Сын т?р?ысынан ойлау технологиясы

Ахмет Байт?рсын?лы: «Тілді? міндеті – а?ылды? а?дауын а?да?анша, ?иялды? ме?зеуін ме?зегенше, к??ілді? т?йуін т?йгенінше айту?а жарау.Айта білетін адам табылса, тіл пайдалану?а ?р?ашан жарайды. Тек айта білетін адам табылуы ?иын», – деген.

?аза?стан ?лемдік білім беру ке?істігіне енуі отанды? білім дамуыны? стратегиялы? жоспарын ?зірлеуді ж?не со?ан орай ?лтты? білім ж?йесіні? жетістіктері мен білім дамуында?ы жалпы ?лемдік ?рдестерді ескеретін жа?а ?лгісіне к?шуді талап етуде. Білім бере отырып, тиімді жолмен жа?а заман т?л?асын ?алыптастыру ?р ?стазды? ма?саты екені аны?. Білім мазм?нын жа?артуды? ?ылыми негізіне о?ушы белгілі бір ?ажетті біліктер мен да?дыларды? иесі, о?у ?рекетіні? субъектісі,?р т?рлі м?дениеттер мен ?з к?з?арасы т?р?ысынан білімді, сауатты, ?з ойын д?рыс ?рі шебер жеткізе білетін, м?дениетті т?л?а.

Сыни ойлау – ашы? ?о?ам негізі. Сыни ойлау деген –?р жеке т?л?аны? кез –келген жа?дайда?ы м?селені ойлап, зерттеп ?орытып, ?з ойын еркін орта?а жеткізе алуы.Сыни т?р?ыдан ойлау, ?зіндік, жеке ойлау болып табылады.Ол – ?з алдына с?ра?тар ?ойып ж?не ?немі олар?а жауап іздеу, шешімін табуды ?ажет ететін м?селені аны?тау, ?р м?селеге байланысты ?з пікірін айту, оны д?лелдей алу, сонымен ?атар бас?аларды? пікірлерін д?лірек ?арастыруды ж?не сол д?лелдемелерді? ?исынын зерттеу дегенді білдіреді.На?ыз саба? – ол ?р?ашан диалог, іздене, дайындала, ?йрене, ш?кірттер болаша?ын ойлай жасал?ан е?бек пен т?жербиені? бірлігі..Сын т?р?ысынан ойлау ?ш б?ліктен т?рады:

Біріншіден, сын т?р?ысынан ойлау ?зіндік ж?не жеке ойлау болып табылады.

Екіншіден, сын т?р?ысынан о?ыту жаттанды ?а?идаларды д?лелдеп айта беру емес, о?ушы о?ып, оны еске са?тап айту ?аблеті жо?, керсінше тере? ойлау ар?ылы ескіге жа?аша к?з?арас ?алыптастыру м?мкін, ты? идеялар ойлап табуы м?мкін.

?шіншіден, сын т?р?ысынан ойлау с?ра?тар ?ойып, шешімін табуды ?ажет ететін м?селені аны?таудан басталады.Жалпы адамзат баласы тумысынан білуге ??мар болып келеді.?зіні? жеке ?ызы?ушылы?тарымен ?ажеттіліктеріне жауап беруге талпынады.

Сын т?р?ысынан ойлау ба?дарламасы ?ызы?ушылы?ты ояту, ма?ынаны ашу, ой тол?аныскезе?дерінен т?зіледі.

Сын т?р?ысынан ойлауды ?йрету ар?ылы о?ушыларды? танымды? ?абілеттерін арттыру.

«Сыни ойлау» — б?л американды? к?птеген ?алымдарды? алды??ы ?атарлы идеялары негізінде ??рыл?ан жоба, оны? т?тас ??рылымы бол?анды?тан технология?а деген негіз бар.Сыни т?р?ыдан ойлау «ойлау туралы ойлану» деп сипаттал?ан. Ол ма?ызды м?селелерді тал?ылау ж?не т?жірибені ой елегінен ?ткізуді ?амтиды. Б?л модуль о?ушыларды? да, м??алімдерді? да сыни т?р?ыдан ойлауды дамытуды саналы ж?не оймен ?абылдауын к?здейді. Сыни т?р?ыдан ойлау — ба?ылауды?, т?жірибені?, ойлау мен тал?ылауды? н?тижесінде алын?ан а?паратты ойлау?а, талдау?а, ж?не синтездеуге ба?ыттал?ан п?ндік шешім. Ол болаша?та ?рекет жасау?а негіз бола алады.

