Алаш ?айраткерлеріні? тіл туралы ?анатты с?здері
Жа?сы а?ынны? тілі – бал. (Ш?к?рім)
Тіл – б?лб?л, с?з б?ла?. (Ш?к?рім)
На?ыз т?рік затты халы? тілі – бізді? ?аза?та. (?.Б?кейхан)
Елді? т?рмысын, тілін, мінезін білмеген кісі к?ш басын да алып ж?ре алмайды. (?.Б?кейхан)
Ма?аланы ?алам ?зі тілегенде жазса – с?з кестелі болады. (?.Б?кейхан)
О?у ??ралыны? е? ?лы?ы – бала о?ытат??ын кітап. (А.Байт?рсын?лы)
Тіл – адамны? адамды? белгісіні? зоры, ж?мсайтын ?аруыны? бірі. (А.Байт?рсын?лы)
?з тілімен с?йлескен, ?з тілімен жаз?ан ж?ртты? ?лтты?ы еш уа?ытта адамы ??рымай жо?алмайды. ?лтты? са?талуына да, жо?алуына да себеп болатын н?рсені? е? ?уаттысы – тілі. С?зі жо?ал?ан ж?ртты? ?зі де жо?алады. ?з ?лтына бас?а ж?ртты ?осамын дегендер ?уелі сол ж?ртты? тілін аздыру?а тырысады. (А.Байт?рсын?лы)
Егер де біз ?аза? деген ?лт болып т?руды тілесек, ?арнымыз ашпас ?амын ойла?анда тілімізді? де са?талу ?амын ?атар ойлау керек.(А.Байт?рсын?лы)
С?йлегенде с?зді? ж?йесін, ?исынын келтіріп с?йлеу ?андай керек болса, жаз?анда да с?зді? кестесін келтіріп жазу сондай керек.(А.Байт?рсын?лы)
Халы? ?мірі бір жылдап, он жылдап, х?тт? ж?з жылдап та емес, мы? жылдап саналады. Сондай ?за? ?міріні? ішінде ??р халы?ты? да?дылы т?тынып келе жат?ан с?здері, ол с?здеріні? біріне-бірі жал?асып т?зілетін да?дылы жолы, ж?йесі, ?исыны болады. ??р ж?ртты? т?рінде, т?тын?ан жолында, мінезінде ?андай бас?алы? болса, тілінде ??м сондай бас?алы? болады. (А.Байт?рсын?лы)
Біз де тіліміз б?зылмай са?талуын тілесек, ?згелерше ?уелі ?з тілімізбен о?ытып, онан со? бас?аша о?ытуы тиіс. (А.Байт?рсын?лы)
Тілді? міндеті – а?ылды? а?дауын а?дa?анынша, ?иялды? ме?зеуін ме?зегенінше, к??ілді? т?йін т?йгенінше айту?а жарау. (А.Байт?рсын?лы)
Сауатты адам жаз?анда ?ол да?дысымен жазады.(А.Байт?рсын?лы)
XX ?асыр?а шейін т?рікті? тілін аздырмай асыл ?алпында алып келген, тіл турасында?ы абырой мен ал?ыс ?аза??а тиісті. (А.Байт?рсын?лы)
Тіл білімі ереже жаттату т?рде ?йретілмей, с?зді? т?л?а, ма?ына, ?исын жа?ын тану т?рде ?йрету керек. С?зді? т?л?а, ма?ына жа?ын тану?а керегі жо? н?рселер тіл біліміні? саба?ына кірмеске тиіс. (?.?араш)
Тіл болмаса, ?лт та болмайды. Я?ни ол ?лт б?тіндей ?лген, жо?ал?ан ?лт болады. (?.?араш)
Жалпы ?нер білімні? ішіне ана тілі болуы да кіреді ??м м?ны? керісінше ана тілі болудан ?лтты? білім ?нері табылады. Ана тілін білмей т?рып, ешбір білім ?нерді тарату?а м?мкін емес. (?.?араш)
Е? ?уелі ана тілі ?ажет. Егер ана тілін білмесе?, онда сен ол ?лтты? баласы емессі?. Ана тілін білмей т?рып, ?лт білімін ала алмайсы?. ?лт білімі болмаса, онда ?дебиетті? болмайтынды?ы ?зі-а? белгілі. ?дебиеті жо? ?лтты?, ?нері де ?ршімейді. ?.?араш)
Тіл са?тау?а м?мкін бол?анда, тіл са?талу?а тиіс. Біз тілімізді ?анша са?таса?, ?лтымызды да сонша са?та?ан боламыз. (?.?араш)
?мытпа?ыз. ?зімізді бас?а ??сас халы?тан айыратын белгіміз бол?ан ана тілімізді білсек ?ана осы ма?саттар?а жетпекпіз. (?.?араш)
М?дениетімізді? негізі – білім. Білімге тіл ар?ылы жетіледі. Білімді ж?рттарды? тілі бай болады. (Х.Досм?хамед?лы)
Сонды?тан о?аша ж?рген елді? ?з еркінде т?р?анда тілі б?зылмайды. Елді? тілін б?затын – к?ршілес елдерді? м?дениетін ?лгіге ал?ан м?дениетті елдерді? ?сері.
