?аза? хал?ыны? ?лтты? б?йымдары

Қазақ халқының ұлттық бұйымдары

Сайыс шарттары:

1. Таныстыру

2.Сұрақ – жауап

3. Ойлан тап

4.Өнерлі бала өрге жүзер ( үй тапсырмасы)

І бөлім: Таныстыру

ІІ бөлім: Сұрақ - жауап

1.Қазақтың ұлттық аспаптарын ата?

(домбыра,сазсырнай,жетіген,қобыз,сыбызғы)

2.Білекке салынатын сәнді зат? (Білезік)

3.Сандық не үшін қажет? (заттарды салып сақтау үшін қажет)

4.Зергерлік бұйымдарды ата? (шолпы,білезік,сырға,сақина,шашбау т.б)

5.Қасым ханның билік құрған жылдары? (1511-1523)

6.Қазақтың алғашқы ханы? (Керей хан)

7.Биялай дегеніміз не? (құсбегілер қыран құсты қондырғанда киетін тері қолғап)

8.Қазақтың ұлттық жиһаздарын ата? (сандық,алаша,кебеже,абажа,ағаш төсек,тулақ,жүкаяқ, т.б)

9.Текемет қалай жасалады? (киізге түрлі түсті жүндерді оюлау арқылы жасалады)

10.Алаша дегеніміз не? (әр түрлі жүннен немесе әр түрлі түске боялған мақта мен жүннен тоқылған төсеніш)

11.Киіз үй бөліктері? (шаңырақ,уық,түндік,кереге)

12.Ағаш төсек дегеніміз не? (адамның жатып тынығуы үшін пайдалатын үй жиһаз)

13. Қазақ хандығының соңғы ханы? (Кенесары Қасымұлы)

14.Домбыраның құрылысы қандай? (басы, екі құлағы, мойыны, тиек, бет қақапағы, шанағы,дыбыс шығаратын ойығы, түймесі,пернесі,ішегі)

15.Сүргі дегеніміз не? (ағашты өңдеу,тегістеу үшін қолданылатын құрал)

16.Кебежені не үшін пайдаланады? (тамақ сақтауға арналған сандыққа ұқсас ағаш бұйым)

ІІІ бөлім: Ойлан тап!

1- тапсырма: Суретке мақал -мәтел құрастыру

2 -тапсырма: Жұмбақ шешу

Кіруге адам батпайды

Төрт бұрышты тақтайды

Затыңды аман сақтайды (сандық)

Сәбиге сәнді үй,

Әжеге ән күй. (бесік)

2- тапсырма: Кебеже, тоқым, шолпы туралы мағлұматтар айту.

Кебеже – бидай, арпа,тары, күріш сияқты дәнді дақылдарды, тағы басқа да азық түлік түрлерін салып қою үшін жасалған сандық.

Тоқым - ердің ағаштан аттың арқасына батпау үшін астына салатын қалың киіз.

Шолпы – әйел әшекейлерінің ішінде сәнді әрі күрделерінің бірі. Шолпыны сән әшекей ретінде, сондай ақ салмағының әсерінен шаш ұзын болып өседі.

2 тапсырма: Жұмбақ шешу

Тоғыз белбеу, қос жібек

Шылбырын сүйрейді.

(домбыра)

Жыртықты түйрейді (Ине)

1 тапсырма: Кесте туралы мақал - мәтел құрастыру

Кестені көңіл сызады, қол тігеді, көз сынайды.

Қыз еркем кестесімен көркем.

2 тапсырма: Жұмбақ шешу

Тептім терекке шықтым. (үзеңгі)

Жетпіс екі найзаны,

Біріктіріп ұстап тұр

Ата бабаның қай жаны,

Ие болса оған ұшпақ бір. (шаңырақ)

1 тапсырма: Сырға , жүген, тулақ туралы мағұлматтар айту

Сырға – әйелдердің құлаққа салынатын сәнді зат, алтын, күмістен, асыл тастардан жасалған қазақтың ұлттық бұйымдары.

Жүген – салт мінілетін аттың басына кигізілетін тұрман. Жүгенді былғарыдан астына қайыс салып тігіп, мал жүнінен есіп, өріп,түйіп әшекейлеп жасаған.

Тулақ – тайдың терісін шикідей керіп кептірген көне төсеніш.Тулақ жасау үшін жаңа сойылған тайдың терісінен шелінен,тазалап алады.

2 тапсырма: Жұмбақ шешу

Басы да екеу, аяғы да екеу. (қайшы)

1 тапсырма: Жұмбақ шешу

Аппақ, ұзын қозғалмай жатыр сулап,

Сол нәрсе қолға түссе кетер турап. (пышақ)

Өзі бүкір,

Бүтін қырды тауысады

Қырдан қайтып

Үйде бір жыл жатады. (орақ)

2 тапсырма: Сандық, жастық, сырмақ туралы мағұлматтар айту.

Сандық – киім кешек , тағы басқа да заттарды салуға арналған, ағаштан жасалған бұйым.

Жастық – адамның басына жастауға арналған үй жиһазы. Жастқтың ішіне көбіннесе құстың мамағы салынып,сырты матамен тысталады.

Сырмақ – киізден сырып, оюлап жасалған төсеніш. Сырмақ жасау үшін алдымен ою-өрнек салынған үлгісі дайындалады.

IV бөлім: Өнерлі бала өрге жүзер

Үй тапсырмасы

Назарларыңызға рахмет!