Сыни т?р?ыдан ойлау к?бінесе ?арсы пікір айту?а, баламалы шешім ?абылдау?а, ойлау ж?не іс — ?рекетімізге жа?а немесе т?рлендірілген т?сілдерді енгізуге дайын болу?а, ?йымдастырыл?ан ?о?амды? ?рекеттерге ж?не бас?аларды сыни т?р?ыдан ойлау?а баулуды білдіреді Бастауыш мектеп – баланы о?у?а ?йрету мен т?рбиелеу оны? т?л?а ретінде ?зін — ?зі ашу?а, жалпы дамуыны? ?алыптасуына жа?дай жасайтын негізгі саты. Заман а?ысына сай технологияларды ?олдану ау?ымы, т?рлері ?згеріп отырады. Біра? е? бастысы технологияларды тиімді, ж?йелі ?олдану керек. ?стаз ?шін е? негізгі ма?сат – ?р саба?ын т?сінікті, тартымды, тиімді ?ткізу. Оны ж?зеге асыруды? бір жолы – о?ушылар?а білім беру, т?рбиелеу барысында ке?інен ?олданылып ж?рген о?ушыларды? білім сапасын к?теруде жа?дай жасайтын саба?ты тиімді ?йымдастыру?а, атап айт?анда саба? уа?ытын ?тымды пайдалану?а м??алім мен о?ушыларды? ойлай ?абілетін дамыту?а к?п к?мегін тигізетін технологияны тиімді ?олдана білу. Саба? барысында о?ушыны? ізденуі мен зерттеу да?дыларын ?алыптастыра отырып, п?нге деген ?ызы?ушылы?тарын арттыру ма?сатында ?олданылатын технологиялар баршылы?. Соларды? бірі сын т?р?ысынан ойлау технологиясы.Сын т?р?ысынан ойлау стратегиясы бойынша ж?ргізілетін ж?мыста о?ушыларды?:

1. ?з бетінше т?жырым жасау, ?орытынды?а келу.

2. ??сас ??былыстар ар?ылы арасынан тиімдісін та?дай білу.

3. Проблеманы шеше білу.

4. Пікір таласты ж?ргізе білуге ?абілеті ?алыптасады.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Сын т?р?ысынан ойлау технологиясы»

Алматы облысы, Сарқан ауданы, Сарқан қаласы

«Ы.Алтынсарин атындағы орта мектеп» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Баяндама тақырыбы:

Сын тұрғысынан ойлау технологиясы

Баяндамашы: қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі:

Мамраева Жулдыз Амантайқызы

2014-2015 оқу жылы

(Тамыз мәжілісі)

Ахмет Байтұрсынұлы: «Тілдің міндеті – ақылдың аңдауын аңдағанша, қиялдың меңзеуін меңзегенше, көңілдің түйуін түйгенінше айтуға жарау.Айта білетін адам табылса, тіл пайдалануға әрқашан жарайды. Тек айта білетін адам табылуы қиын», – деген.

Қазақстан әлемдік білім беру кеңістігіне енуі отандық білім дамуының стратегиялық жоспарын әзірлеуді және соған орай ұлттық білім жүйесінің жетістіктері мен білім дамуындағы жалпы әлемдік үрдестерді ескеретін жаңа үлгісіне көшуді талап етуде. Білім бере отырып, тиімді жолмен жаңа заман тұлғасын қалыптастыру әр ұстаздың мақсаты екені анық. Білім мазмұнын жаңартудың ғылыми негізіне оқушы белгілі бір қажетті біліктер мен дағдылардың иесі, оқу әрекетінің субъектісі,әр түрлі мәдениеттер мен өз көзқарасы тұрғысынан білімді, сауатты, өз ойын дұрыс әрі шебер жеткізе білетін, мәдениетті тұлға.

Сыни ойлау – ашық қоғам негізі. Сыни ойлау деген –әр жеке тұлғаның кез –келген жағдайдағы мәселені ойлап, зерттеп қорытып, өз ойын еркін ортаға жеткізе алуы.Сыни тұрғыдан ойлау, өзіндік, жеке ойлау болып табылады.Ол – өз алдына сұрақтар қойып және үнемі оларға жауап іздеу, шешімін табуды қажет ететін мәселені анықтау, әр мәселеге байланысты өз пікірін айту, оны дәлелдей алу, сонымен қатар басқалардың пікірлерін дәлірек қарастыруды және сол дәлелдемелердің қисынын зерттеу дегенді білдіреді.Нағыз сабақ – ол әрқашан диалог, іздене, дайындала, үйрене, шәкірттер болашағын ойлай жасалған еңбек пен тәжербиенің бірлігі. .Сын тұрғысынан ойлау үш бөліктен тұрады:

Біріншіден, сын тұрғысынан ойлау өзіндік және жеке ойлау болып табылады.