(Х.Досм?хамед?лы)
Бізді? т?жірибемізде ?аза? тілі – бай тіл. Тек с?здері ?ылым жолына салынып реттелмеген тіл. ?аза? тілі ?ылым жолына салынып реттелсе, ешбір ж?ртты? тілінен кем болатын емес, б??ан илануымыз керек. (Х.Досм?хамед?лы)
Елді? тілі б?зылуына е? алдымен о?ы?андары себеп болады. Б?лар жат ?серлерге ба?ын?ыш келіп, ана тілін ?згертуге жол басшы болады. (Х.Досм?хамед?лы)
Жат с?здерді ?олдан?анда тілімізді? за?ымен ?згертіп, тілімізге лайы?тап алу керек. Жат с?зді ?згертпей, б?лжытпай алатын жер д?ниеде тіл жо? деп айтса да болады. (Х.Досм?хамед?лы)
Жер ж?зіндегі езілген ж?рттарды? бірі бізді? ?аза?-?ыр?ыз екені рас болса, б?л ж?ртты те?геру ?шін к?зін ашып, ?нер-білім ?йретіп, ?гіт-насихат тарату ?ажет болса, ?аза?-?ыр?ыз тіліне то?таусыз жол ашып, б?гіннен бастап «тілмаш жо?, мінекей, та?сыр, тілмаш жо? дегізіп, ?аза?-?ыр?ызды енді сандалтпау керек». (М.Дулатов)
С?йемін ту?ан тілді – анам тілін,
Бесікте жат?анымда берген білім.
Шыр етіп жерге т?скен минутымнан,
??ла?ыма сі?ірген таныс ?нім. (С.Торай?ыров)
??ркімні? ізіне т?сіп ?у?ан, ?йренген бір ісі болады. Со ісін ол бас?алардан арты?ыра? біледі. Егер о?у, о?ытуды машы?тап, ол о?ытуды? ??м о?ыт?ан н?рселеріні? асыл т?ртібін, т?п негізін аны? білетін кісілер жазу ха?ында ?з пікірлерін т?сінікті етіп жазса, сынаушы деп соларды айту?а жарайды. (М.Дулатов)
?аза? тілін іске асыратын болса?, ?аза? ?дебиетін к?шейтеміз десек, е? алдымен істі? санын салма?тамай, сапасын ескеруіміз керек. Ол ?шін ?аза?ша деп жазыл?ан с?здерді? ?лгі кемшілігін ??рту керек. Оны ??рту ?шін ?уелі бел кемшілікті? ?андай екенін білу керек. (М.Дулатов)
?лтты? рухты? негізі – ?лтты? тіл. Кешегі Ресей тілімізді? дамуына жол бермеді. Ол кезде бізді? ?лтты? басылымдар шы?ару ???ы?ымыз жо? болатын. (М.Шо?ай)
Тіл – тек адам?а ?ана т?н, аса ??діретті ??рал. Сонды?тан тілді ?адірлеуді?, ?рбір с?зді? ма?ынасын, м?нін ??ып, оны орынды пайдалана білуді? м?ні зор. (М.Шо?ай)
К?не с?зді? б?ріне к?м?нді ?арау?а болмайды. Тіл – халы?ты? перзенті, ол адамзатты? тарихымен ты?ыз байланысты. Заманны? талаптарына с?йкес ?р уа?ытта жа?а с?здер пайдаланудан шы?ып ?алып отырады. Сонымен ?атар ?зіні? бастап?ы ма?ынасын ?згертіп, жа?а ма?ына?а ие болатын с?здер де кездеседі. Б?л – барлы? тіл атаулы?а т?н ??былыс. (М.Шо?ай)
Т?ркістанда т?рік ?алады. Оны жо?алту ешкімні? ?олынан келмек емес. Біз б??ан к?міл сенеміз. «Мемлекет аппараттарын ?лттандыру» ж?зеге асырыла ?ал?ан к?нні? ?зінде, бізді? тіліміз ?з жерімізде екінші орын?а ы?ысады. Б?л ретте бізді? ана тіліміз «?лы орысты? рухани м?дениетін таратушы техникалы? ??ралды?» р?лін ?ана ат?аратын болады. (М.Шо?ай)
Халы?ты? басы ?осыл?ан орында ?аза? тіліні? ма?ызын, тілін ж?зеге асыратын курстар?а ?олынан іс келетін таза жігіттерін жіберсін. Халы?ты? ?мтылуы, ел ынтасы деген осындай ретпен табылады. Істі? б?рін жо?арыдан к?тіп отырып, ?зіне берілген ???ы?тарын пайдалана алма?ан ел еш уа?ытта ?атар?а кірмейді. (М.Т?р?анбаев)
