С?леметсіздер ме ??рметті ?діл ?азы м?шелері, ?она?тар
1 СЛАЙД Мен ?арабалы? № 3 орта мектебіні? 2 сынып о?ушысы Ергарина Сабина сіздерге ?зімні? «Тіршілік к?зі - су» деген ?ылыми жобамды назар?а ?сынамын.
2 СЛАЙД ?ылыми жобаны? басты ма?саты – суды? адам ?мірі ?шін ма?ызы мен ?ажеттілігі, пайдасы туралы т?сінік бере отырып, суды ?немдеуге, ?ор?ау?а ?йрену.
3 СЛАЙД Ма?сат?а жету жолында т?мендегі міндеттерді ал?а ?оямыз:
- Жер шарында?ы суды? ?оры туралы білу;
- Еліміздегі су к?здері туралы а?парат жинау;
- Суды ?немдеу жолдарын аны?тау ж?не оны ?олдану?а ?йрену;
4 СЛАЙД Мені? та?ырыбымны? ?зектілігі :
Су - адам тіршілігі ?шін ма?ызды ж?не ?ажетті зат, оны ?немді ?олдана отырып, ?ам?орлы??а алу ?рбір адамны? борышы.
Ж?мысты? ма?ыздылы?ы мынада деп ойлаймыз:
Жина?тал?ан материалдармен сыныптастарымды таныстыру ар?ылы суды ?немдеуге, оны ?ор?ау?а ?з ?лесімізді ?осу?а ж?мылдыру.
Су. Екі ?ана ?ріптен ??рал?ан осынау м?лдір с?йы?ты?та тіршілікті? к?зі жатыр. Біра? к?нделікті т?рмысты? ажырамас б?лігіне айнал?ан суды? пайдасы мен ?асиеті туралы біріміз білсек, біріміз біле бермейміз.
5 СЛАЙД Глобус Жер бетіндегі е? к?п тара?ан зат – су. Глобус?а немесе жарты шарлар картасына ?араса?, онда жер шарыны? т?рттен ?ш б?лігі к?гілдір т?ске боял?ан. Ол – су: м?хиттар, те?іздер, ?зен - к?лдер.
6 СЛАЙД Суды? біразы жер астына шо?ырлан?ан. М?зды?тар мен айсбергтер де суды? ?атты к?йі болып табылады.
7 слайд Су атмосферада б?лт, т?ман, бу ж?не жа?быр мен ?ар т?рінде болады. Су бізді? айналамызда, ол к?п, су сар?ылмайтын, бітпейтін зат па деп те ойлап ?аласы?.
Біра? ?азіргі уа?ытта Жер шарында жыл ?ткен сайын ауыз суды? ?адірі біліне т?суде деген а?паратты біздей жас балалар білмейді екен.
8 СЛАЙД Гонконг, Сингапур деген елдер тіпті суды к?рші елдерден сатып алатын туралы а?парат мені та? ?алдырды. Ал австралиялы?тар Альпі м?зды?тарыны? суын Германия еліне апарып ?а?аз ??тылар?а ??йып сатады екен. Б?ларды? б?рінен кейін жалпы Жер шарында т?щы су ?орыны? шектеулі екені аны? к?рінеді. Сонды?тан да «Суды? да с?рауы бар» деген халы? даналы?ы бізді? еліміз ?шін ?те ма?ызды екенін ?р уа?ыт есте са?тау ?ажет.
9 слайд Таби?атта?ы тірі а?за – ?сімдік. ?сімдік ?су ?шін су ?ажет. Мысалы 1 кг бидай ?сіру ?шін -1200 л. 1кг картоп ?сіруге 300 л 1 кг ?арбыздан 20 грамм ??р?а? зат алынады, ол 98% судан т?рады. Б?л ?сімдік ??рамында 85-95 пайыз?а дейін су бар екенін к?рсетеді.
10 слайд.Осы жоба барысында жануарлар мен ?сімдіктерге ?анша су ?ажет екенін білдім. Су б?кіл тірі жан иесіні? бойында бар. Т?йе сусыз 10 к?нге дейін шыдайды, біра? бір ішкенде 10 шелекке дейін,я?ни 100 литр су іше алады екен. Піл суды ?те жа?сы к?реді. Ол к?ніне 200-300 литр су іше алады.
