?азіргі заман талабына сай білім беру – б?л ?о?ам м?шелеріні? адамгершілік, интеллектуалды?, м?дени дамуыны? жо?ары де?гейлік ж?не к?сіби біліктілігін ?амтамасыз етуге ба?ыттал?ан т?рбие беру мен о?ытуды? ?здіксіз ?рдісі екендігі белгілі. Осы орайда о?ушыларды? танымды? ?абілетін дамыту, білім сапасын арттырумен ?атар а?ыл - ой шы?армашылы? белсенділіктерін жетілдіру ?шін жеке п?ндерді о?ытуды? тиімді ?дістері мен т?сілдерін іздестіру ?азіргі білім беру саласыны? алдында?ы ?зекті м?селелерді? бірі болып отыр.
Осы м?селені шешу- білім беру мазм?нын жа?ашаландырумен ?атар, о?у ?рдісін ?йымдастыру технологиясы мен ?дістерін жетілдіру. Сондай-а?,б?л м?селе білім беру ма?саты мен н?тижесіне ерекше м?н берумен ты?ыз байланысты. О?ушыны? о?у-танымды? іс-?рекеттерін, ??зыреттілігін ?алыптастыру ?шін ?р о?ушыны? ?зіндік ?абілетін, танымды? ?рдісін білу ?ажет.
К?рнекті педагог В. Ф. Сухомлинский «Егер мен саба? беруші ?ана болсам, педагогтік де?гейге к?теріле алмас едім, ш?кірттерімні? ж?регі мен ?шін ?а?пасын м??гі ашпас тас ?амалдай болып ?ала берер еді»-, деген с?зін ?з санамыз?а сі?іріп, б?л т?жырым?а к?п м?н беруге болады. Біра? кез келген п?нді жа?сы ме?геру ?шін о?ушыларды? сол п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру керек. О?ушыларды? ?ызы?ушылы?ын арттыру м??алімні? шеберлігіне, біліктілігіне келіп тіреледі. Жас ?рпа??а жан — жа?ты білім беру ?рбір ?стазды? басты міндеті. ?ай ?дісті пайдаланса? та ал?а ?ой?ан ма?сат біреу. Ол о?у ба?дарламасыны? материалды? мазм?нын о?ушы бойына сі?іру. Сыныпта?ы о?ушыны? ойлау ?абілеті бірдей болмайды. Сонды?тан ?р сыныпта?ы о?ушыны? жас ерекшеліктеріне ?арай ж?не білім де?гейіне сай саба?ты? т?рін тауып, сол та?ырыптарды игеруді ма?сат ету керек. Б??ан о?ушыларды? ?ызы?ушылы?ын, саба? сапасын арттыруды? бір к?зі – жа?а технологияны? элементтерін тиімді ?олдану. Б?л айтып отыр?ан м?селе о?ушыларды? ойлау ?абілетін арттырады. О?ушылар?а тияна?ты білім беруде саба?ты т?рлендіріп ?ту ?р м??алімні? к?п ізденуін талап етеді. Д?ст?рлі емес саба? т?рлерін ?ызы?ты ?ткізу о?ушыларды? п?нге деген ?ызы?ушылы?ын арттырып, білім сапасын к?рсетеді. Б?гінгі ш?кірт — ерте?гі к?нгі ?р т?рлі саланы? маман иесі. ?лы а?артушы Ы. Алтынсаринні? « Егер балалар бірде?е т?сінбейтін болса», о?ытушы оларды кіналау?а тиіс емес, олар?а т?сіндіре алма?ан ?зін кіналау?а тиіс» — деген ?анатты с?здерді ?мытпауымыз керек.
?р о?ушыны? жеке бас ерекшеліктерін ескере отырып де?гейлік ж?мыс т?рлері іріктеп алынады. Б?л жа?дайда м??алім алдында к?птеген с?ра?тар пайда болады: * Баланы не ?ызы?тырады?
Дидактикалы? ойындар - о?ушыларды? саба??а белсенділігін арттыратын, оларды? логикалы? ойлау ?абілеттерін дамытатын ойын ?дісіні? бір т?сілі.