Екіншіден , сын тұрғысынан оқыту жаттанды қағидаларды дәлелдеп айта беру емес, оқушы оқып, оны еске сақтап айту қаблеті жоқ, керсінше терең ойлау арқылы ескіге жаңаша көзқарас қалыптастыру мүмкін, тың идеялар ойлап табуы мүмкін.

Үшіншіден, сын тұрғысынан ойлау сұрақтар қойып, шешімін табуды қажет ететін мәселені анықтаудан басталады.Жалпы адамзат баласы тумысынан білуге құмар болып келеді.Өзінің жеке қызығушылықтарымен қажеттіліктеріне жауап беруге талпынады.

Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны ашу, ой толғаныскезеңдерінен түзіледі.

Сын тұрғысынан ойлауды үйрету арқылы оқушылардың танымдық қабілеттерін арттыру.

«Сыни ойлау» — бұл американдық көптеген ғалымдардың алдыңғы қатарлы идеялары негізінде құрылған жоба, оның тұтас құрылымы болғандықтан технологияға деген негіз бар.Сыни тұрғыдан ойлау «ойлау туралы ойлану» деп сипатталған. Ол маңызды мәселелерді талқылау және тәжірибені ой елегінен өткізуді қамтиды. Бұл модуль оқушылардың да, мұғалімдердің да сыни тұрғыдан ойлауды дамытуды саналы және оймен қабылдауын көздейді. Сыни тұрғыдан ойлау — бақылаудың, тәжірибенің, ойлау мен талқылаудың нәтижесінде алынған ақпаратты ойлауға, талдауға, және синтездеуге бағытталған пәндік шешім. Ол болашақта әрекет жасауға негіз бола алады.

Сыни тұрғыдан ойлау көбінесе қарсы пікір айтуға, баламалы шешім қабылдауға, ойлау және іс — әрекетімізге жаңа немесе түрлендірілген тәсілдерді енгізуге дайын болуға, ұйымдастырылған қоғамдық әрекеттерге және басқаларды сыни тұрғыдан ойлауға баулуды білдіреді Бастауыш мектеп – баланы оқуға үйрету мен тәрбиелеу оның тұлға ретінде өзін — өзі ашуға, жалпы дамуының қалыптасуына жағдай жасайтын негізгі саты. Заман ағысына сай технологияларды қолдану ауқымы, түрлері өзгеріп отырады. Бірақ ең бастысы технологияларды тиімді, жүйелі қолдану керек. Ұстаз үшін ең негізгі мақсат – әр сабағын түсінікті, тартымды, тиімді өткізу. Оны жүзеге асырудың бір жолы – оқушыларға білім беру, тәрбиелеу барысында кеңінен қолданылып жүрген оқушылардың білім сапасын көтеруде жағдай жасайтын сабақты тиімді ұйымдастыруға, атап айтқанда сабақ уақытын ұтымды пайдалануға мұғалім мен оқушылардың ойлай қабілетін дамытуға көп көмегін тигізетін технологияны тиімді қолдана білу. Сабақ барысында оқушының ізденуі мен зерттеу дағдыларын қалыптастыра отырып, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру мақсатында қолданылатын технологиялар баршылық. Солардың бірі сын тұрғысынан ойлау технологиясы.Сын тұрғысынан ойлау стратегиясы бойынша жүргізілетін жұмыста оқушылардың:

1. Өз бетінше тұжырым жасау, қорытындыға келу.

2. Ұқсас құбылыстар арқылы арасынан тиімдісін таңдай білу.

3. Проблеманы шеше білу.

4. Пікір таласты жүргізе білуге қабілеті қалыптасады.

Сын тұрғысынан ойлаудың маңыздылығының нәтижесі:

1. Әдіс түрлері.

2. Белсенді практикалық іс — әрекетте болуы

3. Басқалармен қарым — қатынас жасай білу, қорғай білу.

4. Қажет болса өз көзқарасын өзгерту.

5. Топтық тұжырымға келе білу.

6. Топ алдына шығып, өз тұжырымын айта білу.

