Предложенин коьрта меженаш. Подлежащи

5-чу классехь нохчийн меттан урок

« Предложенин коьрта меженаш. Подлежащи»

Х1оттийнарг Момуева Дагман Ширваниевна

Мотт ца хилча къам ца хуьлу,

Матто кхуллу Даймохк а.

• Т1едиллар:1.Муьлха къамелан дакъа ду вай билгалдаьхнарш?

2.Предложенехь муьлха меже хуьлий лела?

Урокан ц1е:

Предложенин коьрта меженаш. Подлежащи.

Урокан тайпа

Хаарш шордаран, кхиоран, т I еч I аг I даран урок.

1алашонаш

1аморан: 1) хаа деза муха х1утту предложенин грамматически бух: подлежащина а, сказуемина а юкъахь йолу уьйр;

2) хаа деза, нохчийи грамматикехь оьрсийн санна подлежащи цахилар. Нохчийн грамматикехь подлежащи хила тарло ц1ерниг, доланиг, дийриг, лург, меттигниг дожаршкахь.

• Кхиаран: дешархойн дагалацам а, ойла а кхиор;
• Кхетош-кхиоран: нохчийн меттан хазалла, цуьнан марзо дешархошна йовзийтар, берийн нохчийн матте, махке безам кхиор ;

Карладаккхарна хаттарш:

• 1.Стенах олу предложени?
• 2.Преложенин муьлха тайпанаш девза шуна?

3.Х1ун башхо ю предложенешний,дешнийн цхьаьнакхетаршний юкъахь?

• 4.Дешнийн цхьаьнакхетарш,предложенеш 1амочу 1илманан декъах х1ун олу?

Грамматически бух. Подлежащи.

Хаьара

Д1аеша бакъо

• Предложенин коьрта меже;
• Мила? Муьлш?Х1ун?- хаттаршна жоп ло;
• Предложенехь сказуемино шех лаьцна дуьйцу;
• Дукха хьолахь ц1ердашах, ц1ерметдашах лаьтта;
• Сказуемица уьйр хуьлу;
• Буха _________ хьокху

Т1едиллар: предложенешкара грамматически бух схьаязбе

• Г1овг1анца ха хоьрцу Органо.
• Чхеран бердех тулг1еш етта цо.
• Шолг1аниг т1евеара суна.
• Воккханиг хаза вистхилира.
• Даа-мала шортта дара х1усамехь.
• Йоккха стаг меллаша д1айолаелира.

Бакъо - г1оьнча: Сказуемина т1ера хаттар даларца схьалоху подлежащи .

Талла вай?!

• Ха хоьрцу Органо
• Тулг1еш етта цо
• Шолг1аниг т1евеара
• Воккханиг вистхилира
• Даа-мала дара .
• Йоккха стаг д1айолаелира.

Подлежащи

• Хаьара

Предложенин коьрта меже;

• Мила?Муьлш?Х1ун? - хаттаршна жоп ло;
• Предложенехь сказуемино шех лаьцна дуьйцу;
• Дукха хьолахь ц1ердашах, ц1ерметдашах лаьтта;
• Сказуемица уьйр хуьлу;
• Буха _________ хьокху

Хии

Бакъо– г1оьнча:

1. т1ера _____ хаттар?

2.Дешнийн цхьаьнакхетарх а, иштта тайп-тайпанчу къамелан дакъойх лаьтта

3.Мила?Муьлш?Х1ун?

Хьенан? Стенан?

Хьан?Стен? Хьанна?Стенна?

Хьаьнга?Стенга?-

хаттаршна жоп ло;

Дагахь латтаде!

Подлежащи хуьлу:

• Тайп-тайпанчу къамелан дакъойх (ц1ердашах,билгалдашах, ц1ерметдашах,терахьдашах …)
• Дешнийн цхьаьнакхетарх

Бакъо – г1оьнча: подлежащи схьакаро атта ду, нагахь санна сказуемина т1ера хаттар лахь.

Подлежащин тайпанаш

1.Грамматически- ц1ерниг дожар

Т1екхечи дашо гуьйре (х1ун?)

Ахьмад (мила?)дика доьшуш ву.

Бераш (муьлш?) буьрканах ловзу

2.Логически- доланиг,лург,дийриг,меттигниг

• Седин институте яха ойла ю.
• Лизина хаза яздан хаьа
• Ахьмада дика доьшу.
• Асете байт сиха 1амало.

Айхьа-хьуо талла!

1-ра вариант

Т1едиллар: Подлежащи ц1ердашах лаьтта предложенеш билгалъяха

• Маь1-маь1нехь бухдуьйлу шовданаш.
• Диттийн 1индаг1аша шелдо уьш.
• Бухарчу жаг1ано серладоху.
• Шах-ших деш,схьахьоькху байн мох.

2-г1а вариант

Т1едиллар: Подлежащи ц1ерметдашах лаьтта предложенеш билгалъяха

• Дог хьоьсту мохо.
• Кийрара г1айг1а-бала д1аоьцу цо.
• Суна дика евза и йо1.
• Иза тхан юьртара ю.

Толлу вай!

1 вариант

2 вариант

1,3,4

2,3,4

1амийнарг т1еч1аг1дар

1 вариант шардар 51 (1-4-г1а предл.) Къовларшна юккъехь долчу хаттарийн меттана маь1ница дог1у дешнаш х1иттош,схьаязъе предложенеш.Караде подлежащеш

2 вариант-шардар 51 (5-7-г1а предл.)

• Къовларшна юккъехь долчу хаттарийн меттана маь1ница дог1у дешнаш х1иттош,схьаязъе предложенеш.Караде подлежащеш

Талла вай?!

1.Йо1ана.

2.Стага.

3.Йо1.

4.Ши б1аьрг

5.Бераш.

6.Берийн.

7.Са1идана

Урокан жам1 дар

• Стенах лаьцна дийци вай тахана?
• Нохчийн маттахь маса дожарехь лела подлежащи?

• Маса тайпана хуьлу подлежащи?
• Стенца билгалдоккху вай подлежащин тайпанаш?

Синквейн

• Подлежащи
• Грамматически, логически

Ц1ейоккху, хийцало, уьйр латтайо

• Предложенин коьрта меже ю

Бух.

Рефлекси

• Хазахийтин шуна вай таханлера урок?
• Подлежащих лаьцна керла х1ун хии шуна?
• Цакхеташ дисина х1умма а дуй?

• Тахана массара аьлла дика болх би.
• Баркалла шуна!

Ц1ера болх

• «Вай нохчий ду. Веза-Воккхачу Дала кхоьллина вай нохчий. Цо белла вайна нохчийн мотт а.
• Ненан мотт - х I ун хир ду цул деза, цул сийлахь, цул хьоме?!
• Ненан матто Iамадо вай Даймохк беза, цо I амадо вайна нохчийн оьзда г I иллакхаш, ламасташ. Цо I амадо вай Дуьненан а, Адаман а хазалла йовза».
• /Арсанукаев Шайхи /

• 8-г1а бакъо 1амае
• 50-г1 шардар кхочушде.