?о?ам ?шін ?р кезе?де , ?р отбасында ?сіп келе жат?ан ?рімдей ?л – ?ыздарды? дені сау, рухани бай, е?бекке , білімге ??штар болып ?суі – е? жо?ар?ы тілек, е? биік ма?сат. Оны? ?уат алатын ?айнар бастауы отбасы. Отбасыны? аса ??нды ы?палы мен ?серін ?мірдегі ешн?рсені? к?шімен салыстыру?а болмайды. Бала?а ата – ана т?рбиесіні? орнын ешн?рсе алмастыра алмайды. . Отбасы – ?мірге с?би ?келіп, оны т?рбиелеп, ?алыптастыруда ж?не ?рпа? жал?астыруда те?десі жо? орын.
Отбасыны?бала?ат?рбиеберушілік?ызметтіні?ма?саты – балаланы? жасын, жеке ерекшелігін, психологиялы? процестерін ескере отырып, жарасымды жетілген ?рпа?ты т?рбиелеу.
К?здеген ма?сат?а жету ?шін отбасында?ы т?рбие т?мендегі міндеттерді шешеді.
- Отбасында баланы? ?суіне, денсаулы?ына ?ам?орлы? жасау, тазалы?ты ?алыптастыру.
- Отбасы м?шелерімен тіл табысып, д?рыс ?арым – ?атынас жасау?а, ?лкенге ??рмет, кішіге ізет к?рсетуге ?йрету .
- ?дебиетке, м?дениетке, ?нерге т?рбиелеу. Б?л міндеттер ж?зеге асу ?шін бала д?ниеге келген к?ннен бастап отбасында, ?о?амды? орындарда, мектепте т?лім – т?рбие беріледі.
« Баланы жастан »,« ?яда не к?рсе?, ?ш?анда соны ілесі?» деген даналы? с?здерді? ма?ынасы ?те тере?. Себебі, есейіп кеткен со? баланы? теріс мінезін, ?алыптас?ан ?ате к?з?арасын ?згерту ?те ?иын. Осы кезде « Бала?ызды? т?рбиесін бастамас б?рын, ?зі?ізді? мінез – ??л?ы?ызды, ?мірге к?з?арасы?ызды ой елегінен ?ткізіп, ба?ылады?ыз ба ? » деген сауал туады.
?лы педагог А. С. Макаренко : « Балаларды? алдында беделді болуды ?аламайтын ата – ана жо?. Біра? ?алай, ?ай ба?ытта ?неге беріп, ?сіріп келе жат?анын ойламастан, бала санасын рухани ?ктемдік жасап т?рбиелейтін ата – ана баршылы?. Б?л беделді болуды? ?андай жолы? М?ндай жолмен келген адал баланы? санасы жетілгенде?здігінен жойылады» деген.
Отбасы – барлы?ыны? басы, жан – жа?ты дамуыны? негізі болатын т?рбие институты. Отбасында?ы ата – ана мен баланы? ?арым – ?атынас н?тижесінде, адамгершілік, эстетикалы?, дене т?рбиесіні? ал?аш?ы ?лгілері ?алыптасады. Ал ?ке мен шеше – баланы? ал?аш?ы т?рбиешілері.
Ата – аналар бала ба?ытыны? шынайы ба?баны болуы тиіс .
Бала ба?ыты – білімде. « Білім бір ??рал. Білімі к?п адам ??ралы сай ?стасы?ылды, не жасаса да келістіріп жасайды », – дейді А. Байт?рсынов.
Б?гінгі та?да болып жат?ан ?міріміздегі ?згерістерге байланысты ?стаздар мен ата – аналарды? бала т?рбиелеудегі жауапкершілігі арта т?суде. Балаларды о?ыту мен т?рбиелеуде отбасыны? басым ролін мойындай отырып бірлесе ж?мыс жасау керек. ?рбір ?стаз ата – аналармен ?арым – ?атынас жасауда т?рлі т?сілдерді, ?азіргі жа?а технологияларды пайдалана отырып, ата – ананы? ?ызы?ушылы?ын арттыру ма?сатында ж?мыс жасаса, ата – ананы? балаба?ша?а, т?рбиешіге деген к?з?арасы ?згерер еді.
?азіргі уа?ытта ж?ртшылы?ты? балаларды т?рбиелеуге ?атысы ке?ейе т?сіп, т?рбие ж?мысы е?бек ?жымыны? к?нделікті ісіне айналуда т?рбиешілерді? практикасында ата – аналармен ж?не к?пшілікпен бірігіп ж?мыс істеуді? ?р т?рлі формалары ?алыптасып, жемісті т?рде ?олданылуда. Олар ата – аналармен жекелеп ж?не ?жымды? ж?мыстар ж?ргізді.