11 слайд Біра? мына деректер Жердегі ?рбір 100 литр су ?орыны? 98 литрі те?із суыны?, 2 литрі ?ана т?щы суды? ?лесіне тиетіндігін к?рсетеді. Ол 2 литр де т?гелдей ?ол?а жете бермейді, к?пшілігі суы? айма?тар мен тау басында?ы м?зды?тар т?рінде ?атып жатыр екен. Со?ында адам 100 литр суды? тек бір жарым ста?анын ?ана пайдалана алатынын к?руге болады.
12 слайд Осындай к?п болса да бізге жететін аз ?ана суды ?алай са?тап ?алу?а болады? ?андай іс-шара ж?ргізуге болар екен деген ой ту?ызады. А?парат жинау кезінде біз елімізде су ?оймаларын ?ор?ау туралы 2003 ж. 9 шілдеде су кодексі ?абылдан?анын білдік. Я?ни б?л бізді? елімізде тіршілік к?зі - су?а деген ?ам?орлы? ел бас?арып отыр?ан а?а-апаларымызды? назарында екенін к?рдік. Ендеше біздей жас ?рпа? асыл ?азынамыз суды ?ор?ау?а, оны ?немдеуге ?азірден бастамаса?, ерте? кеш болмай ма? Деген с?ра? бізді ?атты ойландырды.
Сол себепті ?р бала ?зі суды ?йде ?анша к?лемде ж?мсайтынын аны?тау ма?сатында т?жірибе жасап к?руді ?й?арды?. Достарыма ?йде ?здеріне ?ажет ж?мса?ан суды есепке алып, ал?ан н?тижелерімен б?лісуді ?сынды?. Жолдастарыма б?л ?ызы?ты тапсырма ?нады да, олар бізге к?мектесуге бірден келісімдерін білдірді. Осы т?жірибе барысында Д деген сыныптасым бір т?улікте - 25 литр су ж?мсадым десе, А деген ??рбым ?зіні? 30 литр су ж?мса?анын есептепті. Сынып бойынша мынадай орташа к?лемде су ж?мса?анымызды аны?тады?.
13 СЛАЙД
Ж?мсалу ма?саты Ж?мсал?ан су м?лшері
Жуыну?а 10
Тама? пісіруге 6
Кір жуу?а 10
Ыдыс жуу?а 5л
Барлы?ы 31 л
14-15 слайд Осы т?жірибеге с?йене отырып, біз суды ?немдей отырып та ж?мсау?а болады деген ой т?йдік. Біз бірлесе отырып, суды ?немдеу жолдарын іздестіріп, мынадай жолдарын аны?тады?:
- Тісті тазала?анда суды ста?ан?а ??йып пайдаланса, 5-10 литр су ?нем болады.
- Душ?а т?скенде ?р адам?а 50 литр су ж?мсалса, ванна ?абылдау?а 150 литр су ?ажет, сонда ванна?а т?скенде су 3 есе арты? ж?мсалады.
- ыдыс –ая? жуу кезінде ш?мекті? астына ?ойып жу?аннан да, бір ыдыс?а суды ??йып алып жу?ан кезде біз суды? ?немделетінін білдік.
- к?нделікті шаруашылы?та ?ар, жа?быр суларын пайдалану ар?ылы суды ?немдеуге болады. Осы ?дісті мен атамнан білдім. ?ыста атам т?скен ?арды ба?шада?ы ?лкен ыдыс?а жинап жат?анда, ?ар к?ктемде еріп, су?а айналады, содан оны біз бау ба?ша суару?а ?олданамыз деп т?сіндірді. Ал жазда жа?быр суы - ?сімдіктерге жай?алып ?суіне к?п ?сер етеді екен. Сонды?тан бау ба?ша ?стайтын а?а-апалар?а осы ?дісті ?олдану?а ?сынамыз.
Алда?ы уа?ытта суды ?немдеу жолдарын іздестіруді жал?астырамыз.
Су бізді? байлы?ымыз, о?ан ?ам?орлы?пен ?арау ?р уа?ытта естен шы?армау керек Осы ж?мысты жазу барысында суды? ?аншалы?ты адам ?міріне ма?ыздылы?ын білдім. Енді мен де болаша?та суды ?ор?ау?а ?з ?лесімді ?осу ?шін жина?ан деректермен а?парттарды ?з достарыммен б?лісіп, оларды тіршілік к?зі - суды ?ор?ау?а, оны ?немді пайдалана білуге ша?ырамын.