Сонымен ?атар о?ушылар шы?армашылды? де?гейде м?тіндегі ойды жал?астырды, ?зіндік айтар ойын жоспарлай алды, ?зіні? пікірін аны? жеткізді. Мысалы, тап?ырлы? ойындар ар?ылы дыбыс ж?йесін ме?герту.
?зге ?лт ?кілдерін ?аза? тілінде о?утыда саба?та диалог, с?здік ойын т?рлерін, тест сауалдарын, грамматикалы? диктанттар ж?ргіземін. ?сіресе, саба?тарда жа?а с?здерді есте са?тауда, ол с?здерді? синонимін, антоимін, омонимін тап?ызып, с?з тіркестерін, с?йлем ??ратамын. Сонымен ?атар, ма?ал-м?телдерді жал?астыру, на?ыл с?здерді? ма?ынасын жал?астыру т?різді тапсырмалар орындатамын. Б?л тапсырмалар мені? ойымша –баланы логикалы? ойлау?а ба?ыттайды, сауатты с?йлеуін ?алыптастырды. Бастауыш сыныптарында м?ндай тапсырмаларды? т?рлерін ойын т?рінде ?ызы?ты ?ткізуге тырысамын. Мысалы: «Кім жылдам ойыны», «Арты? с?зді тап», «Адас?ан ?ріптер», «Сы?арын тап», «Ойлан,тап», «Логикалы? жатты?улар» сия?ты ойындар. ?р саба?ты к?рнекі ??рал ар?ылы ?ткізуге тырысу керек, себебі к?рнекі ??рал ар?ылы т?сіндірілген саба? о?ушыны? жадына ?за? ж?не берік са?талады.
О?ушыны? білімді болуы тікелей ?стаз?а байланысты.
Тапсырмалар бергенде о?ушыларды? жас ерекшеліктері ескеріліп, де?гейлеріне байланысты тапсырмалар беріліп, о?ушылар т?гел, ?йымшылды?пен саба??а ?атысып; бір-біріні? пікірін ты?дап; бірін-бірі сыйлап; берілген тапсырманы на?ты орындап; бірігіп, белсенді ж?мыс ат?арып; б?секелестікке ?абілетті болу?а тырысады.
Білім беруді? ?азіргі жа?а ??рылымы ж?не о?у-?дістемесіні? мазм?ныны? ?згеруі м??алімдерді? к?сіби шеберліктерін жа?артуын, шы?армашылы? ізденістерін ?ажет етіп отыр. ?азіргі мектеп жа?дайында о?ыту мен т?рбиелеуді? со??ы ?діс-т?сілдерін игерген, психологиялы?-педагогикалы? диагностиканы ?абылдай алатын, на?ты т?рбиелік іс-?рекет ?стінде ?зіндік да??ыл жол салу?а икемді шы?армашыл педагог-зерттеуші, жа?ашыл м??алім болуды ?ажет етеді.
Б?л туралы Президентіміз Н.?.Назарбаев «Жа?а формация м??алімі – б?л рухани дамы?ан, ?рі ?леуметтік т?р?ыдан есейген, педагогикалы? ??ралдарды? барлы? т?рлерін шебер ме?герген білікті маман, ?зін-?зі ?рдайым жетілдіруге ?мтыл?ан шы?армашыл т?л?а. Ол жо?ары білімді шы?армашыл т?л?аны ?алыптастырып дамыту ?шін жауапты» — деген еді.
?стазды? ?о?ам ?мірінде алатын орны мен олар ат?арып отыр?ан міндеттерді? айры?ша ма?ыздылы?ын Елбасымыз Н.Назарбаев «М??алімдер – ?о?амны? е? білімді, е? отаншыл, е? санампаз б?лігі болып табылады» деп атап к?рсетті. ?р м??алім к?нделікті саба?та ?з ісін зерттеп, жа?ашыл ?діс – т?сілдермен о?ушыны? білім сапасын арттыруы керек.
