Т?рбие са?атыны? та?ырыбы:
«?асыр а?ыны – М??а?али»
Т?рбие са?атыны? ма?саты:
А?ын ?мірі мен ?ле?дері туралы о?ушыларды? жан – жа?ты білуі.
Балаларды а?ын ?ле?дерін жат?а м?нерлеп, к?ркем о?у?а да?дыландыру. О?ушыларды ойлау, с?йлеу ?абілеттерін арттыру, тілін дамыту. Отанды елді с?юге, имандылы??а, ?нерге деген ??штарлы? сезімін ояту.
Т?рбие са?атыны? к?рнекіліктері:
М. Ма?атаевты? суреті, а?ындарды? лебіздері, отбасыны? суреттер, естеліктер, талант туралы та?ылымды ойлар, шарлар.
Т?рбие са?атыны? ?діс - т?сілі: Баяндау, к?рнекілік.
Жоспар:
1. Кіріспе с?з
2. М. Ма?атаев ?мірі жайлы.
3. А?ынны? жаз?ан к?нделігінен о?у.
4. ?ле?дерін жат?а айту.
5. К?рініс.»Мені? анкетам»
6. А?ын?а арнал?ан б?рышпен таныстыру.
7. ?орытынды с?з.
Т?рбие са?атыны? барысы:
1-ж?ргізуші:
1. Кіріспе с?з: ??рметті ?стаздар мен ?она?тар ?асиетті ?арасаз жерінде туып, ?анатын ?атайтып, ?ыс?а ??мырында ?шпестей із м??гілік мол м?ра ?алдыр?ан ?асырымызды? ?аламат а?ын М??а?али атамыз?а арнал?ан «?асыр а?ыны - М??а?али» атты т?рбие са?атымызды бастау?а р??сат еті?іздер.
2. М??а?али ?мірі жайлы ?ыс?аша ма?л?мат.
1-ж?ргізуші:Биыл М. Ма?атаевты? ту?анына 84 жыл толады.
А?ын 1931жылы 9 - а?панда ?арасаз ауылында д?ниеге келді.
Ауылда м??алім, диктор болып ж?мыс істеді. ?міріні? со?ына
дейін ?ле?дер мен поэмалар жазып ?шпес м?ра ?алдырды.
1- ж?ргізуші:М??а?алиды? азан ша?ырып ?ой?ан аты - М??амед?али.
А?ынны? ?зіде есейген ша?ында б?л есімні? ?адір ?асиетін
Т?сініп, ??жат?а М??а?али есімін жаздырып ал?ан.
М. Ма?атаевты поэзияны? т?л басы деп атау?а болады.
2-ж?ргізуші: М??а?али ?йіні? т???ышы бол?ан. А?ынны? 2 інісі То?тарбай мен К?рпеш бар. М??а?али ?жесі Тиынны? ?олында ?скен.
Роллан: «Санаулы к?н»
1-ж?ргізуші:М.Ма?атаевты? сазды лирикалы? ?ле?дерін о?ы?ан сазгерлер ?лкен ?серде болады. М??а?али ?ле?деріне к?птеген ?ндер шы?арылды. Б?л М??а?али ?ле?деріні? ?те бір н?зіктігі. Сазгерді ?н салу?а жетелеп, ?мірге талай тамаша ?н ?келді. М??а?алиды? жырлары жастарды? ж?регіне, хал?ыны? ж?регіне жар?ырап жетіп, жалын ??йып, ?зіні? жары?ы мен жылуын дарытуда. О?ы?ан сайын жа?а сырларын, сырлы саздарын т?гуде.
2-ж?ргізуші:М.Ма?атаевты? ?ле?дері, жыр-шума?тары ?асырдан-?асыр?а жал?аса береді. М??а?али Ма?атаевты? есімі жалпы ?аза? баласына, жырс?йер ?ауым?а ысты? екені с?зсіз. А?ынны? ?зі айт?андай, оны? ?ле?-жырлары ?лген жо?.