Қазіргі кезде мектептерде жиі қолданылып отырған жаңа модулінің бірі – оқушылардың жазу мен оқуда сын тұрғысынан ойлау қабілетін қалыптастыруға бағытталған әдіс-тәсілдер.Оқытудың осындай жаңа педагогикалық технологияларын сабаққа ендіру бүгінгі таңда әрбір ұстаздың басты мақсаты болуы керек. Себебі, елімізге заман талабына сай қалыптан тыс ойлай алатын, шұғыл шешімдер қабылдай білетін, белсенді, шығармашыл азаматтар қажет. Сабақта тек білімділік мақсаттарды шешіп қоймай, балалардың жекелік қасиеттерін, қабілеттерін дамытудың жолдарын қарастыруда дәстүрлі оқыту мен дамыта оқытудың айырмашылығын салыстыру кестесі арқылы көрсетуге болады. Мұғалім бұл жүйемен жұмыс жасағанда, үнемі оқушы санасында болып жатқан өзгерістерді бақылап, оның дамуын жан-жақты зерттей отырып, өз сабақтарын соған сай өзгертіп отыруы тиіс. Сыни тұрғыдан ойлау өзіндік, жеке ойлау болып табылады. Ал, сабақ сыни тұрғыдан ойлау принциптеріне негізделетін болса, әркім өз ойлары мен пікірлерін және бағалауларын басқалардан тәуелсіз құратын болады. Сыни тұрғыдан ойлайтын адам басқаның көзқарасымен жиі келісе бермейді. Олар не ойлау керектігін өздері шешетін болады. Сыни тұрғыдан ойлауды дамытудағы әдіс-тәсілдерді қолдану сабақта көп нәтиже береді. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы жұмыс жасағанда оқушылар өз алдына қойған сұрақтарға жауап іздеп, жан- жақты пікірлесіп, талдау жасап отырады. Яғни, оқушы санасын сол тақырыпқа байланысты ояту, ой шақыру, ойын тұжырымдау, қасындағы оқушымен пікірлесу топтасу. Сын тұрғысынан ойлау мәселесіне байланысты оқушылар өз пікірін еркін сөйлеу арқылы айтуға, ойын жеткізуге, оны дәлелдей алуға, сонымен қатар қасындағы оқушы пікірін де тыңдауға, сол пікірлерді салыстыруға, басқалармен жұмыс істеуге, қасындағы досына құрметпен қарауға, зер салып тыңдауға, мәдениетті, батыл сөйлеуге, топпен ортақтасып бір тұжырымға келуге мүмкіндік алады. Сын тұрғысынан ойлау оқушыларды қауымдастырып, жұмыс істеуге жетелейді, оқушылардың қызығушылығын оятады, барлық ескі ақпаратты басшылыққа ала отырып, мол ақпараттар ағынынан өзіне қажеттісін таңдап алады.

Жалпы сын тұрғысынан ойлау технологияның жетістіктері мынандай болып табылады:

1. Оқушылар күні бұрын берілген тапсырмамен де, сабақ үстінде берілген тапсырмалармен қосымша ізденеді, өз бетімен дайындалады.

2. Оқушы өз қиялының дамуына, пікір айтуына еркіндік беріледі.

3. Өз өміріне, қоршаған ортаға сын көзбен қарауға үйренеді.

4. Өзгенің пікірін тыңдап, оған өз көзқарасын қоса білуге үйренеді.

5. Шыншылдық, әділдікке дағдыланады.

6. Өзгенің пікірімен санасуға үйренеді.

7. Өз пікірін қорғай дәлелдей алады.

8. Топпен жұмыс істеуге үйренеді.

9. Жан дүниесін тәрбиелейді.

10. Әр түрлі шығармашылық жұмыстарға дағдыланады.

Сондықтан ұстаздардың өзі тұлға қалыптастырудың қажеттілігін тұтас бір кешенді қасиеттермен байланыстырады. Тарих сабақтарында сын тұрғысынан ойлау технологиясы тіл дамыту мен қатар шығармашыл тұлға қалыптастыруда маңызы зор екендігі тәжірибе негізінде дәлелденуде. Сын тұрғысынан ойлау технологиясы- ойлаумен ұштастыра білім алуды бағыттайтын оқыту технологиясы.

Қоғамның дамуы жас ұрпақтың меңгерген білімі мен машықтық қалыпқа түскен іскерлік дәрежесіне байланысты. Ұлтты ұлт етіп дүниежүзілік деңгейге көтеретін оның саналы да дарынды, талантты ұрпағы. Ал білімді ұрпақ, болашақ ел тірегін тәрбиелейтін, оқытатын- ұстаздар екені аян. Ендеше заман талабына сай оқыту, білім беру, модернизация деңгейіне жеткізу- біздің міндетіміз. Сондықтан балаға білімді қалай игертсем, олардың сабаққа деген қызығуын қалай арттыра түссем деген мәселе қазіргі күні өзекті мәселелердің бірі болып отыр.