Отбасы т?рбиесіндегі кездесетін с?тсіздіктер ата – аналарды? пеадгогикалы? сауатсызды?ынан ж?не оларда т?рбие ж?мысын ж?ргізуге ?ажетті т?ржірибені? жо?ты?ынан болады. Балаларды т?рбиелеуді? д?рыс жолын табу ?шін ата – аналар?а к?мектесу т?рбиешілерді? міндеті .
Ата – аналармен ж?ргізілетін ж?мыс т?рлерін ?алай ?йымдастыру?а болады?
Ол ?шін біз ата – аналармен жа?ыныра? танысып, отбасыны? ?леуметтік жа?дайын, отбасы м?шелеріні? бала т?рбиелеудегі ролін аны?тау ?шін, ата – аналарды? ?сыныс – пікірлерін, ойын б?лісу ма?сатында сауалнамалар, анкеталы? с?ра?тар алуымыз?а болады. Сонымен бірге жыл бой?ы ж?ргізілетін ж?мыс т?рлерін ата – аналармен бірлесе отырып жаса?ан тиімді. Себебі, ата – аналар заман талабына сай ?зекті м?селелерді, отбасы т?рбиесіне байланысты та?ырыптарды ?здері ?сына алады. Сонымен ?атар ата – аналарды? ?сыныс – пікірлермен санаса отырып ата – аналар?а арнал?ан ??гімелер мен лекциялар, консультациялар, с?ра? – жауап кештері, т?рбие ж?мысын алмасу ж?ніндегі конференциялар, ата – аналарды педагогикалы? ?дебиеттермен таныстыру ?діс – т?сілдері ?арастырылады.
М. ?уезов «?ай істі? болсын ?нуіне ?ш т?рлі шарт бар. Е? алдымен ?уелі ниет керек, одан со? к?ш керек, одан со? т?ртіп керек » . ?мірлік т?жірибе ?лы жазушымызды? с?зіні? ??діреттілігін бай?атады.
?азіргі та?да баланы т?рбиелеуде ата – ананы?да, т?рбиеші – ?стазды? да ат?аратын ролі зор. Жас к?нінде бала ?андай т?рбие алса сол ізбен ал?а ?арай ?седі. Т?рбие кезінде отбасыны?, балаба?шаны? да алатын орны бар.
Ата – ана баласына ?з отбасын ?адір т?тудан бастап, ту?ан – туыс, Отан, ?аза?стан деген ??ымдарды тере? т?сінгені, ??рметтеп ?арау?а т?рбиелеу керек екенін ??ындыру.
Ата – ана жауапкершілігі б?рінен биік болма?. Сонды?тан ата – ана басты талапты ?здеріне ?ой?андары ж?н. Баланы? т?рбие алуына ?о?амнан ?з орнын табуына жа?дай жасауына ?рбір ата – ана педагогикалы? ?діс – т?сілдерге с?йенгені д?рыс.
Қоғам үшін әр кезеңде , әр отбасында өсіп келе жатқан өрімдей ұл – қыздардың дені сау, рухани бай, еңбекке , білімге құштар болып өсуі – ең жоғарғы тілек, ең биік мақсат. Оның қуат алатын қайнар бастауы отбасы. Отбасының аса құнды ықпалы мен әсерін өмірдегі ешнәрсенің күшімен салыстыруға болмайды. Балаға ата – ана тәрбиесінің орнын ешнәрсе алмастыра алмайды. . Отбасы – өмірге сәби әкеліп, оны тәрбиелеп, қалыптастыруда және ұрпақ жалғастыруда теңдесі жоқ орын.
Отбасыныңбалағатәрбиеберушілікқызметтініңмақсаты – балаланың жасын, жеке ерекшелігін, психологиялық процестерін ескере отырып, жарасымды жетілген ұрпақты тәрбиелеу.
Көздеген мақсатқа жету үшін отбасындағы тәрбие төмендегі міндеттерді шешеді.
- Отбасында баланың өсуіне, денсаулығына қамқорлық жасау, тазалықты қалыптастыру.
- еңбексүйгіштікке баулу, тұрмыстағы, үй шаруасындағы еңбекке құлшынысын арттыру, өзіне – өзі қызмет етуге үйрету.
- Отбасы мүшелерімен тіл табысып, дұрыс қарым – қатынас жасауға, үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсетуге үйрету .
- Әдебиетке, мәдениетке, өнерге тәрбиелеу. Бұл міндеттер жүзеге асу үшін бала дүниеге келген күннен бастап отбасында, қоғамдық орындарда, мектепте тәлім – тәрбие беріледі.
« Баланы жастан »,« Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» деген даналық сөздердің мағынасы өте терең. Себебі, есейіп кеткен соң баланың теріс мінезін, қалыптасқан қате көзқарасын өзгерту өте қиын. Осы кезде « Балаңыздың тәрбиесін бастамас бұрын, өзіңіздің мінез – құлқыңызды, өмірге көзқарасыңызды ой елегінен өткізіп, бақыладыңыз ба ? » деген сауал туады.
