушыны? сергек к??іл к?йін са?тауды ??нттау ?ажет.
Мысалы, о?ушы математикадан к?бірек к?мектесуге м??таж делік.
М?ндай жа?дайда баланы? шамасы жететін, біра? ?здігінен ойлануды керек ететін есептер шы?арып ?йреті?із. Мысалы, мындай есеп беріп к?рі?із: 2 кг конфет 6 те?ге т?рады. Ана? барлы? конфет ?шін ?анша а?ша т?леді? Б?л есепті? жауабын табу ?шін анасыны? ?анша конфет ал?анды?ын білу ?ажет екенін тапса, о?ушыны? ойла?анды?ы белгілі болма?.
Кейде баланы? саба??а ?лгермеуі оны? ?з к?шіне сенбеуіне, к?діктенуден, к?дер ?зуден де болады. Бірнеше рет ?иын п?нді ме?гере алмай, беті ?айт?ан бала ?абілетінен айрыл?андай болады, ондайда зекіп, ренжітпеуге тырысу керек.?айта оны жігерлендіріп, рухын к?терерлік ?ам?орлы? ?ажет.Же?іл тапсырмалар орындатып, ?ыс?а м?тін о?ытып, ол ?шін мада?тап, к?термелеп отыр?ан ж?н, б?л жас ш?кіртті? к??ілін к?теріп, ?з к?шіне сенім ны?айта бермек.Осылайша о?ушы баланы? біртіндеп жа?сы ?лгеретіндер ?атарына ?осылып кетуі оны? ?рі ?арай талпына, талаптарына т?суіне негіз болады.
Біз б?гін ал?аш мектеп табалдыры?ын атта?ан кішкентай ш?кіртті? бойында о?у да?дысын ?алай ?алыптастыруды? ?арапайым амалдары туралы ?ана ??гімеледік.?мірде ?рбір отбасыны? ?зіне ?ана т?н жа?дай бар, араласатын ортасына ?арай ?алыптас?ан д?ст?рлері бар, ?й т?рмысында орны??ан ?дет-салты бар.
Балаңыз мектепке барам деп қуанғалы қашан...Міне, арманына да жетті, алғаш рет мектеп табалдырығын аттады.Оның балалық ермектеріне енді тіршіліктің жаңа қамы қосылды.Үй тапсырмасын орындауы керек, ертеңгі сабақтарға қажет оқулық, дәптер, жазу құралдарын әзірлеп, портфеліне салып қоюы керек.Оның алғашқы үй тапсырмалары, әрине, онша қиын емес.Ең алдымен үйде шәкірттің тұрақты жұмыс орны, жинақы столы, бойына шақ орындығы болуы керек, жарық күндіз де, түнде де сол жағынан түсуі тиіс.Оның кітаптары, оқу құралдары үнемі бір орында тұруы, жазу столына жақын сөреде болғаны жөн.Балаңызды ұқыптылыққа баулу үшін өз столының маңындағы көрнекі жерге таблицалар, сабақ кестесін, күн режимін т.б. іліп қоятын арнайы бұрыш әзірленген дұрыс.
Бала мектептен шаршап келеді. Ол тамақтанғаннан кейін 1,5-2 сағат ұйықтап тұрып, далада сонша уақыт ойнап келгеннен кейін үй тапсырмасын орындауға отырғызу керек.Екінші маусымда да оқитындарға да ұйқы, ойын уақыты осы айтылған мөлшерде болады.
Ата-ана, үй ішіндегі үлкендер бала сабаққа дайындалатын кезде, оны әр нәрсеге жұмсап алаңдатпай, орнықты әрі сергек отыруына жағдай жасаған жөн.
Бала оқу еңбегіне әбден дайындалғанша ерінбей-жалықпай, ұрсып-зекімей, шыдамдылықпен күн сайын сабағын түсіндіріп оқуына көмектесу оның бірте-бірте өз міндеттеріне айналып, өзін соған қалыптастыруына мүмкіндік береді.Бала өзіне парасаттылықпен қарағанды ұнатады.Оған көмекті кеңес, ұсыныс түрінде берсе, жекіріп, бұйырудан әлдеқайда өтімді болмақ..«Баланы бастан» деген халық ғибраты айтқандай, бастауыш сыныпта берік қаланған дағды,машық өз жемісін берері хақ.
Жас баланы оқу еңбегіне дағдыландыру үшін оның оқу столының алдына мынадай ереже талаптарын жазып, іліп қою да артық емес.
Ертең қандай сабақтар болатынын анықтап, үй тапсырмасын күнделігіңе жаздың ба?