?азіргі та?да м??алімні? негізгі ?стан?ан ма?саты- білімні? жа?а ?лгісін жасап, белгілі бір к?лемдегі білім мен білік да?дыларын ме?герту, о?у материалын ?аншалы?ты де?гейде ме?гергенін ба?ылауды? сан т?рлі жа?а ?діс -т?сілдерін іздестіру,жа?а технологияларды саба?та тиімді пайдалана білу. Б?ріні? алдына ?ой?ан ?зекті м?селесі: — «Озы? педагогикалы? т?жірибені ?олдана отырып, б?секеге ?абілетті т?л?аны ?алыптастырып, н?тижелі білім сапасына ?ол жеткізу». О?ан ?ол жеткізу ?шін е? алдымен жа?а а?паратты? технологияларды еркін пайдалана білу керек. Н?тижелі білім сапасына ?ол жеткізу – ?рбір ?стазды? ?з ?олында, ?р ?стазды? біліктілігі мен шеберлігінде деп ойлаймын.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Баяндама "Саба??а сапалы дайындалу"»
Солтүстік Қазақстан облысы
Ғабит Мүсірепов атындағы аудан
Калинов орта мектебі
БАЯНДАМА
Сабаққа сапалы дайындалу
Қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі:
Акентаева А.К.
Қазіргі заман талабына сай білім беру – бұл қоғам мүшелерінің адамгершілік, интеллектуалдық, мәдени дамуының жоғары деңгейлік және кәсіби біліктілігін қамтамасыз етуге бағытталған тәрбие беру мен оқытудың үздіксіз үрдісі екендігі белгілі. Осы орайда оқушылардың танымдық қабілетін дамыту, білім сапасын арттырумен қатар ақыл - ой шығармашылық белсенділіктерін жетілдіру үшін жеке пәндерді оқытудың тиімді әдістері мен тәсілдерін іздестіру қазіргі білім беру саласының алдындағы өзекті мәселелердің бірі болып отыр.
Осы мәселені шешу- білім беру мазмұнын жаңашаландырумен қатар , оқу үрдісін ұйымдастыру технологиясы мен әдістерін жетілдіру. Сондай-ақ,бұл мәселе білім беру мақсаты мен нәтижесіне ерекше мән берумен тығыз байланысты . Оқушының оқу-танымдық іс-әрекеттерін, құзыреттілігін қалыптастыру үшін әр оқушының өзіндік қабілетін, танымдық үрдісін білу қажет.
Көрнекті педагог В. Ф. Сухомлинский «Егер мен сабақ беруші ғана болсам, педагогтік деңгейге көтеріле алмас едім, шәкірттерімнің жүрегі мен үшін қақпасын мәңгі ашпас тас қамалдай болып қала берер еді»-, деген сөзін өз санамызға сіңіріп, бұл тұжырымға көп мән беруге болады. Бірақ кез келген пәнді жақсы меңгеру үшін оқушылардың сол пәнге деген қызығушылығын арттыру керек. Оқушылардың қызығушылығын арттыру мұғалімнің шеберлігіне, біліктілігіне келіп тіреледі. Жас ұрпаққа жан — жақты білім беру әрбір ұстаздың басты міндеті. Қай әдісті пайдалансақ та алға қойған мақсат біреу. Ол оқу бағдарламасының материалдық мазмұнын оқушы бойына сіңіру. Сыныптағы оқушының ойлау қабілеті бірдей болмайды. Сондықтан әр сыныптағы оқушының жас ерекшеліктеріне қарай және білім деңгейіне сай сабақтың түрін тауып, сол тақырыптарды игеруді мақсат ету керек. Бұған оқушылардың қызығушылығын, сабақ сапасын арттырудың бір көзі – жаңа технологияның элементтерін тиімді қолдану. Бұл айтып отырған мәселе оқушылардың ойлау қабілетін арттырады. Оқушыларға тиянақты білім беруде сабақты түрлендіріп өту әр мұғалімнің көп ізденуін талап етеді. Дәстүрлі емес сабақ түрлерін қызықты өткізу оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып, білім сапасын көрсетеді. Бүгінгі шәкірт — ертеңгі күнгі әр түрлі саланың маман иесі. Ұлы ағартушы Ы. Алтынсариннің « Егер балалар бірдеңе түсінбейтін болса», оқытушы оларды кіналауға тиіс емес, оларға түсіндіре алмаған өзін кіналауға тиіс» — деген қанатты сөздерді ұмытпауымыз керек.