Ұлы педагог А. С. Макаренко : « Балалардың алдында беделді болуды қаламайтын ата – ана жоқ. Бірақ қалай, қай бағытта өнеге беріп, өсіріп келе жатқанын ойламастан, бала санасын рухани өктемдік жасап тәрбиелейтін ата – ана баршылық. Бұл беделді болудың қандай жолы? Мұндай жолмен келген адал баланың санасы жетілгендеөздігінен жойылады» деген.
Отбасы – барлығының басы, жан – жақты дамуының негізі болатын тәрбие институты. Отбасындағы ата – ана мен баланың қарым – қатынас нәтижесінде, адамгершілік, эстетикалық, дене тәрбиесінің алғашқы үлгілері қалыптасады. Ал әке мен шеше – баланың алғашқы тәрбиешілері.
Ата – аналар бала бақытының шынайы бағбаны болуы тиіс .
Бала бақыты – білімде. « Білім бір құрал. Білімі көп адам құралы сай ұстасықылды, не жасаса да келістіріп жасайды », – дейді А. Байтұрсынов.
Бүгінгі таңда болып жатқан өміріміздегі өзгерістерге байланысты ұстаздар мен ата – аналардың бала тәрбиелеудегі жауапкершілігі арта түсуде. Балаларды оқыту мен тәрбиелеуде отбасының басым ролін мойындай отырып бірлесе жұмыс жасау керек. Әрбір ұстаз ата – аналармен қарым – қатынас жасауда түрлі тәсілдерді, қазіргі жаңа технологияларды пайдалана отырып, ата – ананың қызығушылығын арттыру мақсатында жұмыс жасаса, ата – ананың балабақшаға, тәрбиешіге деген көзқарасы өзгерер еді.
Қазіргі уақытта жұртшылықтың балаларды тәрбиелеуге қатысы кеңейе түсіп, тәрбие жұмысы еңбек ұжымының күнделікті ісіне айналуда тәрбиешілердің практикасында ата – аналармен және көпшілікпен бірігіп жұмыс істеудің әр түрлі формалары қалыптасып, жемісті түрде қолданылуда. Олар ата – аналармен жекелеп және ұжымдық жұмыстар жүргізді.
Отбасы тәрбиесіндегі кездесетін сәтсіздіктер ата – аналардың пеадгогикалық сауатсыздығынан және оларда тәрбие жұмысын жүргізуге қажетті тәржірибенің жоқтығынан болады. Балаларды тәрбиелеудің дұрыс жолын табу үшін ата – аналарға көмектесу тәрбиешілердің міндеті .
Ата – аналармен жүргізілетін жұмыс түрлерін қалай ұйымдастыруға болады?
Ол үшін біз ата – аналармен жақынырақ танысып, отбасының әлеуметтік жағдайын, отбасы мүшелерінің бала тәрбиелеудегі ролін анықтау үшін, ата – аналардың ұсыныс – пікірлерін, ойын бөлісу мақсатында сауалнамалар, анкеталық сұрақтар алуымызға болады. Сонымен бірге жыл бойғы жүргізілетін жұмыс түрлерін ата – аналармен бірлесе отырып жасаған тиімді. Себебі, ата – аналар заман талабына сай өзекті мәселелерді, отбасы тәрбиесіне байланысты тақырыптарды өздері ұсына алады. Сонымен қатар ата – аналардың ұсыныс – пікірлермен санаса отырып ата – аналарға арналған әңгімелер мен лекциялар, консультациялар, сұрақ – жауап кештері, тәрбие жұмысын алмасу жөніндегі конференциялар, ата – аналарды педагогикалық әдебиеттермен таныстыру әдіс – тәсілдері қарастырылады.
М. Әуезов «Қай істің болсын өнуіне үш түрлі шарт бар. Ең алдымен әуелі ниет керек, одан соң күш керек, одан соң тәртіп керек » . өмірлік тәжірибе ұлы жазушымыздың сөзінің құдіреттілігін байқатады.
Қазіргі таңда баланы тәрбиелеуде ата – ананыңда, тәрбиеші – ұстаздың да атқаратын ролі зор. Жас күнінде бала қандай тәрбие алса сол ізбен алға қарай өседі. Тәрбие кезінде отбасының, балабақшаның да алатын орны бар.
Ата – ана баласына өз отбасын қадір тұтудан бастап, туған – туыс, Отан, Қазақстан деген ұғымдарды терең түсінгені, құрметтеп қарауға тәрбиелеу керек екенін ұғындыру.
Ата – ана жауапкершілігі бәрінен биік болмақ. Сондықтан ата – ана басты талапты өздеріне қойғандары жөн. Баланың тәрбие алуына қоғамнан өз орнын табуына жағдай жасауына әрбір ата – ана педагогикалық әдіс – тәсілдерге сүйенгені дұрыс.
Дайындаған: «Гаухар» балабақшасының меңгерушісі Пангереева Аягоз Булатовна