М.Ма?атаев к?нделігінен ?зінді
Айдана:1-январь 1974-жыл
Жеке ?з басы?ны? ?адір-?асиеті деген осы екен-ау! Ал мен а?ыма? оны ?ор?ама? т?рма?, тіпті білмеппін де. ?арапайым бол?ым келеді, алайда ашы? ауыз екем, тек мені? «достарым» ?ана емес, тіпті ?з отбасым, балаларым да мені жер со?тырып кетеді. О, сен ?ор?ынышты н?рсесі?, Адамзат! Болмайды, ?з ?адір-?асиеті?ді ?ор?а! А?ын аты?ды са?та, на?ыз а?ынмын десе?, со?ан лайы?ты бол! Таби?атты? ?зіндей ?арапайым бол, біра? ол сия?ты ?айсар да бол. Сен ?з замандастары?нан ?згешесі?. Не?мен екенін айтпаймын. ендеше, ?р болса?шы! Басы?ды к?тер, бауырым!.
?азиза: 25-май 1974 жыл
С?йікті балаларым мені?! А?ылсыз болма?дар! ?мір тола ?ауіп, абай болы?дар! ?мірді? ?рбір ??былысына байыппен, а?ылмен ?ара?дар! Ж?ні жо? мейірбан, ж?мса? болма?дар. ?мір барда жауызды? та бар. Мейірбанды?пен, ж?мса?ты?пен жауызды?ты же?уге болмайды..Бір с?збен айт?анда, с?йе де, жек к?ре де білі?дер, біра? ?р?ашан адам ?алыптары?да ?алы?дар! ?рдайым са? болып, ?рдайым ?здері?ді ба?алай білі?дер!
Балаларым мені?! Балаларым мені?! Егер сендер т?сінсе?дер ?ой мені.
Роллан: 29-май 1974-жыл
Адамдарды жауыз деп айта алмаймын, ?йткені оларды аз білемін. Мен зерттеуші емеспін, а?ынмын. Адамзатты? ?ай?ысы мен ?уанышы мені жеке адамны? ?зінен арты? ?ызы?тырады. Адамдарды? жаман екенін, жа?сы екенін ажыратушы мен есмеспін, ?йткені ?зім де соларды? бірімін. Мені ж?ртты? та?дыры, оларды ?орша?ан ортаны? шынды?ы, олар ?мір с?ріп отыр?ан уа?ыт, оларды бас?арып отыр?ан ?о?ам ?ызы?тырады.
Хамза:10-июнь 1974-жыл
?аласа да, ?аламаса да ж?рт мені а?ын ретінде т?сінеді; ал адам ретінде кім т?сіне ?ояр дейсі?. Тіпті е? жа?ындарым да. Т?сі?сендерші, мен ту?аннан адаммын, адам ?алпымда ?алам; ал мен кейін а?ын болдым, ??са?даршы, болдым, я?ни.
Айдана: 1-октябрь 1974-жыл
Бойында бір тамшы таланты жо? бола т?ра, талантты ?дебиетшілерді? ?атарында т?р?ысы келгендер а?ыма? емес, ?з шы?армашылы?ын б?гінгі к?нмен ж?не ?зіні? ?ранды патриотизімімен ?лшейтін, с?йте т?рып, ?дебиетте ?ал?ысы келетіндер — а?ыма?. ?немі іздеп ж?ретін ж?не ыл?и ?дебиеттегі «бос орынды» тауып ала ?оятындар а?ыма?. Осы к?ні талантты адамдар ?дебиетте аз р?л ат?арды. ?азіргі бізді? ?дебиетке ??лды? ?ра беретін ??лдар ?ажет. Олар, ?рине, «борозданы б?лдірмейді». Осы к?нгі ережелер оларды толы? ?ана?аттандырады. Р??сатпен жазады, ж?мыс істейді, тама? ішеді ж?не ж?ріп-т?рады. Олар т?ртіпті.
?йтпегенде ше, талант буыр?анса, ол ?з жолымен ?оз?ал?ысы келеді ж?не жолдан шы?ып кетіп, бірдемені б?лдіріп те алады, сондайда ??лдар ая? асты табыла кетеді. ?ятсыздар, олар талантты? орнын баса ?ою?а дап-дайын ж?не ?араса?ызшы, «орнын басады да». Орын?а отырады да, таланттарды? ?стінен б?йыра бастайды. О, ?андай к?йінішті! Одан ?ткен к?йініш болмайды.
2-ж?ргізуші: ?ара саз, ?ара шал?ын ?ле?де ?стім,
Жыр жазсам, о?ан ж?ртым еле?десті?.
?лсе ?лер, М??а?али Ма?атаев,
?лтіре алмас, алайда ?ле?ді ешкім,-
Деп ?зі айтып кеткендей, а?ынны? ?ле?дері? еш уа?ытта ?лмейді.