Әр оқушының жеке бас ерекшеліктерін ескере отырып деңгейлік жұмыс түрлері іріктеп алынады. Бұл жағдайда мұғалім алдында көптеген сұрақтар пайда болады: * Баланы не қызықтырады?
*Ол қоршаған ортадан нені танығысы келеді? * Бала ақпаратты қалай қорытады:?
Күнделікті сабақта мұғалім оқушы бойындағы танымдық қасиеттерді дамыту үшін осы сұрақтарға жауап іздеуі керек.Ол сұрақтар қалай шешіледі,қай жолмен жеңіске жетуге болады-әр ұстаз өз ізденісі арқылы,өз тәжірибесі арқылы жетеді. Менің ойымша керекті компонент– адамның ақпаратты қатынасы. Мұнда оқушыда кез-келген ақпаратты алғаннан кейін немесе мәтінді алғаннан кейін сол мәліметке қатысты өзіндік көзқарас туындайды. Яғни, адамның ішкі жан дүниесінде эмоционалдық із қалдырады, сол себепті мұғалім берілетін ақпараттарға жағымды қатынас туындатып, білімнің негізін қалайды. Оқу –танымдық құзыреттіліктерін мұғалімнің шеберлігіне байланысты деңгейлерде қалыптастыруға болады. 1-деңгей Қарапайым өзіндік жұмыстар. Білім алушы қарапайым тапсырмаларды мұғалім берген үлгісіне қарап орындауға дағдыланады. II деңгей – жылжымалы Оқушы мәліметтерді өз бетінше талдап, жинақтайды. Жинақталған анықтамалардың тиімділігін іріктеп, салыстырмалы түрде қорытынды жасайды. Кездескен қиындықтардан шығу жолын іздейді. IІІ деңгей – тұлғалық өзіндік таным. Оқушы жеке тұлғалық қажеттілігі мен қызығушылығын өтеу үшін өзіндік таным әрекетіне көшеді. Сондықтан, оқушылардың тілге қызығушылығын, олардың ойлау, еске сақтау қабілеттерін дамыту мақсатында қазақ тілінде жаттығулар жиынтығын дұрыс пайдалану маңызды. Жаттығулар тапсырмасы бірнеше топқа бөлінеді: фонетикалық, грамматикалық, лексикалық, сөйлеу алды, сөйлеуге арналған, оқуға арналған. Мысалы: 1 деңгей-«Менің Қазақстаным» тақырыбына байланысты зат есімдер мен етістіктерді атаңыз. 2 деңгей-Мәтінге сұрақ қояды 3-деңгей-«Менің Қазақстаным » тақырыбында 5 жолдық өлең жазады т.б. жұмыстар орындалады Шығармашылық тапсырмалар оқушылардың сөйлеу дағдысын ғана қалыптастырмайды, ол оқушыларды ойлауға, өз пікірін айтуға, өз талғамын қорғауға үйретеді, яғни оқушының оқу-танымдық құзіреттілігін қалыптастыруға, танымдық белсенділіктерінің артуына мүмкіндік береді. Қазіргі заман технологияның заманы, электрондық оқулықтар да бар, солардың барлығын қалай шебер қолдауына байланысты мұғалімнің сабағы да сапалы болады.
Оқушылардың шығармашылық қабілетін арттырып, ынталандыру үшін сабақтарды мынадай жолдармен өткізуге болады:
1. Сабақта кең көлемде көрнекі құралдарды пайдалану;
2. Сабақты түрлендіріп өткізу;
3. Сабақта оқушылар өздері жасаған суреттер, схемаларды пайдалану;
4. Техникалық құралдарды тиімді қолдану;
5. Сабаққа қатысты бейнетаспаларды, фильмдерді көрсету.
Дидактикалық ойындар - оқушылардың сабаққа белсенділігін арттыратын, олардың логикалық ойлау қабілеттерін дамытатын ойын әдісінің бір тәсілі.
Сонымен қатар оқушылар шығармашылдық деңгейде мәтіндегі ойды жалғастырды, өзіндік айтар ойын жоспарлай алды, өзінің пікірін анық жеткізді. Мысалы, тапқырлық ойындар арқылы дыбыс жүйесін меңгерту.