Езілген, тепкіленген, ?орлы? к?рген, жабы бол?ан, ?айраты сын?ан, ?ам к??іл болып ж?деген, ?аза? азаматтары! Сен б?гін тіріліп отырсы?, сені? тілі? ?кімет тілі болып отыр. Сол ?кіметті? толы? ???ы?ты на?ыз м?шесі болып отырсы?. ?аза?ты? келесі буындарыны? алдында ?здері?е ?ара деген та?ба ?алдырма! (М.Т?р?анбаев)
Ана тілі – халы? болып жаса?аннан бергі жан д?ниесіні? айнасы; ?аман ?сіп, ?ніп, т?рлене беретін, м??гі ??ламайтын б?йтерегі. Ж?ректі? тере? сырларын басынан кешірген д?уірлерін, д?ниеге к?з?арасын, нанымын – айманын, ?ай?ысын, ?уанышын, ?ыс?асы жаныны? барлы? тол?ындарын т??ымынан т??ым?а жеткізіп, са?тап отыратын – сол хал?ыны? тілі. (Ж.Аймауыт?лы)
С?з – ойды? айнасы. Ойсыз с?з – с?з болмайды. Ой жетілу мен тіл жетілу ?атар ж?реді.
(Ж.Аймауыт?лы)
Ана тілін ме?геру – с?здерді жаттау, оларды? ж?йесін, ?згеру за?дарын білу ?ана емес, тіл ?йренумен бірге бала тілді? сансыз к?п ??ымдарын, ойларын, сезімдерін, с?лу ?лгілерін, ойлау ж?йесін, ой ф?лс?ф?сін де ме?гереді. (Ж.Аймауыт?лы)
Тіл – ішкі сырды сырт?а шы?аратын ??рал. ?р заманда тіл ішкі сырды ?рт?рлі шы?аратын бол?ан. (Ж.Аймауыт?лы)
?аза? тілінде арты?ша ымыра бар: ?аза? тілін бас?а т?ркі тілімен салыстырып тексерсек: ?аза? тілі жат тілдерді? ы?палынан аман са?талып, еркінше ?сіп ал-
?а кеткенін к?реміз. (Е.Омар?лы)
Тіл – адам жаныны? тілмашы. (М.Ж?мабаев)
Барлы? халы?тар?а орта? с?здерді жатыр?амау керек – деген д?рыс, біра? жат с?здерді жалпы?а бірдей деп, жат т?рінде алу?а болмайды, ?аза? тіліні? за?дарына келтіріп, ?аза?ты? ?з с?зіне ??сатып алу керек. (Е.Омар?лы)
Жазуды?, ?дебиеттегі ?ызметі: тілді? ?згерісіне ?сер беру емес, сол ?згерістен ?алмай еріп отыру, - бол?ан ?згерісті ?аттап та?балап отыру. (Е.Омар?лы)
Тілді? за?ына келмейтін жат с?здер к?бейіп кетсе, тіл б?зылады, - тілді? негізгі ?асиеттері, т?рлаулы за?дары б?зылады. (Е.Омар?лы)
Тіл – м?дени ?ркендеуді? басты факторы. Тіл жо? жерде халы?, біріншіден, ?лтты? бет-бейнесінен айырылып ?алады, екіншіден, рухани, м?дени тоз?ындау?а ?шырайды. Тілсіз, с?зсіз, а?ыл мен ойды ?оз?ай алмайсы?. Ал ой-санасыз с?з жо?. Я?ни, с?йлей білмесе, адамны? хайуаннан айырмасы аз. (Т.Шонан?лы)
Бала тіліні? д?рыс ?ркендеуіні? бірінші шарты – бала?а с?зді б?зып с?йлемеу керек.
(М.Ж?мабаев)
?рбір т?рбиешіні? ?олданатын жолы – ?лт т?рбиесі..?лт т?рбиесі бая?ыдан бері сыналып, к?п буын ?олданып келе жат?ан та?тай жол бол?анды?тан, ?рбір т?рбиеші, с?з жо?, ?лт т?рбиесімен таныс болу?а тиіс. Ж?не ?рбір ?лтты? баласы ?з ?лтыны? арасында, ?з ?лты ?шін ?ызмет ?ылатын бол?анды?тан, т?рбиеші баланы сол ?лтты? т?рбиесімен т?рбие ?ылу?а міндетті. (М.Ж?мабаев)
Ана тілі ?айна?ан ?анны?, ?инал?ан жанны?, тол?ант?ан к??ілді?, л?пілдеген ж?ректі? сы?ындысы, онда д?м де, м?н де болу керек. (С.Торай?ыров)