Алдымен оқитын оқулығыңды, дәптер, қаламсабыңды т.б. ал да, жазу столының сол жағына реттеп қой.
Енді стол үстіндегі артық заттардың, нәрселердің бәрін ал да, тиісті орнына қой.
Сабағыңа кіріс. Түзу отырып, оқулығыңды аш...
Кейбір ата-аналар үй тапсырмаларын алдымен басқа қағазға, содан кейін ғана арнайы дәптерлеріне жаздырады. Бұл мүлде дұрыс емес. Ондай екі жұмыс баланы жалықтырып, шаршатып жібереді.
Әрбір тапсырманы орындап болғаннан кейін бала 10-15 минут жазып, сергуі керек, бөгде бір іспен айналасуына да болады. Баланың тапжылмай, қимылсыз ұзақ уақыт отырып алуы денсаулығына зиян келтіреді.
Мектеп практикасынан көріп жүргеніміздей, кейбір оқушылар бір немесе бірнеше пәндерден нашар үлгереді.Содан барып мұғалім алдында жалтақ, құрбылары алдында жасқаншаққа айналып, өзімен-өзі бөліктенуі ұшырасады. Бала бойындағы мұндай өзгерісті ата-аналар тез сезеді.Мұндайда балаға нақты және жүйелі көмек беру үшін істі оған қай пән, нендей тақырып қиынға түсетінін анықтап алудан бастаған жөн Дереу мектеппен байланыс жасап, сынып журналымен танысып, баласының әлгіндей күйге түсуінің себептерін анықтауға болады.Ата-ана өз тарапынан не істеу керек екенін соған қарап шешуі тиіс.Сонда ғана олардың көмегінен күткен нәтиже шығып, баласының өзі тап болған қиыншылықты жеңіп, оқуға талпынуына игі ықпал ете алады.
Дегенмен, көмектің де көмегі бар.Мектептен әрі шаршап, әрі көңілсіз келген баланы тамағын ішер-ішпестен желкелеп сабақ оқытып, отырғызып қоюдан келер пайда аз.Оны алдымен асықпай тамақтандырып, тынықтырып алу дұрыс.Қай пәннен болса да мұғалімнің кеңесі бойынша белгілі бір тақырыпты байыппен талдап, тиісті үзілістер жасай отырып, аспай-саспай түсіндіріп, оқушының сергек көңіл күйін сақтауды құнттау қажет.
Мысалы, оқушы математикадан көбірек көмектесуге мұқтаж делік.
Мұндай жағдайда баланың шамасы жететін, бірақ өздігінен ойлануды керек ететін есептер шығарып үйретіңіз. Мысалы, мындай есеп беріп көріңіз: 2 кг конфет 6 теңге тұрады. Анаң барлық конфет үшін қанша ақша төледі? Бұл есептің жауабын табу үшін анасының қанша конфет алғандығын білу қажет екенін тапса, оқушының ойлағандығы белгілі болмақ.
Кейде баланың сабаққа үлгермеуі оның өз күшіне сенбеуіне, күдіктенуден, күдер үзуден де болады. Бірнеше рет қиын пәнді меңгере алмай, беті қайтқан бала қабілетінен айрылғандай болады, ондайда зекіп, ренжітпеуге тырысу керек.Қайта оны жігерлендіріп, рухын көтерерлік қамқорлық қажет.Жеңіл тапсырмалар орындатып, қысқа мәтін оқытып, ол үшін мадақтап, көтермелеп отырған жөн, бұл жас шәкірттің көңілін көтеріп, өз күшіне сенім нығайта бермек.Осылайша оқушы баланың біртіндеп жақсы үлгеретіндер қатарына қосылып кетуі оның әрі қарай талпына, талаптарына түсуіне негіз болады.
Біз бүгін алғаш мектеп табалдырығын аттаған кішкентай шәкірттің бойында оқу дағдысын қалай қалыптастырудың қарапайым амалдары туралы ғана әңгімеледік.Өмірде әрбір отбасының өзіне ғана тән жағдай бар, араласатын ортасына қарай қалыптасқан дәстүрлері бар, үй тұрмысында орныққан әдет-салты бар.
Бірақ баланың оқуға ынта-ықыласын қалыптастыруға күнде көңіл бөліп отыру, тиісті уақытта тапсырма орындап, сабақ пысықтауға отырғызып, оның нәтижесін қадағалау, күн режимін орындауды баланың дағдысына айналдыру-баласы мектеп табалдырығын аттаған барлық ата-ананың ортақ міндеті.