Өзге ұлт өкілдерін қазақ тілінде оқутыда сабақта диалог, сөздік ойын түрлерін, тест сауалдарын, грамматикалық диктанттар жүргіземін. Әсіресе, сабақтарда жаңа сөздерді есте сақтауда, ол сөздердің синонимін, антоимін, омонимін тапқызып, сөз тіркестерін, сөйлем құратамын. Сонымен қатар, мақал-мәтелдерді жалғастыру, нақыл сөздердің мағынасын жалғастыру тәрізді тапсырмалар орындатамын. Бұл тапсырмалар менің ойымша –баланы логикалық ойлауға бағыттайды, сауатты сөйлеуін қалыптастырды. Бастауыш сыныптарында мұндай тапсырмалардың түрлерін ойын түрінде қызықты өткізуге тырысамын. Мысалы: «Кім жылдам ойыны», «Артық сөзді тап», «Адасқан әріптер» , «Сыңарын тап», «Ойлан,тап», «Логикалық жаттығулар» сияқты ойындар. Әр сабақты көрнекі құрал арқылы өткізуге тырысу керек, себебі көрнекі құрал арқылы түсіндірілген сабақ оқушының жадына ұзақ және берік сақталады.
Оқушының білімді болуы тікелей ұстазға байланысты.
Тапсырмалар бергенде оқушылардың жас ерекшеліктері ескеріліп, деңгейлеріне байланысты тапсырмалар беріліп, оқушылар түгел, ұйымшылдықпен сабаққа қатысып; бір-бірінің пікірін тыңдап; бірін-бірі сыйлап; берілген тапсырманы нақты орындап; бірігіп, белсенді жұмыс атқарып; бәсекелестікке қабілетті болуға тырысады.
Білім берудің қазіргі жаңа құрылымы және оқу-әдістемесінің мазмұнының өзгеруі мұғалімдердің кәсіби шеберліктерін жаңартуын, шығармашылық ізденістерін қажет етіп отыр. Қазіргі мектеп жағдайында оқыту мен тәрбиелеудің соңғы әдіс-тәсілдерін игерген, психологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай алатын, нақты тәрбиелік іс-әрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді шығармашыл педагог-зерттеуші, жаңашыл мұғалім болуды қажет етеді.
Бұл туралы Президентіміз Н.Ә.Назарбаев «Жаңа формация мұғалімі – бұл рухани дамыған, әрі әлеуметтік тұрғыдан есейген, педагогикалық құралдардың барлық түрлерін шебер меңгерген білікті маман, өзін-өзі әрдайым жетілдіруге ұмтылған шығармашыл тұлға. Ол жоғары білімді шығармашыл тұлғаны қалыптастырып дамыту үшін жауапты» — деген еді.
Ұстаздың қоғам өмірінде алатын орны мен олар атқарып отырған міндеттердің айрықша маңыздылығын Елбасымыз Н.Назарбаев «Мұғалімдер – қоғамның ең білімді, ең отаншыл, ең санампаз бөлігі болып табылады» деп атап көрсетті. Әр мұғалім күнделікті сабақта өз ісін зерттеп, жаңашыл әдіс – тәсілдермен оқушының білім сапасын арттыруы керек.
Қазіргі таңда мұғалімнің негізгі ұстанған мақсаты- білімнің жаңа үлгісін жасап, белгілі бір көлемдегі білім мен білік дағдыларын меңгерту, оқу материалын қаншалықты деңгейде меңгергенін бақылаудың сан түрлі жаңа әдіс -тәсілдерін іздестіру,жаңа технологияларды сабақта тиімді пайдалана білу. Бәрінің алдына қойған өзекті мәселесі: — «Озық педагогикалық тәжірибені қолдана отырып, бәсекеге қабілетті тұлғаны қалыптастырып, нәтижелі білім сапасына қол жеткізу». Оған қол жеткізу үшін ең алдымен жаңа ақпараттық технологияларды еркін пайдалана білу керек. Нәтижелі білім сапасына қол жеткізу – әрбір ұстаздың өз қолында, әр ұстаздың біліктілігі мен шеберлігінде деп ойлаймын.