Адалхан: «Жасты?»
?н: «Шеше сен ба?ыттысы?» Аружан мен Г?лсезім
Ба?тияр: «Жа?быр тау»
1-ж?ргізуші: М??а?али Ма?атаевты ?рпа?тары еш?ашан ?мыт?ан емес. М??а?али бір ?асырда бір келетін, ?аза? поэзиясыны? алтын домбырасы дерліктей хас талант иесі. И?, жа?сы жырды, жа?сы а?ынды та?дай білсек, ?ор?ай білсек, ха?ымызды? рухани ?зегі, сана байлы?ы толы?а т?сері аны?. М??а?али Ма?атаевты? ?рбір ?ле?ін ?ымбат ?азынымыздай са?тап, о?уымыз керек. Ол – бізді? міндетіміз.
“М” дегеніміз-М??а?алиды? азан ша?ырып ?ой?ан есімі-М?хамед?али
“?” дегеніміз- ?рпа??а ?ла?атты ?лан-?айыр жырларын М??а?али
атамыз зор сеніммен аманат етті.
“?” дегеніміз-?арасаз,я?ни М??а?алиды? ту?ан жері ?арасаз ауылы, Алматы облысыны? Райымбек ауданына ?арасты ауыл.
“А” дегеніміз- “Аманат”, “А??уды? ?анатына жазыл?ан жыр” кітаптарыны? авторы М??а?али Ма?атаев.
“?” дегеніміз-?асыр. Я?ни М??а?али Ма?атаев “?асыр а?ыны”.?асырдан ?асыр?а ?з о?ырманын тауып, жырларын м??гілікке ?алдыр?ан.
“А” дегеніміз-Ас?ар Ораза?ын. Ас?ар-а?ын, зерттеуші. М??а?алиды? бар шы?армаларын зерттеп,4 томды? шы?армалар жина?ын ??растырушы.
“Л” дегеніміз-Лашын,М??а?алиды? ?мірлік жары. Шын аты Л?сима ?зімжанова.
“И” дегеніміз-имандылы?.Адамзат?а е? бірінші имандылы? керектігін М??а?али “Д?ние ж?зі м?сылмандарына хат” деген ?ле?інде жырлайды.
Г?лба?ыт: «Емханада»
5.«Мені? анкетам» атты ?ле?ін сахналы? к?рініс ретінде орындалады.
Аян: - Ту?ан жері??
Азамат: - ?ланымын ?арасаз деп аталатын ауылды?.
- Ту?ан жылы??
- 1931 жыл.
- Жынысы? кім?
- Еркекпін ?ой, Ж?не да?ы т?уірмін,
- Партияда барсы? ба?
- Жо?пын.
- Шы??ан тегі??
- Шаруамын.
- Білімі? ше?
- Орташа ?ой.
- Ана тілі??
- ?аза?ша.
- Мекен жайы??
- Мекен жайым - Жер мені?.
- Мен ?мірді жырлау ?шін келгенмін.
Адалхан: «На?ыз а?ын»
?лішер: Мен да?ы жазбаймын ?ле?ді ермек ?шін
А?бота: «Жары?ым-ай»
Би: «А??улар ?йы?та?анда»
М?хамед?лі: «Мен таулы?пын»
Айдана: «Поэзия менімен егіз бе еді??»
А?бота: «Естелік»
Байд?улет: « О?ай с?з ?ой отанды с?йем деген»
Адалхан: «?аза? жері»
?орытынды
1-ж?ргізуші:К?п адам д?ниеге бой алдыр?ан,
Бой алдырып, ая?ын к?п шалдыр?ан.
?лді деуге сияма, ойла?даршы,
?лмейт??ын артына с?з ?алдыр?ан?-деп Абай атамыз жырла?андай, 45 жыл ?ана ?ыс?а ??мыр ішінде хал?ына ?шпес із а?ынны? мол, таусылмас м?расын бір к?нде, бір са?атта о?ып білу м?мкін емес ?алдыр?ан ?асыр а?ыны М??а?али жырларынан біраз сусында?андай болды?. ?рине,. А?ын шы?армалары ?рпа?тан-?рпа??а тарап, жал?асын таба береді. Олай болса хант??ірі атан?ан а?иы? а?ын М??а?али Ма?атаевты? « ?асыр а?ыны -М??а?али» атты сынып са?атымызды ая?таймыз.
?стаздар?а, ата - аналар?а с?з беріледі.
